معرفی و زندگی‌نامه
عُمَر خَیّام نِیشابوری (غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری) (۴۴۰ – ۵۱۷ هجری قمری) یکی از بزرگترین شخصیت‌های علمی و ادبی تاریخ ایران است. او در نیشابور به دنیا آمد و در دورهٔ سلجوقی به عنوان فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و شاعر رباعی‌سرا شناخته می‌شود. اگرچه خیام به خاطر دستاوردهای علمی‌اش، به ویژه در زمینهٔ ریاضیات و نجوم، شهرت دارد، اما آوازهٔ او بیشتر به دلیل رباعیاتش است که به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در سطح جهانی شناخته می‌شود. ترجمهٔ مشهور ادوارد فیتزجرالد از رباعیات او به زبان انگلیسی، نقش مهمی در گسترش شهرت خیام در غرب ایفا کرده است.
دستاوردهای علمی
یکی از برجسته‌ترین کارهای خیام، سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک و در دورهٔ پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی بود. خیام با دقتی بسیار بالا، گاه‌شمار جلالی را تنظیم کرد که به مراتب دقیق‌تر از تقویم میلادی است. او در ریاضیات، به ویژه در حل معادلات درجهٔ سوم و مطالعاتش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس، نام خود را به عنوان یکی از بزرگترین ریاضی‌دانان تاریخ ثبت کرده است. خیام همچنین نظریه‌ای دربارهٔ نسبت‌های هم‌ارز با نظریهٔ اقلیدس ارائه داد که از مهم‌ترین کارهای او به شمار می‌آید.
