ضرب‌المثل‌ها یکی از عناصر غنی و شیرین زبان فارسی هستند که همواره در دل فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارند. این ضرب‌المثل‌ها به‌طور خاصی از طبیعت و عناصر مختلف آن، از جمله میوه‌ها، الهام گرفته شده‌اند و به شیوه‌ای زیبا و ملموس مفاهیم انسانی را منتقل می‌کنند. میوه‌ها به عنوان نمادهایی از طعم‌ها، رنگ‌ها و ویژگی‌های خاص خود، در ضرب‌المثل‌های فارسی همواره در موقعیت‌های مختلف معنای عمیقی را به همراه داشته‌اند. در این مطلب، به بررسی چند ضرب‌المثل معروف و شیرین فارسی در مورد سه میوه محبوب (خربزه، هندوانه و سیب) خواهیم پرداخت. این ضرب‌المثل‌ها علاوه بر اینکه تصویر زیبایی از میوه‌ها در ذهن ما می‌سازند، گاهی در قالب‌هایی طنزآمیز یا حکیمانه، پیام‌های زندگی را به مخاطب منتقل می‌کنند.
چند ضرب المثل شیرین فارسی در مورد میوه ها: 1- خربزه. 2- هندوانه. 3- سیب!
خربزه شیرین مال شغاله!
♣
خربزه که خوردی باید پای لرزش هم بشینی!
♣
خربزه میخواهی یا هندوانه : هر دو دانه!
♣
درخت گردکان باین بلندی - درخت خربزه الله اکبر!
زیر پای کسی پوست خربزه گذاشتن!
♣
♣
کسی که خربزه می خوره، پای لرزش هم میشینه!
♣
گفتند : خربزه و عسل با هم نمیسازند.گفت :حالا که همچین ساخته اند که دارند منو از وسط بر میدارند!
♣
گفتند : خربزه میخوری با هندوانه ؟ گفت : هردوانه!
♣
با یکدست دو هندوانه نمیشود برداشت!
♣
سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟
♣
سیب مرا خوردی تا قیامت ابریشم پس بده!
♣
سیبی که بالا میره تا پائین بیاد هزار چرخ میخوره!
♣
سیبی که سهیلش نزند رنگ ندارد! " تعلیم معلم بکسی ننگ ندارد"
♣
مثل سیبی که از وسط نصف کرده باشند!
♣
مگه سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟
♣
یه سیب و که به هوا بندازی تا بیاد پائین هزار تا چرخ میخوره!
♣
معنی ضرب المثل ها:
-
خربزه شیرین مال شغاله!
- این ضرب‌المثل به معنای این است که چیزی که ظاهر خوبی دارد یا شیرین و خوشمزه به نظر می‌رسد، همیشه به راحتی در دسترس همه قرار نمی‌گیرد. منظور این است که کسانی که به راحتی از چیزهای خوب بهره‌مند می‌شوند، ممکن است در نهایت کسانی باشند که از آن بهره‌برداری غیرمستقیم یا نادرست می‌کنند.
-
خربزه که خوردی باید پای لرزش هم بشینی!
- این ضرب‌المثل به این معنی است که اگر کاری انجام دهی یا تصمیمی بگیری، باید مسئولیت عواقب آن را نیز بپذیری. یعنی اگر از چیزی بهره‌برداری می‌کنی، باید آماده باشی که با سختی‌ها و مشکلات آن هم روبه‌رو شوی.
-
خربزه میخواهی یا هندوانه؟ هر دو دانه!
- این ضرب‌المثل به نوعی اشاره به انتخاب‌هایی دارد که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند. به این معنا که انسان باید آماده باشد که با عواقب انتخاب‌هایش مواجه شود، چرا که انتخاب یک چیز همیشه همراه با چالش‌ها و دشواری‌هایی است.
-
درخت گردکان باین بلندی - درخت خربزه الله اکبر!
- این ضرب‌المثل یک کنایه ی طنز آمیز است در مورد این که بر اساس آثار یک چیز خود آن چیز را قضاوت می کنند. در اینجا چون درخت گردو - که خود میوه ی گردو کوچک است - خیلی بزرگ است، پس لابد باید نتیجه گرفت که درخت خربزه باید چند برابر درخت گردو باشد!
-
زیر پای کسی پوست خربزه گذاشتن!
- این ضرب‌المثل به معنای ایجاد دردسر یا خطر برای کسی است. وقتی کسی را در موقعیت سختی قرار می‌دهید که در نهایت باعث ضرر و زیان به او شود، این ضرب‌المثل به کار می‌رود.
-
فکر نان کن که خربزه آبه!
- این ضرب‌المثل اشاره به این دارد که باید به مسائل اصلی و ضروری زندگی توجه کنیم و از مشکلات بزرگتر غافل نشویم. به عبارت دیگر، این ضرب‌المثل به اهمیت کار و تامین معیشت در برابر مسائل دیگر اشاره دارد.
-
کسی که خربزه می‌خورد، پای لرزش هم می‌نشیند!
- این ضرب‌المثل مشابه ضرب‌المثل شماره 2 است و به این معنی است که هر کسی که از مزایای چیزی بهره‌برداری می‌کند، باید آماده باشد که مشکلات و عواقب آن را نیز بپذیرد.
-
خربزه و عسل با هم نمیسازند. گفت: حالا که همچین ساخته‌اند که دارند منو از وسط بر میدارند!
- این ضرب‌المثل به معنای ترکیب چیزهایی است که ظاهراً با هم سازگار نیستند، اما گاهی اوقات در شرایط خاص ممکن است با هم هم‌راستا شوند. فرد در اینجا از موقعیتی صحبت می‌کند که خلاف انتظارات پیش رفته است.
-
خربزه میخوری با هندوانه؟ گفت: هردوانه!
- این ضرب‌المثل به شوخی یا طنز اشاره دارد و نشان‌دهنده انتخاب دو چیز است که معمولاً همزمان نادرست یا غیرممکن به نظر می‌آیند. فرد در پاسخ به این ترکیب، از کلمه‌ای مشابه (هندوانه) استفاده می‌کند تا نشان دهد در مواجهه با گزینه‌های مختلف، نمی‌خواهد دست از انتخاب بردارد.
-
با یک دست دو هندوانه نمیشود برداشت!
- این ضرب‌المثل می‌گوید که نمی‌توان همزمان دو کار یا مسئولیت بزرگ را با موفقیت انجام داد. به این معناست که باید روی یک هدف تمرکز کرد تا نتیجه مطلوب بدست آید.
-
سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟
- این ضرب‌المثل به این اشاره دارد که چیزی که برای دیگران مفید است، ممکن است برای فردی که شرایط خاصی دارد، قابل استفاده نباشد. به معنای ناکارآمد بودن چیزی برای کسی که به آن نیاز ندارد یا شرایطش مناسب آن نیست.
-
سیب مرا خوردی تا قیامت ابریشم پس بده!
- این ضرب‌المثل به معنی طلب بازگشت چیزی است که به کسی داده شده، مخصوصاً زمانی که فرد احساس می‌کند دیگر هیچ چیزی برای او باقی نمی‌ماند. نوعی درخواست برای جبران یا مقابله به مثل است.
- سیبی که بالا میره تا پائین بیاد هزار چرخ میخوره!
- این ضرب‌المثل به معنای این است که هر چیزی که در زندگی یا کار، به بالا می‌رود یا به موفقیت می‌رسد، در مسیر خود ممکن است با مشکلات، پیچیدگی‌ها یا موانعی مواجه شود. یعنی به دست آوردن هر چیزی همیشه هموار و ساده نیست و برای رسیدن به هدف باید تلاش و صبر کرد.
- سیبی که سهیلش نزند رنگ ندارد! (تعلیم معلم به کسی ننگ ندارد)
- این ضرب‌المثل به معنای این است که هر چیزی (مانند یک سیب) برای اینکه خوب و باارزش باشد، باید به دست کسی خاص برسد که آن را پرورش دهد. در اینجا اشاره به این است که آموزش و یادگیری از یک معلم، برای کسی که خواهان رشد است، هیچ عیبی ندارد و در واقع برای او مفید است. همچنین به این معناست که چیزها باید در شرایط مناسب خود رشد کنند تا به نتیجه مطلوب برسند.
- مثل سیبی که از وسط نصف کرده باشند!
- این ضرب‌المثل برای توصیف دو چیز که ظاهری کاملاً یکسان دارند استفاده می شود. مثل دو نیمه سیب که کاملاً منطبق و مشابه هم هستند.
- مگه سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟
- این ضرب‌المثل به این معناست که چیزی که برای دیگران مفید است، ممکن است برای کسی که شرایط خاصی دارد، مفید نباشد. به طور خاص، اشاره به این دارد که اگر فردی قادر به انجام کاری نباشد، چیزی که برای دیگران مفید است، ممکن است برای او قابل استفاده نباشد.
- یه سیب و که به هوا بندازی تا بیاد پائین هزار تا چرخ میخوره!
- این ضرب‌المثل به معنای این است که رسیدن به نتیجه یا هدف، در برخی مواقع، با پیچیدگی‌ها و موانع بسیاری همراه است. یعنی هیچ چیزی به راحتی به دست نمی‌آید و در مسیر رسیدن به هدف، ممکن است مشکلات زیادی پیش بیاید.
- ۰۲/۰۹/۱۲