کتاب بهرام

شعر، زبان خاصی است که در آن عواطف، تفکرات و تجارب انسانی به گونه‌ای عمیق و زیبا به تصویر کشیده می‌شود. یکی از شاعران بزرگ معاصر ایران که توانسته است این زبان را به بهترین شکل ممکن به کار گیرد، مهدی اخوان ثالث است. در میان آثار متعدد او، شعری با عنوان "جویبار لحظه‌ها" جایگاهی ویژه دارد. این شعر که از لحاظ ساختار و معنا بسیار پیچیده و عمیق است، به بررسی مفاهیمی چون زندگی، مرگ، احساسات درونی و تضادهای انسانی پرداخته و نمایشی از تنش‌های ذهنی انسان‌ها در مواجهه با حقیقت‌های پیچیده‌ی زندگی است.

از تهی سرشار،

جویبار لحظه ها جاریست.

♫

چون سبوی تشنه کاندر خواب بیند آب، واندر آب بیند سنگ،

دوستان و دشمنان را می شناسم من.

♫

زندگی را دوست می دارم؛

مرگ را دشمن.

♫

وای، امّا با که باید گفتن این؟  من دوستی دارم

که به دشمن خواهم از او التجا بردن!

شعری از مهدی اخوان ثالث

تفسیر این شعر:

این شعر از مهدی اخوان ثالث تصویری عمیق از تنش‌های درونی انسان‌ها و پیچیدگی‌های زندگی و مرگ را به تصویر می‌کشد. در ابتدای شعر، اخوان از "تهی سرشار" صحبت می‌کند که به نوعی نمایانگر یک خلاء درونی است که در آن زمان به مثابه جویباری از لحظه‌ها جاری می‌شود. این عبارت نشان می‌دهد که انسان در مواجهه با احساسات و تفکرات مختلف، می‌تواند دچار نوعی احساس ناپایداری یا بی‌ثباتی شود.

در بخش دوم، با اشاره به "سبوی تشنه که در خواب آب می‌بیند" و "در آب سنگ می‌بیند"، شاعر به تناقضات ذهنی و احساسات انسانی اشاره دارد. در این قسمت، خواب و واقعیت به هم می‌آمیزند، همان‌طور که انسان‌ها ممکن است در جستجوی آرامش و امنیت (آب) به ناگهان با موانع و مشکلات (سنگ) مواجه شوند.

شاعر در ادامه بیان می‌کند که او زندگی را دوست دارد و مرگ را دشمن، که نشان‌دهنده نگرش عمیق انسان به دوگانگی و تضادهای اساسی در زندگی است. او در مواجهه با مرگ، حس خصومت و ترس دارد، اما در عین حال با پذیرش زندگی، به آن محبت می‌کند و آن را ارج می‌نهد.

در بخش پایانی شعر، اخوان اشاره به دوستی می‌کند که در عین دوست بودن، گاهی باید از او تقاضای کمک کرد، حتی اگر آن شخص ممکن است به دشمن تبدیل شود. این تناقض در روابط انسانی و پیچیدگی‌های آنها، جایی است که شاعر به آن می‌پردازد. در این بخش، می‌توان احساس گسست و درد از روابط انسانی و نیاز به درک عمیق‌تر و پیچیده‌تر از دنیای پیرامون را مشاهده کرد. 

در مجموع، این شعر نه تنها به کشمکش‌های درونی انسان‌ها اشاره دارد، بلکه به تضادهای زندگی و مرگ، دوست و دشمن و آرامش و آشوب پرداخته و ذهنیت پیچیده انسان را نسبت به دنیای پیرامونش به زیبایی به تصویر می‌کشد.

مطالب مرتبط:

مهدی اخوان ثالث: زندگی و آثار

شعر نیمایی جویبار لحظه ها از اخوان ثالث

شعر عاشقانه و نیمایی لحظه ی دیدار نزدیک است - اخوان ثالث

شعر قاصدک اخوان ثالث

غزل عاشقانه و غمگین از اخوان ثالث: ناگهان در کوچه دیدم بی وفای خویش را