کتاب بهرام

مقدمه: زنی که دو بار تاریخ را نوشت

ماری کوری (Marie Curie) نه تنها اولین زنی بود که جایزه نوبل گرفت، بلکه تنها فردی است که دو بار در دو رشته مختلف (فیزیک و شیمی) این جایزه را دریافت کرده است. او پایه‌گذار علم رادیواکتیویته بود، اصطلاحی که خودش ابداع کرد! زندگی او ترکیبی از عزم آهنین، فقر شدید و از خودگذشتگی علمی بود که در نهایت به قیمت جانش تمام شد.

۱- زندگی نامه: از ورشو تا پاریس

الف) کودکی در لهستان تحت ستم (۱۸۶۷–۱۸۹۱)

• نام کامل: ماریا سالومه اسکلوودوسکا (Marie Salomea Skłodowska).

• متولد ۷ نوامبر ۱۸۶۷ در ورشو، لهستان (که آن زمان تحت اشغال روسیه بود).

• پدرش معلم فیزیک و مادرش مدیر مدرسه بود، اما خانواده پس از مصادره اموالشان توسط روس‌ها فقیر شدند.

• با وجود ممنوعیت تحصیل زنان در لهستان، به صورت مخفیانه درس خواند و در ۲۴ سالگی به پاریس رفت.

ب) عشق به علم و پیر کوری (۱۸۹۱–۱۹۰۶)

• در دانشگاه سوربن فیزیک و ریاضیات خواند (گاهی از سر گرسنگی غش می‌کرد!).

• در آزمایشگاه با پیر کوری آشنا شد و در ۱۸۹۵ با او ازدواج کرد.

• همراه هم روی مواد رادیواکتیو کار کردند.

پ) سال‌های اوج علمی و تراژدی شخصی (۱۹۰۶–۱۹۳۴)

• در ۱۹۰۶ پیر کوری در یک حادثه واگن اسبی کشته شد.

• ماری اولین زنی شد که در سوربن استاد شد.

• در جنگ جهانی اول با ماشین‌های اشعه‌ایکس سیار به کمک سربازان زخمی شتافت.

• در ۴ ژوئیه ۱۹۳۴ بر اثر کم‌خونی آپلاستیک (ناشی از تشعشعات) درگذشت.

۲- دستاوردهای علمی: کشف‌هایی که جهان را تغییر دادند

الف) نوبل فیزیک ۱۹۰۳ (کشف رادیواکتیویته)

• همراه پیر کوری و هانری بکرل، پدیده تشعشع خودبه‌خودی اورانیوم (رادیواکتیویته) را کشف کردند.

• دو عنصر جدید یافتند:

  • پولونیوم (نام‌گذاری شده به افتخار لهستان).

  • رادیم (از واژه لاتین "radius" به معنای پرتو).

ب) نوبل شیمی ۱۹۱۱ (جداسازی رادیم خالص)

• پس از مرگ پیر، ماری رادیم را به صورت فلز خالص جداسازی کرد.

• ثابت کرد رادیواکتیویته یک ویژگی اتمی است، نه مولکولی.

پ) میراث علمی

• پایه‌گذاری درمان سرطان با پرتودرمانی.

• تأسیس مؤسسه کوری در پاریس (هنوز مرکز تحقیقات سرطان است).

۳- زندگی شخصی: فداکاری‌هایی که کمتر گفته شده

الف) فقر و خطرات تشعشع

• ماری و پیر در یک آزمایشگاه نمور کار می‌کردند و پول کافی نداشتند.

• او تنها ۱ گرم رادیم را از پردازش تن‌ها اورانینیت (معدن اورانیوم) به دست آورد!

• دفترچه‌های او هنوز آنقدر پرتوزا هستند که در جعبه‌های سربی نگهداری می‌شوند!

ب) دو دختر دانشمند

• ایرن ژولیو-کوری: برنده نوبل شیمی ۱۹۳۵ (به همراه همسرش فردریک ژولیو).

• Ève Curie: نویسنده کتاب زندگینامه مادرش ("Madame Curie").

۴- مرگ و میراث: قربانی کشف خود

• او هرگز خطرات تشعشع را نپذیرفت و با لوله‌های رادیم در جیبش می‌گشت!

• در ۶۶ سالگی بر اثر مواجهه طولانی با تشعشعات درگذشت.

• در پانتئون پاریس دفن شد (تنها زنی که به خاطر دستاوردهای خود آنجا آرمیده).

۵- ماری کوری در فرهنگ عامه

🎬 فیلم‌ها و سریال‌ها:

• "ماری کوری" (۲۰۱۶) با بازی روزالین پیک.

• "رادیواکتیو" (۲۰۱۹) با بازی روزموند پایک.

📚 نقل‌قول‌های معروف:

• "در زندگی از چیزی نترسید، فقط آن را بفهمید."

• "من به نامه‌ربایی، جنگ یا نبوغ مردانه اعتقادی ندارم."

۶- حقایق کمتر شنیده شده

🔹 او تمام حقوق نوبل خود را برای تحقیقات بیشتر بخشید.
🔹 در جنگ جهانی اول، ۵۰ دستگاه اشعه‌ایکس سیار ساخت.
🔹 اولین زن در اروپا که دکترای علوم گرفت.
🔹 آمریکا به او ۱ گرم رادیم هدیه داد (معادل ۱۲۰ هزار دلار در ۱۹۲۱!).

جمع‌بندی: چرا ماری کوری الهام‌بخش است؟

او ثابت کرد که جنسیت، ملیت یا فقر مانع پیشرفت نیست. امروز درمان سرطان، انرژی هسته‌ای و تحقیقات اتمی مدیون شجاعت اوست.

💡 نظر شما چیست؟ کدام بخش از زندگی ماری کوری شما را بیشتر تحت تأثیر قرار داد؟

منابع برای مطالعه بیشتر:

• وبگاه رسمی موزه کوری

• زندگینامه ماری کوری در نوبل پرایز

• کتاب "مادام کوری" اثر ایو کوری