دوزیست‌ها (Amphibians) گروهی از جانوران هستند که در محیط‌های مختلف زندگی کرده و به خاطر ویژگی‌های خاص خود در دو محیط آبی و خشکی سازگار هستند. این گروه شامل قورباغه‌ها، وزغ‌ها، سمندرها و نَرم‌تَنان (به انگلیسی: Mollusca ) می‌شود. در ادامه به بررسی ویژگی‌ها، چرخه زندگی، زیستگاه، و اهمیت دوزیست‌ها می‌پردازیم.
ویژگی‌ها
1. پوست: دوزیست‌ها پوستی نازک و مرطوب دارند که به آنها کمک می‌کند تا آب و گازهای تنفسی را از طریق پوست جذب کنند. این پوست معمولاً به دلیل داشتن غدد مخاطی و زهرآگین می‌تواند در برابر خشک شدن و شکارچیان محافظت کند.
2. چرخه زندگی: دوزیست‌ها دارای چرخه زندگی دوگانه هستند که شامل مرحله آبزی نوزادی و مرحله خشکی بزرگسالی است. بیشتر دوزیست‌ها ابتدا به صورت لارو در آب زندگی می‌کنند و بعد از گذراندن دوره نوزادی به شکل بزرگسال به خشکی منتقل می‌شوند.
3. سیستم تنفسی: دوزیست‌ها می‌توانند از طریق پوست و همچنین سیستم تنفسی ریه‌ای تنفس کنند. در مرحله نوزادی، آنها معمولاً از طریق برونش‌ها تنفس می‌کنند، در حالی که در مرحله بزرگسالی، سیستم تنفسی پوست و ریه‌ها به طور همزمان کار می‌کنند.
4. دستگاه حرکتی: آنها به دلیل داشتن پاهای پشتی قوی و معمولاً پاهای جلویی کوچک، برای جست‌وخیز و شنا کردن سازگار شده‌اند.
چرخه زندگی
دوزیست‌ها معمولاً دو مرحله‌ای دارند:
1. مرحله لارو (آبزی): در این مرحله، دوزیست‌ها به صورت لارو در آب زندگی می‌کنند. لاروها معمولاً فاقد پا و ریه هستند و از طریق آبشش تنفس می‌کنند. آنها در این مرحله از تخم‌هایی که در آب گذاشته شده‌اند، خارج می‌شوند.
2. مرحله بزرگسالی (خشکی): پس از تغییرات عمده در روند رشد، لاروها به شکل بزرگسالی تبدیل می‌شوند. در این مرحله، آنها به محیط‌های خشکی منتقل شده و سیستم تنفسی ریه‌ای فعال می‌شود.
زیستگاه
دوزیست‌ها در محیط‌های مختلفی از جمله جنگل‌ها، مراتع، نواحی مرطوب، و حتی مناطق خشک زندگی می‌کنند. آنها معمولاً در نزدیکی منابع آب مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و برکه‌ها یافت می‌شوند زیرا نیاز به رطوبت برای حفظ سلامت پوست و فرآیندهای زیستی دارند.
اهمیت اکولوژیکی
1. کنترل حشرات: دوزیست‌ها به دلیل تغذیه از حشرات و موجودات ریز، نقش مهمی در کنترل جمعیت این موجودات دارند.
2. تغذیه برای شکارچیان: آنها بخشی از زنجیره غذایی هستند و توسط بسیاری از شکارچیان مانند پرندگان، مارها و پستانداران خورده می‌شوند.
3. شاخص‌های زیست‌محیطی: دوزیست‌ها به دلیل حساسیت به تغییرات محیطی، به عنوان شاخص‌هایی برای ارزیابی سلامت اکوسیستم‌ها به شمار می‌روند.
4. تحقیقات علمی: پوست دوزیست‌ها به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی خاص، مورد تحقیق برای کشف داروهای جدید و درمان‌های پزشکی قرار دارد.
تهدیدات و حفاظت
دوزیست‌ها به دلیل تغییرات زیست‌محیطی، آلودگی‌ها، بیماری‌ها (مانند بیماری‌های قارچی)، و از دست دادن زیستگاه در معرض تهدید قرار دارند. حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی و پایش سلامت دوزیست‌ها می‌تواند به حفظ این گروه از جانوران کمک کند.