کتاب بهرام

سلول‌های پروکاریوتیک و یوکاریوتیک دو نوع اصلی سلول هستند که تفاوت‌های اساسی در ساختار و ویژگی‌های آن‌ها وجود دارد. در زیر به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

۱. ساختار هسته

سلول‌های پروکاریوتیک:

هسته مشخصی ندارند. ماده ژنتیکی (DNA) به صورت حلقوی و در ناحیه‌ای به نام نوکلئوتید (nucleoid) قرار دارد.

سلول‌های یوکاریوتیک:

دارای هسته مشخص و محصور شده در غشاء (غشای هسته) هستند که ماده ژنتیکی (DNA) در آن قرار دارد.

۲. اندازه

سلول‌های پروکاریوتیک:

معمولاً کوچک‌تر (بین ۰.۱ تا ۵ میکرون) و ساده‌تر از سلول‌های یوکاریوتیک هستند.

سلول‌های یوکاریوتیک:

بزرگ‌تر (معمولاً ۱۰ تا ۱۰۰ میکرون) و پیچیده‌تر هستند.

۳. اجزای سلولی

سلول‌های پروکاریوتیک:

فاقد اندامک‌های محصور شده در غشاء هستند. برخی از اجزای کلیدی شامل غشای سلولی، دیواره سلولی، ریبوزوم‌ها و ماده ژنتیکی هستند.

سلول‌های یوکاریوتیک:

دارای اندامک‌های محصور شده در غشاء هستند، از جمله میتوکندری، شبکه آندوپلاسمی، دستگاه گلژی، و لیزوزوم‌ها.

۴. نوع DNA

سلول‌های پروکاریوتیک:

DNA به صورت حلقوی و معمولاً تک‌نسخه‌ای است. همچنین، آن‌ها ممکن است دارای پلاسمیدها (DNA کوچک و حلقوی) باشند.

سلول‌های یوکاریوتیک:

DNA خطی و چندنسخه‌ای است و در کروموزوم‌ها سازماندهی شده است.

۵. تقسیم سلولی

سلول‌های پروکاریوتیک:

تقسیم سلولی به صورت تقسیم دوگانه (binary fission) انجام می‌شود که یک فرآیند ساده و سریع است.

سلول‌های یوکاریوتیک:

تقسیم سلولی به صورت میتوز (mitosis) و میوز (meiosis) انجام می‌شود که فرآیندهای پیچیده‌تری هستند.

۶. نمونه‌ها

سلول‌های پروکاریوتیک:

شامل باکتری‌ها و آرکی‌ها (Archaea) هستند.

سلول‌های یوکاریوتیک:

شامل سلول‌های گیاهی، جانوری، قارچی و پروتوزوآها هستند.

نتیجه‌گیری

به طور کلی، سلول‌های پروکاریوتیک و یوکاریوتیک تفاوت‌های بنیادینی در ساختار، اندازه، اجزای سلولی، نوع DNA و فرآیندهای تقسیم سلولی دارند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود که هر نوع سلول به شیوه‌ای خاص به نیازهای خود پاسخ دهد و در محیط‌های مختلف عملکرد متفاوتی داشته باشد.