کتاب بهرام

استعمار (به انگلیسی: Colonialism) به فرآیند سلطه یک کشور بر سرزمین‌ها یا ملت‌های دیگر گفته می‌شود که غالباً از طریق اشغال نظامی، استثمار منابع طبیعی، تحمیل قوانین و فرهنگ‌های بیگانه، و بهره‌برداری اقتصادی صورت می‌گیرد. استعمار در تاریخ بشر به‌ویژه از قرن پانزدهم میلادی به‌طور گسترده‌ای گسترش یافت و تأثیرات عمیقی بر جغرافیا، سیاست، اقتصاد و فرهنگ جهان گذاشت. در این مقاله به تاریخ استعمار و چگونگی شکل‌گیری، گسترش و پایان آن پرداخته می‌شود.

1. مفهوم استعمار

استعمار اساساً به معنای تسلط و نفوذ یک کشور قدرتمند بر سرزمین‌های بیگانه است. این تسلط ممکن است از طریق فتح نظامی، ایجاد مستعمرات، یا توافقات تجاری و سیاسی حاصل شود. استعمار در دوران‌های مختلف دارای ویژگی‌های خاص خود بوده است، اما عمدتاً هدف آن کسب منابع اقتصادی، گسترش قدرت سیاسی، و نیز انتقال فرهنگ و دین بوده است.

تمدن‌های رودخانه‌ای (River Civilizations) به تمدن‌هایی اطلاق می‌شود که در کنار رودخانه‌های بزرگ شکل گرفته‌اند و برای بقای خود به منابع آبی این رودخانه‌ها وابسته بودند. این تمدن‌ها در مناطقی از جهان با آب و هوای گرم و خشک، که کمبود بارش باران وجود داشت، شکل گرفتند و رودخانه‌ها نقش حیاتی در کشاورزی، حمل‌ونقل و زندگی اجتماعی آن‌ها داشتند. تمدن‌های رودخانه‌ای، به‌ویژه در دوران باستان، تأثیر عمیقی بر تاریخ بشریت گذاشتند.

1. تمدن‌های رودخانه‌ای اصلی

تعداد زیادی از تمدن‌های بزرگ تاریخ در کنار رودخانه‌ها شکل گرفتند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

الف. تمدن میان‌رودان (Mesopotamia)

• رودخانه‌ها: دجله و فرات
• موقعیت جغرافیایی: جنوب غربی آسیا (عراق کنونی)

یکجانشینی (به انگلیسی: Sedentarism) انسان به معنای گذار از زندگی به‌صورت کوچ‌نشینی به زندگی در مکان‌های ثابت و دائمی است. این تغییر یکی از مهم‌ترین تحولات در تاریخ بشر محسوب می‌شود که تأثیرات عمیقی بر فرهنگ، اقتصاد، و ساختارهای اجتماعی بشر داشت. این فرآیند که معمولاً به عنوان یکی از ویژگی‌های دوره نوسنگی شناخته می‌شود، آغازگر تحولی عظیم در شیوه زندگی انسان‌ها بود.

1. پیشینه کوچ‌نشینی

قبل از اینکه انسان‌ها به زندگی یکجانشینی روی آورند، به‌طور عمده زندگی به‌صورت شکار و گردآوری غذا را دنبال می‌کردند. جوامع پیش از تاریخ در گروه‌های کوچکی زندگی می‌کردند و برای تأمین غذا مجبور به حرکت از مکانی به مکان دیگر بودند. زندگی کوچ‌نشینی به انسان‌ها اجازه می‌داد تا در مناطق مختلف منابع غذایی پیدا کنند، اما در عین حال این سبک زندگی محدودیت‌هایی داشت.

2. شروع کشاورزی و انقلاب نوسنگی

تاریخ جهان یک سفر پیچیده و چندوجهی است که شامل تمدن‌ها، فرهنگ‌ها، جنگ‌ها، انقلاب‌ها و پیشرفت‌های علمی است. در اینجا خلاصه‌ای از تحولات مهم تاریخ بشر به صورت خطی و کلیدی ارائه می‌شود:

1. دوره پیش از تاریخ

دوره پیش از تاریخ شامل زمان‌هایی است که انسان‌ها هنوز نوشتار نداشتند و تاریخ به صورت شفاهی منتقل می‌شد. در این دوره، انسان‌ها به شکار و گردآوری مواد غذایی پرداخته و کم‌کم به کشاورزی روی آوردند. این دوران به دو بخش عمده تقسیم می‌شود:

• دوره سنگی: در این دوره انسان‌ها از ابزارهای سنگی برای شکار، دفاع و زندگی روزمره استفاده می‌کردند.
• دوره نوسنگی: شروع کشاورزی و سکونت در یک مکان خاص (یکجانشینی)، که به انقلاب کشاورزی شناخته می‌شود، یکی از بزرگترین تحولات تاریخ بشری است.

2. تمدن‌های نخستین

با ظهور کشاورزی، اولین تمدن‌های بشری شکل گرفتند:

قتل‌عام بومیان استرالیا (که به‌طور کلی به آن "نسل‌کشی بومیان استرالیا" یا "قتل‌عام‌های استرالیای سفید" نیز اطلاق می‌شود) مجموعه‌ای از خشونت‌ها و اقدامات سیستماتیک است که در طول قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم توسط استعمارگران بریتانیایی و دولت‌های استرالیایی علیه مردم بومی استرالیا صورت گرفت. این قتل‌عام‌ها نه تنها به مرگ میلیون‌ها بومی استرالیایی انجامید، بلکه تأثیرات و پیامدهای بلندمدتی بر فرهنگ، زندگی اجتماعی و ساختارهای اقتصادی بومیان گذاشت.

۱. پیش‌زمینه تاریخی

قبل از ورود استعمارگران بریتانیایی به استرالیا در اواخر قرن هجدهم، بومیان استرالیا برای بیش از ۶۰ هزار سال در این سرزمین زندگی می‌کردند. این مردم شامل گروه‌های متنوعی از قبیل آبورجینی‌ها (در مناطق سرزمین اصلی استرالیا) و تورِس استریت آیلندی‌ها (از جزایر تورِس استریت در شمال استرالیا) بودند. فرهنگ و زبان بومیان استرالیا بسیار غنی و پیچیده بود و شامل هزاران قبیله و گروه قومی مختلف می‌شد.

سسیل رودز (Cecil Rhodes) یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ استعمارگری بریتانیا در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بود. او نه تنها به عنوان یک بازرگان و سیاستمدار در تاریخ آفریقا شناخته می‌شود، بلکه نقش بسیار مهمی در گسترش استعمار بریتانیا در جنوب قاره آفریقا ایفا کرد. زندگی و دستاوردهای سسیل رودز تأثیرات عمیقی بر تاریخ آفریقا و سیاست‌های بین‌المللی آن زمان داشت.

زندگی‌نامه

سسیل رودز در تاریخ ۵ ژوئیه ۱۸۵۳ در هرتفوردشر انگلستان به دنیا آمد. او پنجمین فرزند خانواده بود. در دوران کودکی، به علت مشکلات تنفسی و ابتلا به بیماری آسم، پزشکان به خانواده پیشنهاد دادند که برای بهبود حال سسیل، او را به مناطق گرم‌تر بفرستند. به همین دلیل، خانواده رودز تصمیم گرفتند تا سسیل را به جنوب آفریقا بفرستند. ورود به آفریقا در سال ۱۸۷۰، نقطه آغاز زندگی جدیدی برای او بود.

رنسانس (Renaissance) دوره‌ای از تاریخ اروپا است که به معنای «تجدید حیات» (Rebirth) و «احیای فرهنگ» (Cultural Revival) شناخته می‌شود. این دوره معمولاً از قرن چهاردهم تا هفدهم میلادی را شامل می‌شود و به ویژه در ایتالیا (Italy) آغاز شد.

ویژگی‌های رنسانس:

احیای هنر و ادبیات (Revival of Art and Literature):

هنرمندان (Artists) و نویسندگان (Writers) این دوره به آثار کلاسیک (Classical Works) یونان و روم باستان (Ancient Greece and Rome) توجه کردند و از آن‌ها الهام گرفتند.

پیشرفت‌های علمی (Scientific Advancements):