ضربالمثل «ستارهی سهیل بودن» در زبان فارسی به معنای کمیاب و سختدسترس بودن چیزی یا کسی است. این ضربالمثل به ویژه در مواقعی به کار میرود که چیزی یا فردی نادر، گرانبها و غیر قابل دسترس باشد، مشابه به دشواری در مشاهده یا دسترسی به ستارهی سهیل.
ستارهی سهیل یکی از درخشانترین و شناختهشدهترین ستارگان در آسمان شب است، ولی از آنجا که این ستاره تنها در عرضهای جغرافیایی پایینتر و مناطق جنوبی زمین قابل مشاهده است، برای بسیاری از مردم در نواحی شمالی، مشاهدهی آن بسیار دشوار است. در ایران، ستارهی سهیل معمولاً در نیمه دوم سال خورشیدی قابل رویت است. این ستاره در ۷ دی ماه به اوج خود میرسد و از نیمه دوم بهمن ماه مناسب برای رصد شامگاهی میشود. در شهرهایی مانند تهران، سهیل تنها یک درجه از افق بالا میآید و در حدود ۳ ساعت در آسمان قابل مشاهده است. در حالی که در شهرهای جنوبی مانند بندرعباس، سهیل بعد از حدود ۶ ساعت غروب میکند و مدت زمان بیشتری در آسمان است. برای مشاهدهی بهتر این ستاره، باید به مناطقی با عرضهای جغرافیایی پایینتر سفر کرد.
بنابراین، به دلیل کمیاب بودن و دشواری در مشاهدهی این ستاره در بسیاری از مناطق، نام "سهیل" وارد فرهنگ فارسی شده است و به چیزی که نادر، کمیاب و سختدسترس باشد، اطلاق میشود. وقتی گفته میشود که چیزی یا کسی «ستارهی سهیل» است، به این معناست که آن چیز یا فرد در دسترس و یافتن آن دشوار است، مشابه به ستارهای که در برخی مناطق به سختی قابل مشاهده است.
این ضربالمثل میتواند جنبههای مختلفی از زندگی انسانها را شامل شود: از روابط شخصی گرفته تا موقعیتهای اجتماعی، شغلی و فرهنگی. در بسیاری از مواقع، استفاده از این عبارت به نوعی تقدیر و احترام به فرد یا پدیدهای است که از سایرین متمایز است.
در نهایت، مثل بسیاری از ضربالمثلها، «ستارهی سهیل بودن» یک نماد از ارزشها و باورهای فرهنگی است که در آن، کمیابی و ویژه بودن به عنوان ویژگیهایی ارزشمند و مطلوب در نظر گرفته میشود.