رشته‌کوه دولومیت؛ کوه‌هایی از سنگ و نور
رشته‌کوه دولومیت (The Dolomites) در شمال ایتالیا قرار دارد و بخشی از رشته‌کوه بزرگ آلپ شرقی به‌شمار می‌رود. این کوه‌ها با دیواره‌های سنگی عظیم، قله‌های دندانه‌دار و دره‌های سرسبز، یکی از زیباترین مناظر طبیعی اروپا را شکل داده‌اند. نام آن از زمین‌شناس فرانسوی دودات دُ دولومیو (Déodat de Dolomieu) گرفته شده است؛ کسی که در قرن هجدهم برای نخستین‌بار نوع خاصی از سنگ آهک منیزیم‌دار را در این منطقه شناسایی کرد — سنگی که امروز «دولومیت» نام دارد.
موقعیت جغرافیایی
دولومیت‌ها در منطقهٔ شمال‌شرقی ایتالیا، میان ایالت‌های ترنتینو، آلتو آدیجه (South Tyrol) و بلونو گسترده‌اند. این منطقه در مرز فرهنگی میان ایتالیایی‌ها و آلمانی‌زبان‌هاست و همین ترکیب فرهنگی، به جذابیت آن افزوده است.
وسعت این رشته‌کوه حدود ۱۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع است و از نظر زمین‌شناسی بخشی از «آلپ جنوبی» محسوب می‌شود.
بلندترین قله‌ها
برخی از قله‌های مشهور و باشکوه دولومیت‌ها عبارت‌اند از:
مارمولادا (Marmolada) – بلندترین قله با ارتفاع ۳٬۳۴۳ متر، که به «ملکهٔ دولومیت‌ها» شهرت دارد.
تسه‌خدا توره (Tre Cime di Lavaredo) – سه قلهٔ نمادین و چشمگیر که در بسیاری از عکس‌ها و کارت‌پستال‌های ایتالیا دیده می‌شوند.
چویز (Civetta)، پِلاّمو (Pelmo) و لانگ‌کوفل (Langkofel) از دیگر قله‌های معروف هستند.
پیدایش و زمین‌شناسی
دولومیت‌ها از نظر علمی پدیده‌ای بسیار جالب‌اند، زیرا زمانی که میلیون‌ها سال پیش، در دورهٔ تریاس (حدود ۲۵۰ میلیون سال قبل)، بخش زیادی از اروپا زیر آب دریا بود، این کوه‌ها در کف دریایی گرم و کم‌عمق شکل گرفتند.
در آن دوران، لایه‌هایی از مرجان‌ها، جلبک‌ها و رسوبات آهکی روی‌هم انباشته شد. سپس با جنبش صفحه‌های تکتونیکی و بالا آمدن پوسته، این لایه‌ها به سطح زمین رسیدند و در طی فرایندهای شیمیایی خاصی، به سنگی به‌نام دولومیت (نوعی سنگ آهک منیزیم‌دار) تبدیل شدند.
همین ترکیب خاص سنگی باعث شده که رنگ کوه‌ها در طول روز تغییر کند — از خاکستری سرد صبحگاهی تا صورتی و نارنجی در غروب. این پدیده‌ی «درخشش آلپینی» (Alpenglow) از ویژگی‌های منحصربه‌فرد دولومیت‌هاست.
اقلیم و طبیعت
اقلیم منطقه کوهستانی و سرد است، با زمستان‌هایی طولانی و برفی و تابستان‌هایی کوتاه و خنک. دامنه‌های جنوبی سبز و جنگلی‌اند و دامنه‌های شمالی پوشیده از صخره و یخچال.
در این رشته‌کوه بیش از ۱٬۵۰۰ گونه گیاه کوهستانی یافت می‌شود، از جمله گل ادلوایس، زنگوله‌ای آلپی و گیاهان نادر مناطق مرتفع.
در میان جانوران آن نیز گونه‌هایی مانند:
بز کوهی آلپی (Ibex)
مارموت
عقاب طلایی
سمور و شاهین‌های کوهستانی
زیست می‌کنند.
میراث فرهنگی و انسانی
دولومیت‌ها نه‌تنها زیبا بلکه تاریخی‌اند. از دوران باستان اقوام مختلفی در این منطقه زندگی کرده‌اند — از جمله لادینی‌ها (Ladins)، مردمانی که هنوز هم زبانی باستانی از ریشهٔ لاتین صحبت می‌کنند.
در دوران جنگ جهانی اول، جبههٔ میان ایتالیا و اتریش دقیقاً از قلب رشته‌کوه دولومیت می‌گذشت. سنگرها، تونل‌ها و مسیرهای کوهستانی باقی‌مانده از آن دوران، امروز بخشی از مسیرهای گردشگری و تاریخی منطقه هستند.
گردشگری و کوهنوردی
امروزه رشته‌کوه دولومیت یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری اروپا است. در تابستان، کوهنوردان، دوچرخه‌سواران و عکاسان طبیعت از سراسر جهان برای دیدن چشم‌اندازهای بی‌نظیر و صعود به قله‌ها به این منطقه می‌آیند.
در زمستان نیز پیست‌های اسکی مشهوری مانند کورتینا دامپتسو (Cortina d’Ampezzo) در اینجا قرار دارد که از میزبانان بازی‌های المپیک زمستانی بوده است.
یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد این منطقه، مسیرهای ویافراتا (Via Ferrata) است — مسیرهایی کوهنوردی که از دوران جنگ جهانی باقی مانده و امروز با کابل‌های فلزی و پل‌های باریک، تجربه‌ای هیجان‌انگیز برای صعودکنندگان فراهم می‌کند.
میراث جهانی یونسکو
در سال ۲۰۰۹ میلادی، رشته‌کوه دولومیت به‌عنوان میراث طبیعی جهان در فهرست یونسکو ثبت شد. یونسکو این منطقه را «یکی از زیباترین چشم‌اندازهای کوهستانی روی زمین» توصیف کرده است — ترکیبی از شکوه زمین‌شناسی، تنوع زیستی و فرهنگ انسانی.
شگفتی‌های طبیعی
در دل دولومیت‌ها دریاچه‌ها و دره‌های بسیاری وجود دارد که هرکدام به‌تنهایی می‌توانند مقصدی رؤیایی باشند:
دریاچهٔ برائیس (Lago di Braies) با آب‌های فیروزه‌ای‌اش در میان صخره‌ها
دریاچهٔ کارِتسا (Lago di Carezza) که در نور غروب رنگین‌کمانی از سبز و طلایی به خود می‌گیرد
درهٔ فاسا (Val di Fassa) و درهٔ گاردنا (Val Gardena) از محبوب‌ترین مناطق گردشگری و اسکی هستند.
سخن پایانی
رشته‌کوه دولومیت ترکیبی است از علم و زیبایی، از سنگ و شعر. در نگاه زمین‌شناسان، این کوه‌ها سندی از دگرگونی‌های باستانی زمین‌اند؛ اما در نگاه شاعران و هنرمندان، آن‌ها زادگاه نور و رنگ‌اند — جایی که صخره‌ها هنگام غروب به رنگ آتش درمی‌آیند و آسمان و زمین برای لحظه‌ای یکی می‌شوند.
مطالب مرتبط: