بقا (Survival) به معنای ادامه زندگی و حفظ موجودیت در شرایط مختلف است. این مفهوم به ویژه در زیست‌شناسی (Biology) و علوم محیطی مورد توجه قرار می‌گیرد و به مجموعه‌ای از استراتژی‌ها و سازگاری‌ها (Adaptations) اشاره دارد که موجودات زنده (Living Organisms) برای مقابله با چالش‌ها و تهدیدات (Threats) محیطی به کار می‌برند.

بقا (Survival) به معنای توانایی زنده ماندن و حفظ زندگی در شرایط مختلف و گاهی دشوار است. این مفهوم نه تنها به موجودات زنده در طبیعت بلکه به انسان‌ها در مواجهه با بحران‌ها، بلایای طبیعی، مشکلات جسمی یا روانی، و شرایط سخت اجتماعی و اقتصادی نیز اطلاق می‌شود. بقا یکی از اصول اصلی حیات است که به موجودات کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات مختلف، از منابع طبیعی گرفته تا تهدیدات ناشی از شرایط محیطی، جان خود را حفظ کنند.

۱. بقا در طبیعت

لانه‌سازی چیست؟

لانه‌سازی فرایندی است که طی آن یک حیوان، با بهره‌گیری از توانایی‌های ذاتی و محیط اطراف خود، ساختاری می‌سازد تا از آن برای حفاظت از خود، تخم‌ها یا نوزادانش استفاده کند. این ساختارها بسته به گونهٔ جانور، هدف لانه، محیط زیست و ابزارهای در دسترس، بسیار متنوع هستند: از گودالی ساده در خاک گرفته تا برج‌هایی پیچیده از گل، چوب، برگ، ترشحات بدن یا حتی پلاستیک‌های رهاشدهٔ انسانی!

چرا جانوران لانه می‌سازند؟

1. محافظت در برابر شکارچیان

2. محافظت در برابر تغییرات دمایی و آب‌وهوایی

3. تخم‌گذاری و مراقبت از نوزادان

4. ذخیرهٔ غذا

5. جذب جفت یا نمایش توانایی‌ها (مثل برخی پرندگان)

شگفتی‌های لانه‌سازی در جانوران

بیایید با هم چند نمونهٔ حیرت‌انگیز از لانه‌سازی را بررسی کنیم:

🐦 بافنده‌ها: پرندگان معمار

بار سَنگین، ماه پنهان، اسب لاغَر نابَلَد

رَه خطا بودُ و علامت گُنگُ و رهبر نابَلَد

ما توکل کرده بودیم این ولی کافی نبود

نیل تَر بود و عصا خشکُ و پیَمبَر نابَلَد

مُشت هامان را گِره کردیم اما اِی دریغ

مُشتی از ما سُست پِیمان مُشتِ دیگر نابَلد!

گاه غافل سَر بریدیم از برادرهای خویش

دید اندک بودُ و شب تاریکُ و خَنجر نابَلَد

نامه ها بَستیم بر پاشان دریغ از یک جواب

بازُ و شاهین تیز چنگال کبوتر نابَلَد

کِشتی ما واژگون شُد تا نخستین موج دید

ناخدایِ ما دروغین بود و لَنگر نابَلَد

 حسین جنتی

ما را دل از نسیم سحر وا نمی شود

این غنچه‏ ى فسرده، شکوفا نمی شود

دیرى است تا به سوک تو خون میرود ز چشم‏

این چشمه، جز به یاد تو جوشا نمی شود

سنگینى فراق تو پشت مرا شکست‏

این داغ سینه‏ سوز مداوا نمی شود

در آسمان خاطرم اى مهر صبح‏ خیز

سالى است ماه روى تو پیدا نمی شود

گفتند تا که فکر تو از سر بدر کنم‏

میخواهم اینچنین کنم، اما  نمی شود

چشمى، بسان دیده‏ ى شب زنده‏ دار من‏

از موج اشک، غیرت دریا نمی شود

آتش بگیر، تا که بدانى چه میکشم‏

احساس سوختن به تماشا نمی شود

گویند: روزگار، فراموشى آورد

هرگز غم تو از سر ما وا نمی شود

عباس خیر آبادی

اقیانوس‌ها بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های هیدروسفر (آب‌کره) زمین را تشکیل می‌دهند و بیش از ۷۰ درصد سطح کره زمین را پوشانده‌اند. این پهنه‌های وسیع آب شور نه تنها نقش کلیدی در تنظیم آب‌وهوای زمین دارند، بلکه به عنوان زیستگاه میلیون‌ها گونه گیاهی و جانوری نیز عمل می‌کنند. اقیانوس‌ها همچنین برای زندگی انسان‌ها از نظر اقتصادی، فرهنگی و علمی اهمیت فراوانی دارند. در این مطلب، به بررسی کامل اقیانوس‌ها، ویژگی‌ها، لایه‌ها، اهمیت و چالش‌های مرتبط با آن‌ها می‌پردازیم.

۱. تعریف اقیانوس

اقیانوس‌ها پهنه‌های وسیعی از آب شور هستند که قاره‌ها را از یکدیگر جدا می‌کنند. پنج اقیانوس اصلی زمین عبارتند از:

• اقیانوس آرام (Pacific Ocean): بزرگ‌ترین و عمیق‌ترین اقیانوس جهان.

• اقیانوس اطلس (Atlantic Ocean): دومین اقیانوس بزرگ که بین قاره‌های آمریکا، اروپا و آفریقا قرار دارد.

تنوع زیستی (Biodiversity) به تنوع و گوناگونی موجودات زنده در یک اکوسیستم یا در سطح جهانی اشاره دارد. این مفهوم شامل تنوع گونه‌ها، تنوع ژنتیکی، و تنوع اکوسیستمی است. تنوع زیستی نشان‌دهنده‌ی تنوع زندگی بر روی زمین و اهمیت آن برای حفظ تعادل و سلامت محیط زیست است.

تنوع زیستی (Biodiversity) به تنوع و تفاوت‌های موجود در حیات طبیعی کره زمین اشاره دارد. این تنوع شامل انواع مختلف موجودات زنده، گونه‌ها، جمعیت‌ها، اکوسیستم‌ها و فرآیندهای زیستی است که در یک منطقه خاص یا در سطح جهانی یافت می‌شوند. در واقع، تنوع زیستی به سه سطح مختلف تقسیم می‌شود:

1. تنوع گونه‌ای: این بخش از تنوع زیستی به تعداد و انواع گونه‌های مختلف موجودات زنده در یک منطقه یا در سطح جهانی اشاره دارد. هر گونه ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از سایر گونه‌ها متمایز می‌کند. این شامل گیاهان، حیوانات، میکروب‌ها و موجودات دیگر است.

درخت چیست؟

ستون‌های زندهٔ زمین، از تنفس ما تا تاریخ جهان

درخت، ساده‌ترین و در عین حال شگفت‌انگیزترین نماد زندگی است. موجودی ساکن و خاموش که قرن‌ها ایستاده، رشد می‌کند، می‌بیند، نفس می‌کشد و می‌میرد — و گاه حتی هزار سال از انسان بیشتر عمر می‌کند. اما «درخت» فقط یک گیاه بزرگ نیست؛ او معمار اکوسیستم، منبع حیات، حافظ خاک، تنظیم‌کنندهٔ آب‌وهوا، و پلی میان زمین و آسمان است.

در این مطلب می‌خواهیم با دقت علمی و نگاهی الهام‌بخش، به این پرسش ساده ولی ژرف پاسخ بدهیم: درخت چیست؟

۱. تعریف ساده و علمی درخت

درخت، نوعی گیاه چوبی بلند و چند ساله است که معمولاً دارای:

• یک تنهٔ اصلی چوبی (اغلب سفت و بلند)،

• شاخه‌های منشعب در بالای تنه،

• برگ‌هایی که فتوسنتز انجام می‌دهند.

درخت‌ها بر خلاف گیاهان علفی، بافت چوبی دارند که آن‌ها را به‌اندازه‌ای قوی می‌کند که بتوانند ده‌ها متر قد بکشند و در برابر باد و باران بایستند.

۲. اجزای اصلی یک درخت

تفاوت‌های بین سلول‌های پروکاریوتیک و یوکاریوتیک اهمیت زیادی در زمینه‌های مختلف علمی، پزشکی، و زیست‌محیطی دارند. در زیر به برخی از این جنبه‌ها اشاره می‌کنم:

۱. درک تنوع زیستی

تفاوت‌های ساختاری و عملکردی بین این دو نوع سلول به ما کمک می‌کند تا تنوع زیستی را بهتر درک کنیم. پروکاریوت‌ها و یوکاریوت‌ها هر کدام نقش‌های خاصی در اکوسیستم‌ها ایفا می‌کنند و شناخت این تفاوت‌ها به ما کمک می‌کند تا بتوانیم تعاملات بین آن‌ها را بهتر بفهمیم.

۲. پژوهش‌های علمی

تفاوت‌های سلولی به محققان این امکان را می‌دهد که در تحقیقات بیولوژیکی و پزشکی از مدل‌های مختلف استفاده کنند. به عنوان مثال، باکتری‌ها به عنوان مدل‌های ساده برای مطالعه فرآیندهای بیولوژیکی، مانند متابولیسم و تقسیم سلولی، در نظر گرفته می‌شوند. این اطلاعات می‌تواند به توسعه درمان‌ها و داروهای جدید کمک کند.

۳. پزشکی و بهداشت

سلول‌های پروکاریوتیک و یوکاریوتیک دو نوع اصلی سلول هستند که تفاوت‌های اساسی در ساختار و ویژگی‌های آن‌ها وجود دارد. در زیر به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

۱. ساختار هسته

سلول‌های پروکاریوتیک:

هسته مشخصی ندارند. ماده ژنتیکی (DNA) به صورت حلقوی و در ناحیه‌ای به نام نوکلئوتید (nucleoid) قرار دارد.

سلول‌های یوکاریوتیک:

دارای هسته مشخص و محصور شده در غشاء (غشای هسته) هستند که ماده ژنتیکی (DNA) در آن قرار دارد.

۲. اندازه

جلبک‌ها به عنوان میکروارگانیسم‌ها در دسته موجودات زنده قرار می‌گیرند که به دلیل اندازه کوچک و ویژگی‌های خاصشان، معمولاً با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند. در ادامه به دلایل این مسئله می‌پردازیم:

۱. اندازه کوچک

جلبک‌ها معمولاً در اندازه‌های میکروسکوپی قرار دارند. هرچند که برخی از انواع جلبک‌ها مانند جلبک‌های سبز بزرگ‌تر هستند، اما بسیاری از آن‌ها به صورت میکروسکوپی و در اندازه‌های چند میکرون وجود دارند. این اندازه کوچک باعث می‌شود که آن‌ها در دسته میکروارگانیسم‌ها قرار بگیرند.

۲. ساختار سلولی