کتاب بهرام

در دوران دایناسورها، که حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش تا ۶۵ میلیون سال پیش (یعنی در دوره‌های تریاس، ژوراسیک و کرتاسه) طول کشید، اجداد انسان‌ها به طور مستقیم وجود نداشتند. اما در این دوران، تکامل موجودات مختلفی که در نهایت به انسان‌ها منتهی شدند، در حال وقوع بود. برای درک بهتر این موضوع، بهتر است که تکامل اجداد انسان‌ها را در چارچوب تکامل حیات روی زمین بررسی کنیم.

1. دوران دایناسورها و اجداد انسان‌ها

دایناسورها عمدتاً در دوره‌های ژوراسیک و کرتاسه حکمرانی می‌کردند و در این دوران، موجودات مختلفی در حال تکامل بودند. انسان‌ها و اجداد آن‌ها از گروه پستانداران به شمار می‌روند، اما در دوران دایناسورها، پستانداران هنوز در حال تکامل و به شکل‌های ابتدایی وجود داشتند. به عبارت دیگر، انسان‌ها و اجداد آن‌ها در دوران دایناسورها موجودات اولیه و کوچک‌تری بودند که بیشتر در سایه دایناسورها زندگی می‌کردند.

دایناسورها یکی از جانداران شگفت‌انگیز تاریخ زمین بودند که حدود 165 میلیون سال پیش در دوران مزوزوئیک زندگی می‌کردند. یکی از سوالات رایج در مورد این موجودات پیش‌تاریخی این است که آیا دایناسورها جفت‌گیری می‌کردند؟ برای پاسخ به این سوال باید به ویژگی‌های بیولوژیکی و فسیل‌های موجودات دایناسور و همچنین شباهت‌های آن‌ها با حیوانات زنده امروزی توجه کنیم.

1. چگونگی جفت‌گیری در دایناسورها

دایناسورها به عنوان موجودات جانوری برای تولید مثل به فرآیند جفت‌گیری نیاز داشتند، مانند تمام حیوانات دیگر. بر اساس شواهد فسیلی، بسیاری از دایناسورها در واقع از طریق جفت‌گیری جنسی تولید مثل می‌کردند. البته چون دایناسورها موجوداتی منقرض‌شده هستند، دقیقاً نمی‌توانیم رفتارهای جفت‌گیری آن‌ها را مشاهده کنیم، اما با بررسی فسیل‌ها و مقایسه با دیگر موجودات زنده، برخی ویژگی‌ها و روندهای احتمالی را می‌توان فرض کرد.

تمساح‌ها یکی از موجودات قدیمی و شگفت‌انگیز زمین هستند که به‌طور قابل توجهی در طول میلیون‌ها سال تغییرات کمی کرده‌اند و از دوره دایناسورها تا به امروز زنده مانده‌اند. سوال اینکه چرا تمساح‌ها به همراه دایناسورها از بین نرفتند و توانستند باقی بمانند، سوالی جذاب است که به عواملی مختلف در تاریخ تکامل و بقای آنها مربوط می‌شود. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

1. ویژگی‌های فیزیکی و تطبیقی تمساح‌ها

تمساح‌ها با ویژگی‌های منحصر به فردی به زندگی در محیط‌های مختلف سازگار شده‌اند. این ویژگی‌ها آنها را قادر ساخت که از دوران دایناسورها تا به امروز زنده بمانند.

پاسخ کوتاه : نه، کرگدن‌ها و دایناسورها نسبت خویشاوندی ندارند. در واقع، کرگدن‌ها و دایناسور‌ها از نظر زمانی که زندگی می‌کرده‌اند و همچنین تکاملی که طی کرده‌اند، به شدت متفاوت هستند.

دایناسورها به عنوان گروهی از حیوانات خزنده و پستانداران شناخته می‌شوند. آنها در دوران میانی زمانی، حدود ۲۳۵ تا ۶۵ میلیون سال قبل، روی زمین حکومت می‌کردند. دایناسورها از نظر فیزیولوژیک و تاریخچه زیستی با کرگدن‌ها تفاوت‌های بسیاری دارند.

کرگدن‌ها اعضای گروه جانوری خزنده‌ها هستند و اغلب در محیط‌های آبی و خشک زندگی می‌کنند. آنها از نظر زمانی در پیشینه زمین بسیار جوانتر از دایناسورها هستند و در حقیقت به عنوان یکی از گروه‌های مهم تکاملی در دوران میانهٔ دورهٔ میزوزوئیک (حدود ۲۴۰ میلیون تا ۶۵ میلیون سال قبل) شناخته می‌شوند.

بنابراین، علمای زیست‌شناسی نه تنها از نظر زمانی و تاریخچه زیستی بلکه از نظر ویژگی‌های فیزیولوژیک و مورفولوژیک (ریخت شناسی) نیز کرگدن‌ها و دایناسورها را دو گروه مجزا می‌دانند و نسبت خویشاوندی بین آنها وجود ندارد.

آیا کرگدن‌ها با دایناسورها نسبت خویشاوندی دارند؟

مقدمه: کرگدن‌ها (Rhinoceroses) و دایناسورها (Dinosaurs) هر دو جزء گروه‌های جانوری مختلف هستند، اما سوالی که بسیاری از مردم ممکن است بپرسند این است که آیا این دو گروه از لحاظ خویشاوندی به یکدیگر مرتبط هستند یا خیر. در این مطلب به بررسی خویشاوندی بین کرگدن‌ها و دایناسورها، تاریخ تکامل آن‌ها و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.

اگرچه کرگدن‌ها و دایناسورها نسبت خویشاوندی ندارند، اما در بعضی جنبه‌ها شباهت‌هایی بین آنها وجود دارد. برخی از شباهت‌های آنها به دلیل تطابق در محیط زیست و نیازهای زندگی است.

کرگدن‌ها و دایناسورها به طور ظاهری شباهت‌هایی دارند که اغلب به دلیل ویژگی‌های جسمانی مشترک مانند بدن بزرگ، پوست ضخیم و پاهای قدرتمند شناخته می‌شوند. در اینجا برخی از دلایل شباهت‌های ظاهری بین کرگدن‌ها و دایناسورها آورده شده است:

1. اندازه و شکل بدن: یکی از بزرگ‌ترین شباهت‌ها بین کرگدن‌ها و دایناسورها، اندازه‌ی بزرگ آن‌ها است. بسیاری از دایناسورها، به خصوص دایناسورهای گیاهخوار مانند "ساراپودها" (مانند برانکوسوس)، بدن‌هایی عظیم و سنگین داشتند که مشابه با کرگدن‌های امروزی است. هر دو گروه موجودات به داشتن بدن‌های حجیم و قدرتمند شناخته می‌شوند.

آیا دایناسورها هم از موجودات تک سلولی شروع شدند؟ 

بله، همانند بسیاری از موجودات حیاتی دیگر، دایناسورها نیز از موجودات تک سلولی شروع شدند. اولین آثار از زندگی در زمین به مدت حدود ۳٫۵ میلیارد سال پیش، در دوران پری‌کامبرین (Precambrian) که نامگذاری شده است، پیدا شده است. در این دوره ، موجودات تک‌سلولی ساده و بافت نشده مانند باکتری‌ها و آرکئاها ظاهر شدند.

از آنجا که دایناسورها در طول میلیون‌ها سال تکامل یافتند، رشته زمانی بسیار طولانی و پیچیده‌ای را طی کرده‌اند. آن‌ها از موجودات تک سلولی به صورت تدریجی به شکل‌های متنوع‌تری تکامل یافتند، از جمله موجودات چند سلولی، موجودات آبزی و سپس در نهایت دایناسورها شکل گرفتند.

دایناسورها یکی از گروه‌های مهم و متنوع موجودات زنده در تاریخ زمین بودند که در دوران مزوزوئیک (Mesozoic) زندگی می‌کردند. این دوره از حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش آغاز شد و تا ۶۵ میلیون سال پیش، با انقراض گسترده دایناسورها، ادامه یافت. دایناسورها در سراسر زمین در این دوران پراکنده بودند و به همین دلیل، مناطق مختلفی از کره زمین محل زندگی آن‌ها به شمار می‌روند.

۱. تقسیم‌بندی جغرافیایی و تغییرات قاره‌ها

در دوران مزوزوئیک، قاره‌ها به شکل امروزی تقسیم‌بندی نشده بودند و بیشتر در یک واحد بزرگ به نام «پانگه آ » (Pangaea) متحد بودند. پانگه آ در حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش از هم شکافته شد و این شکافتن به شکل‌گیری قاره‌های مختلف فعلی انجامید. به همین دلیل، مناطق زندگی دایناسورها تحت تأثیر تغییرات جغرافیایی و تقسیمات قاره‌ای قرار داشت.

• پایه پانگه آ  (Pangaea) که در اوایل دوره تریاس (حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش) وجود داشت، باعث می‌شد که دایناسورها در سطح وسیعی از زمین پراکنده شوند. اما با گذشت زمان، پانگه آ شکافته شد و قاره‌های مختلف به تدریج جدا شدند. این تغییرات موجب تقسیم دایناسورها به گروه‌های مختلف و سازگاری آن‌ها با محیط‌های مختلف شد.

آیا دایناسورها جزء نیاکان ما محسوب می شوند؟

 نه، دایناسورها جزء نیاکان مستقیم انسان‌ها نمی‌باشند. دایناسورها یک گروه جانوری جداگانه بودند که در دوران میزوزویک وجود داشتند. در حقیقت، انسان‌ها از نظر جانشینی تاریخی با دایناسورها به سختی به هم مرتبط هستند.

 دایناسورها گروهی از جانداران پستاندار زنده در پیدایش انسان نبوده‌اند. درخصوص تکامل، انسان‌ها از نظر شاخصه‌های مورفولوژیکی، جهش ژنتیکی و تاریخ زمین به عنوان یک گروه جداگانه از دایناسورها توسعه یافته‌اند.

در زمان دایناسورها، که تقریباً از ۲۳۰ میلیون سال پیش تا ۶۵ میلیون سال پیش ادامه داشت، موجودات هوشمند در مراحل ابتدایی تکامل خود قرار داشتند. دایناسورها خود گروهی متنوع از موجودات بودند که شامل حیوانات گیاه‌خوار و گوشت‌خوار بزرگ و کوچک می‌شدند، اما در مورد هوش، داستان پیچیده‌تری وجود دارد. در این زمان، هوش در حیوانات به ویژه در دایناسورها، به شکلی که امروز در انسان‌ها یا برخی پستانداران دیده می‌شود، وجود نداشت.

تکامل حیوانات در دوران دایناسورها

در دوران مژور (تریاس، ژوراسیک، و کرتاسه)، اکثر موجودات روی کره زمین شامل دایناسورها، پستانداران اولیه، خزندگان پرنده و دوزیستان بودند. با وجود اینکه برخی از این موجودات توانایی‌های خاصی برای حل مسائل یا تعامل با محیط خود داشتند، هیچ کدام به اندازه انسان‌ها یا برخی پستانداران امروزی هوش پیچیده‌ای نداشتند.