کتاب بهرام

فیلسوفی بدون کتاب، اما با انقلابی در اندیشه‌ی بشر

مقدمه

در تاریخ فلسفه، کم‌تر نامی به‌اندازه‌ی «سقراط» (Socrates) با راز و احترام همراه است. مردی که خود هیچ کتابی ننوشته، اما پایه‌گذار سنتی شد که قرن‌ها بعد به فلسفه‌ی مدرن انجامید. سقراط، شهروندی از آتن با لباس‌های ساده، پای‌برهنه در کوچه‌ها می‌گشت و گفت‌وگو می‌کرد. گاهی در بازار، گاهی در ورزشگاه، گاهی در میدان سیاست؛ هر جا که انسان بود و پرسشی در کار، سقراط نیز حضور داشت.

زندگی‌نامه‌ای کوتاه و رازآلود

سقراط حدود ۴۷۰ پیش از میلاد در آتن زاده شد. پدرش مجسمه‌ساز بود و مادرش قابله‌ای ماهر. برخلاف افلاطون و ارسطو، او از طبقه‌ای متوسط می‌آمد و به‌جای نوشتن، روش گفت‌وگو را برگزید. او عقیده داشت نوشتار روح اندیشه را منجمد می‌کند؛ و اندیشه، تا زمانی که در گفت‌وگو جاری است، زنده می‌ماند.

سقراط ظاهری عجیب داشت: بینی‌ پهن، چهره‌ای نه‌چندان زیبا و بدن لاغری که همیشه ساده‌پوش بود. اما ذهنی داشت بُرّان، شوخ‌طبع و خستگی‌ناپذیر.

شیوهٔ سقراطی: سؤال به‌جای پاسخ

کارل فون فریش (Karl von Frisch)، جانورشناس و رفتار‌شناس اتریشی، یکی از پیشگامان علم ارتباطات جانوری بود که بیش از هر چیز به‌خاطر کشف شگفت‌انگیزش دربارهٔ رقص زنبورهای عسل شهرت دارد. او با آزمایش‌های دقیق و خلاقانه‌اش نشان داد که زنبورها از طریق رقص‌های خاصی — مانند رقص چرخشی (Waggle Dance) — اطلاعاتی دربارهٔ موقعیت منابع غذایی را به سایر زنبورها منتقل می‌کنند. این کشف، انقلابی در درک ما از هوش حشرات و پیچیدگی ارتباطات غیرکلامی در طبیعت به وجود آورد.

فون فریش در سال ۱۹۷۳ به همراه نیکو تینبرگن و کنراد لورنتس، جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را برای پژوهش‌هایش در زمینهٔ رفتارشناسی جانوری (Ethology) دریافت کرد. آثار و آزمایش‌های او نه‌تنها علم زیست‌شناسی را دگرگون کرد، بلکه الهام‌بخش بسیاری از نظریه‌های مدرن در زمینهٔ هوش جمعی، ناوبری جانوران، و حتی الگوریتم‌های مصنوعی شد.

فیلسوف عصر اطلاعات و پدر نظریهٔ «شعور جمعی دیجیتال»

در جهانی که همه‌چیز به‌سمت دیجیتالی شدن، شبکه‌ای شدن و ارتباط بی‌وقفه حرکت می‌کند، اندیشمندانی چون پیر لووی نقش کلیدی در فهم این تحولات ایفا کرده‌اند.
او نه‌تنها آینده‌پژوه است، بلکه از اولین کسانی است که با دیدی فلسفی و فرهنگی، دربارهٔ شعور جمعی در فضای سایبری سخن گفت و واژه‌هایی مانند «هوش جمعی دیجیتال» را وارد فرهنگ علمی و آکادمیک کرد.

زندگی‌نامهٔ کوتاه

• نام کامل: پیر لووی (Pierre Lévy)

• زادروز: ۱۹۵۶ میلادی

• ملیت: فرانسوی

• زمینه‌های فعالیت: فلسفه، جامعه‌شناسی دانش، علوم اطلاعات، رسانه‌های دیجیتال، مطالعات فرهنگی

جاکومو ریتزولاتی (Giacomo Rizzolatti) یکی از تأثیرگذارترین عصب‌شناسان معاصر است که بیشتر به دلیل کشف "نورون‌های آینه‌ای" (Mirror Neurons) شناخته می‌شود. این کشف انقلابی در درک ما از یادگیری، همدلی، زبان و رفتارهای اجتماعی ایجاد کرد. ریتزولاتی نه تنها در حوزه علوم اعصاب، بلکه در روانشناسی، فلسفه ذهن و حتی رباتیک تأثیر عمیقی گذاشته است.

زندگی‌نامه و تحصیلات

• تولد و تحصیلات ابتدایی: جاکومو ریتزولاتی در ۲۸ آوریل ۱۹۳۷ در کیوازی (کیواسی)، ایتالیا به دنیا آمد. او در دانشگاه پادوا تحصیل کرد و در سال ۱۹۶۱ دکترای پزشکی گرفت.

• تحقیقات اولیه: ابتدا در زمینه فیزیولوژی اعصاب کار کرد و سپس به مطالعه کنترل حرکتی و سیستم‌های عصبی در پریمات‌ها (میمون‌ها) پرداخت.

مقدمه: مردی که از مرگ خود شوکه شد!
در سال ۱۸۸۸، آلفرد نوبل روزنامه‌ها را باز کرد و با دیدن تیتر "سوداگر مرگ مرده است" شوکه شد. روزی که برادرش، لودویک، درگذشت روزنامه ها به اشتباه و با تصور اینکه اوست که فوت شده، در سرتیترهای خود نوشتند «دلال مرگ مُرد». و این اشتباه باعث شد که او با تفکر عمیقی درباره میراث خود مواجه شود. این واقعه او را به فکر انداخت که چگونه باید از ثروت و شهرت خود برای بهبود بشریت استفاده کند. تصمیم نوبل برای تخصیص بیشتر ثروتش به تأسیس جوایزی که بر اساس دستاوردهای علمی و انسانی اهدا می‌شوند، نقطه‌عطفی در تاریخ بشریت بود. این تصمیم در نهایت منجر به تأسیس جایزه نوبل، معتبرترین جایزه علمی دنیا، شد.

۱- زندگی‌نامه آلفرد نوبل (۱۸۳۳-۱۸۹۶)

الف) کودکی و تحصیلات
آلفرد نوبل در تاریخ ۲۱ اکتبر ۱۸۳۳ در استکهلم سوئد متولد شد. پدرش، امانوئل نوبل، مهندس و مخترع معروف بود که نقش بزرگی در تربیت نوبل داشت. خانواده نوبل به دلیل شرایط اقتصادی نامساعد به سنت پترزبورگ روسیه مهاجرت کردند، جایی که آلفرد تحت آموزش خصوصی قرار گرفت. او علاقه ویژه‌ای به شیمی، فیزیک و زبان‌ها داشت و این علاقه‌ها به شکوفایی استعدادهای علمی‌اش کمک شایانی کرد.

ب) بازگشت به سوئد و اختراعات

مقدمه: زنی که دو بار تاریخ را نوشت

ماری کوری (Marie Curie) نه تنها اولین زنی بود که جایزه نوبل گرفت، بلکه تنها فردی است که دو بار در دو رشته مختلف (فیزیک و شیمی) این جایزه را دریافت کرده است. او پایه‌گذار علم رادیواکتیویته بود، اصطلاحی که خودش ابداع کرد! زندگی او ترکیبی از عزم آهنین، فقر شدید و از خودگذشتگی علمی بود که در نهایت به قیمت جانش تمام شد.

۱- زندگی نامه: از ورشو تا پاریس

الف) کودکی در لهستان تحت ستم (۱۸۶۷–۱۸۹۱)

• نام کامل: ماریا سالومه اسکلوودوسکا (Marie Salomea Skłodowska).

• متولد ۷ نوامبر ۱۸۶۷ در ورشو، لهستان (که آن زمان تحت اشغال روسیه بود).

• پدرش معلم فیزیک و مادرش مدیر مدرسه بود، اما خانواده پس از مصادره اموالشان توسط روس‌ها فقیر شدند.

دیوید ام. اسمیت (David M. Smith) یک مخترع آمریکایی قرن نوزدهم بود که بیشتر به خاطر اختراع گیره لباس مدرن با فنر مارپیچ شناخته می شود. او در سال ۱۸۵۳ اولین طرح عملی و کاربردی گیره لباس را به ثبت رساند که تحولی در روش خشک کردن لباس ایجاد کرد.

اختراع انقلابی گیره لباس

طرح اولیه (۱۸۵۳)

اسمیت در سال ۱۸۵۳ موفق به ثبت اختراعی شد که شامل:

• دو قطعه چوبی یا پلاستیکی

• یک فنر مارپیچ مرکزی

• طراحی یکپارچه برای چسبندگی بهتر

این طراحی به قدری موفق بود که هنوز پس از ۱۷۰ سال اساس تولید گیره های لباس مدرن است.

مزایای طراحی اسمیت

والتر هانت (Walter Hunt) متولد ۲۹ ژوئیه ۱۷۹۶ در شهر مارتینزبورگ، نیویورک و درگذشته در ۸ ژوئن ۱۸۵۹ (در ۶۲ سالگی)، یکی از نوآوران و مخترعان پرکار قرن نوزدهم آمریکا بود. او با وجود اینکه به‌صورت رسمی آموزش مهندسی ندید، اما با استعداد ذاتی و خلاقیت خود، تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت و زندگی روزمره مردم گذاشت.

اختراعات مهم والتر هانت

۱. سنجاق قفلی (Safety Pin) – ۱۸۴۹

یکی از مشهورترین اختراعات هانت، سنجاق قفلی بود که در سال ۱۸۴۹ طراحی کرد. او این اختراع را در عرض تنها ۳ ساعت انجام داد تا بدهی‌هایش را پرداخت کند! این وسیله ساده اما انقلابی، هنوز هم در صنایع مختلف استفاده می‌شود.

۲. چرخ خیاطی (Sewing Machine) – ۱۸۳۴

یوهان والر (Johan Vaaler) یک مخترع و کارمند ادارهٔ ثبت اختراعات نروژ بود که بیشتر به دلیل ارتباط نادرست با اختراع گیره کاغذ شناخته می‌شود. اگرچه او یکی از طرح‌های اولیهٔ گیره کاغذ را ثبت کرد، اما این وسیله پیش از او نیز وجود داشت. با این حال، نام والر در نروژ به عنوان نمادی از اختراع گیره کاغذ شهرت یافته است.

زندگی و تحصیلات

• تولد: ۱۵ مارس ۱۸۶۶ در آورسکog، نروژ

• درگذشت: ۱۴ مارس ۱۹۱۰ (در ۴۳ سالگی)

• تحصیلات: او در رشتهٔ ریاضیات، علوم طبیعی و الکترونیک تحصیل کرد و بعدها به عنوان کارمند در ادارهٔ ثبت اختراعات نروژ مشغول به کار شد.

اختراع گیره کاغذ: واقعیت یا افسانه؟

ویلیام هرشل (1738-1822) یکی از برجسته‌ترین ستاره‌شناسان تاریخ و کاشف سیاره اورانوس بود. او که ابتدا در رشته موسیقی فعالیت می‌کرد، به تدریج به یکی از پیشگامان اخترشناسی تبدیل شد و با کشفیات انقلابی خود تأثیر زیادی در پیشرفت نجوم مدرن داشت. هرشل همچنین با اختراعاتی که در زمینه تلسکوپ و روش‌های رصدی انجام داد، مبنای علمی جدیدی برای مطالعه آسمان‌ها فراهم کرد. در این مقاله، به بررسی زندگی شخصی، فعالیت‌های علمی، دستاوردها، و تأثیرات ویلیام هرشل خواهیم پرداخت.

زندگی شخصی

ویلیام هرشل در 15 نوامبر 1738 در شهر هانوور، آلمان به دنیا آمد. او در ابتدا به تحصیلات موسیقی پرداخت و به عنوان نوازنده ابوا و ارگ شناخته می‌شد. اما با گذشت زمان، علاقه وی به اخترشناسی افزایش یافت و به طور خودآموز شروع به مطالعه این علم کرد. هرشل در سال 1759 به انگلستان مهاجرت کرد و در آنجا سکونت گزید.