کنوانسیون رامسر، که به عنوان کنوانسیون رامسر برای تالاب‌ها نیز شناخته می‌شود، یک پیمان بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و اکوسیستم‌های وابسته به آن‌ها، به ویژه پرندگان آبزی، است. این کنوانسیون در تاریخ ۲ فوریه ۱۹۷۱ (۱۳ بهمن ۱۳۴۹) در شهر رامسر ایران به تصویب رسید و در ابتدا به امضای نمایندگان ۱۸ کشور رسید. امروزه، این پیمان شامل ۲۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴ میلیون هکتار در ۱۷۱ کشور مختلف است.
پیشینه و تعریف تالاب
این پیمان با تلاش اسکندر فیروز، رئیس وقت سازمان محیط زیست ایران، تهیه و تنظیم شد. تعریف تالاب در این کنوانسیون بسیار جامع و وسیع است و شامل مرداب‌ها، باتلاق‌ها، لجن‌زارها و آب‌های طبیعی یا مصنوعی، اعم از دائمی یا موقت، می‌شود. به‌طور خاص، این تعریف به آب‌های شیرین، تلخ یا شور اشاره دارد و شامل آب‌های دریایی با عمق حداکثر شش متر در پایین‌ترین نقطه جزر نیز می‌شود.
آمار و کشورهای عضو
در حال حاضر، بریتانیا با ۱۷۵ تالاب، بیشترین تعداد تالاب‌های تحت پوشش این کنوانسیون را داراست، در حالی که کانادا با ۱۳ میلیون هکتار، بزرگ‌ترین وسعت تالاب‌ها را به ثبت رسانده است. این کنوانسیون در سال ۱۹۷۵ جنبه قانونی یافت و کشورهای عضو را ملزم به شناسایی و حفظ تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی و تشویق به استفاده معقول از آن‌ها می‌سازد.
روز جهانی تالاب‌ها
۲ فوریه، روز تصویب کنوانسیون رامسر، به عنوان روز جهانی تالاب‌ها نام‌گذاری شده است. این روز فرصتی است تا آگاهی عمومی در مورد اهمیت تالاب‌ها و نیاز به حفاظت از آن‌ها افزایش یابد.
اهداف و تأکیدات کنوانسیون
کنوانسیون رامسر بر حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها تأکید دارد و به‌ویژه بر فراهم ساختن زیستگاهی مناسب برای پرندگان آبزی تمرکز می‌کند. با گذشت زمان، دامنه نگرش این کنوانسیون گسترش یافته و تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تالاب‌ها را شامل می‌شود. این کنوانسیون تالاب‌ها را به عنوان اکوسیستم‌های حیاتی که در حفاظت از تنوع زیستی و رفاه جامعه بشری نقش مهمی ایفا می‌کنند، در نظر می‌گیرد.
در نهایت، کنوانسیون رامسر به عنوان یک ابزار کلیدی در حفاظت از تالاب‌ها و ارتقای آگاهی جهانی در مورد اهمیت این اکوسیستم‌ها، نقشی حیاتی در حفظ محیط زیست و تنوع زیستی ایفا می‌کند. با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی که تالاب‌ها با آن مواجه هستند، ادامه تلاش‌ها برای حفاظت و مدیریت پایدار این مناطق ضروری است.