کتاب بهرام

روش‌های دفاعی (به انگلیسی: Defensive methods) در جانوران به مجموعه رفتارها، ساختارها یا ویژگی‌هایی گفته می‌شود که به حیوانات کمک می‌کنند تا از خود در برابر شکارچیان یا تهدیدات دیگر محافظت کنند. این روش‌ها می‌توانند به اشکال مختلف ظاهر شوند و بسته به نوع جانور، محیط زندگی و نوع تهدیدها، متفاوت باشند. در اینجا، انواع مختلف روش‌های دفاعی جانوران بررسی می‌شود.

1. دفاع فیزیکی (سازه‌ای یا ساختاری)

در بسیاری از جانوران، دفاع‌ها به صورت ویژگی‌های فیزیکی هستند که آنها را از شکارچیان محافظت می‌کند.

• پوست یا شاخ‌ها: برخی از جانوران مثل خارپشت‌ها و گاوها از شاخ یا خارهایی برای دفاع استفاده می‌کنند. خارپشت‌ها با جمع کردن خارهای بدنشان به شکلی دفاعی تبدیل می‌شوند که برای شکارچیان ناخوشایند است.

آب یک ماده است که ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن در دماهای مختلف می‌تواند تغییر کند. معمولاً وقتی به دمای صفر درجه سلسیوس می‌رسیم، آب یخ می‌زند و در دمای 100 درجه سلسیوس در فشار یک اتمسفر (فشار استاندارد جو) جوش می‌آید. اما این رفتار آب به دماهای دیگر و شرایط مختلف می‌تواند تغییر کند. در اینجا، بررسی می‌کنیم که آیا آب ممکن است در دماهای دیگر یخ بزند یا جوش بیاید و شرایط خاصی که می‌تواند این پدیده‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

1. آیا آب می‌تواند در دماهای دیگر یخ بزند؟

آب معمولاً در دمای صفر درجه سلسیوس یخ می‌زند، اما این نقطه انجماد می‌تواند تحت تأثیر عواملی چون فشار، ترکیبات حل‌شده در آب و سرعت کاهش دما تغییر کند.

الف. اثر فشار بر نقطه انجماد

نقطه انجماد آب به شدت به فشار محیط بستگی دارد. در فشارهای پایین‌تر از فشار استاندارد جو (یک اتمسفر)، آب می‌تواند در دماهایی بالاتر از صفر درجه سلسیوس یخ بزند. این پدیده در دماهای بسیار پایین‌تر از فشار جو نیز مشاهده می‌شود.

نشخوارکنندگان بی‌شاخ (Gelocidae) یک گروه منقرض‌شده از نشخوارکنندگان بدون شاخ هستند که در دوران ائوسن و الیگوسن، بین ۳۶ تا ۶ میلیون سال پیش در زمین زندگی می‌کردند. این خانواده به‌طور کلی شامل گونه‌هایی است که از نظر ساختاری شبیه به سایر خانواده‌های نشخوارکننده مانند گوزن مشک (Moschidae) یا آهوان کوچک (Tragulidae) نبودند، بلکه ویژگی‌های منحصر به فردی داشتند که آنها را از این گروه‌ها متمایز می‌کرد. فسیل‌های مربوط به این خانواده در مناطق مختلفی از جهان از جمله اروپا، آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی کشف شده‌است.

ویژگی‌های فیزیکی و سازگاری‌ها

نشخوارکنندگان بی‌شاخ جفت‌سمان پابلند بودند، به این معنی که پاهای بلند و استقامتی داشتند که به آنها امکان می‌داد به‌طور مؤثر و سریع در محیط‌های مختلف حرکت کنند. این ویژگی به آن‌ها اجازه می‌داد در دشت‌ها و مناطق باز به راحتی دویده و چرا کنند. این گروه از نشخوارکنندگان بدون شاخ بودند و برخلاف بسیاری از دیگر نشخوارکنندگان، فاقد ویژگی شاخی بودند که برای بسیاری از حیوانات این گروه معمول است.

هزارلا یا سی‌تو، سومین معدهٔ حیوانات چهارمعده‌ای (نشخوارکنندگان) است که در میان دو معدهٔ دیگر به نام‌های نگاری و شیردان قرار دارد. این عضو اندامی کروی‌شکل و عضلانی است که با بافتی خاص، از پرزهای کوتاه پوشیده شده و وظیفهٔ اصلی آن کاهش اندازه ذرات غذا و جذب مقداری آب می‌باشد. هزارلا به‌ویژه در فرآیند هضم، نقشی حیاتی ایفا می‌کند.

ویژگی‌های ساختاری و کالبدشناسی هزارلا

هزارلا عضوی بیضی‌شکل و در عین حال مدور است که در ناحیهٔ سمت راست حفرهٔ شکمی قرار دارد. این عضو در جهت عرضی پهن و دارای یک محور خمیده با تقعر قدامی است که به سمت چپ انحراف پیدا می‌کند. از نظر توپوگرافی، هزارلا از دنده‌های ۸ تا ۱۱ بدن کشیده شده و حدود ۷٪ از حجم معده را تشکیل می‌دهد. در واقع، این عضو در نیمهٔ راست حفره شکمی واقع شده و با دیگر اندام‌های داخلی ارتباط تنگاتنگی دارد.

شیردان (Abomasum) یکی از چهار بخش اصلی معده در نشخوارکنندگان است که به عنوان معده حقیقی یا معده غددی شناخته می‌شود. این بخش در انتهای سیستم معده قرار دارد و پس از آن روده‌ها شروع می‌شوند. شیردان از نظر عملکرد و ساختار با سایر بخش‌های معده در نشخوارکنندگان تفاوت‌های مهمی دارد که در این مقاله به تفصیل بررسی خواهد شد.

ساختار شیردان

شیردان به‌طور معمول حجمی در حدود 20 لیتر در گاوها دارد و دیواره آن از بافت ضخیم و چین‌خورده‌ای تشکیل شده است. این چین‌ها که به آن‌ها «طیف‌های معدی» گفته می‌شود، سطح وسیع‌تری را برای ترشح و جذب مواد گوارشی فراهم می‌کنند. برخلاف سه بخش دیگر معده نشخوارکنندگان (شکمبه، نگاری و هزارلا)، شیردان به عنوان معده واقعی عمل کرده و غدد گوارشی در دیواره آن ترشح می‌شوند.

معده دوم نشخوارکنندگان که به آن "نگاری" (Reticulum) گفته می‌شود، یکی از بخش‌های مهم دستگاه گوارش در این حیوانات است. نگاری در واقع به‌عنوان یک سیستم کمکی در فرآیند هضم غذا عمل می‌کند و با سایر بخش‌های معده مانند شکمبه، هزارلا و شیردان همکاری دارد. در اینجا به بررسی ویژگی‌های ساختاری و کارکردی نگاری می‌پردازیم.

نگاری گوسفند: ۱ دهانه مری، ۲ لب‌های نگاری، ۳ تیغک‌ها، ۴ روزنه نگاری‌هزارلا. (منبع: ویکی پدیا)

ساختار نگاری

نگاری، بخش قدامی معده است که در نزدیک شکمبه قرار دارد. این دو قسمت به‌وسیله یک دهانه مشترک به هم متصل هستند که اجازه می‌دهد مواد غذایی به راحتی بین این دو بخش انتقال یابند. نگاری به‌طور عمده از لایه‌ای از غشای مخاطی تشکیل شده است که سطح آن به بخش‌های مختلف تقسیم شده و شبیه به لانه زنبور یا لوزی است. این ساختار به‌طور خاص برای جذب و تله‌گذاری اجسام خارجی مانند میخ یا سیم مفید است، که در نتیجه این اجسام به قسمت‌های دیگر دستگاه گوارش نمی‌روند و خطرات بهداشتی کاهش می‌یابد.

شکمبه (که به انگلیسی به آن rumen گفته می‌شود) اولین بخش از معده چندبخشی نشخوارکنندگان است که به‌طور خاص در هضم مواد گیاهی نقش مهمی ایفا می‌کند. این عضو، که به نام‌های دیگر شکنبه و علفدان نیز شناخته می‌شود، در واقع انشعابی از مری (سرخ‌نای) است و گنجایش آن تقریباً معادل یک‌هفتم وزن بدن حیوان است.

ساختار و آناتومی شکمبه

شکمبه از نظر آناتومیکی بین دنده‌های 7 و 8 و ابتدای لگن کشیده شده است. این عضو دارای دو سطح و دو لبه است:

1. سطح چپ (سطح حجاب حاجز) که با دیواره شکم و ارگان‌هایی که در سمت چپ قرار دارند، در ارتباط است.
2. سطح راست (سطح احشایی) که با روده‌ها، شیردان و هزارلا در ارتباط است.

نشخوارکنندگان، گروهی از پستانداران هستند که دارای سیستم گوارشی خاصی برای هضم مواد گیاهی فیبردار می‌باشند. این حیوانات قادرند غذای خود را دوباره بجوند تا فرآیند هضم به‌طور مؤثری انجام شود. نشخوارکنندگان شامل گروه‌های مختلفی از حیوانات مانند گاوها (cows)، گوسفندان (sheep)، بزها (goats)، گوزن‌ها (deer) و بسیاری دیگر از حیوانات مشابه هستند. ویژگی‌های خاص سیستم گوارشی و عادات رفتاری این حیوانات به آنها کمک می‌کند تا از منابع غذایی گیاهی که دیگر حیوانات قادر به هضم آن‌ها نیستند، بهره‌برداری کنند.

سیستم گوارشی نشخوارکنندگان (Ruminant Digestive System)

نشخوارکنندگان دارای یک معده چند قسمتی هستند که این ویژگی آنها را از سایر پستانداران متمایز می‌کند. معده این حیوانات معمولاً از چهار قسمت تشکیل شده است:

1. شکمبه یا سیرابی (Rumen): اولین بخش معده است که غذا ابتدا به آن وارد می‌شود. در این بخش، غذا به‌طور ابتدایی تخمیر شده و به قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌شود.

جُفت‌سُم‌سانان (Artiodactyla) یک راسته از جانوران پستاندار هستند که در حدود ۲۷۰ گونه خشکی‌زی از آن‌ها شناسایی شده‌اند. علاوه بر این، برخی از جانوران آبزی مانند دلفین‌ها و نهنگ‌ها به‌دلیل داشتن منشأ تکاملی یکسان با جفت‌سم‌سانان، در این راسته قرار می‌گیرند. این راسته یکی از گروه‌های مهم و متنوع پستانداران است که بسیاری از گونه‌های آن از نظر علمی، اقتصادی و فرهنگی اهمیت بالایی دارند.

ویژگی‌های عمومی جُفت‌سُم‌سانان

جانوران این راسته معمولاً ویژگی‌های مشترکی دارند که آن‌ها را از دیگر گروه‌های پستانداران متمایز می‌کند:

1. ساختار دست و پا: در بیشتر گونه‌ها، دست و پاها به دو انگشت مساوی تقسیم شده‌اند که به صورت سم‌های سخت تبدیل شده‌اند. این ویژگی به آن‌ها کمک می‌کند تا روی زمین‌های سخت یا در فضاهای طبیعی مختلف حرکت کنند.

عنوان: تفاوت‌های مفهومی "صبح" و "ظهر" در سراسر دنیا: چگونه ساعت‌ها بر اساس جغرافیا و فرهنگ تغییر می‌کنند؟

زمان‌بندی و مفهوم ساعت‌ها از جمله نکات جالبی است که در سراسر دنیا بر اساس موقعیت جغرافیایی و فرهنگ‌های مختلف ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد. اگرچه "ظهر" و "صبح" به طور کلی در همه کشورها مفهومی مشابه دارند، نحوه تعریف و استفاده از این زمان‌ها در برخی موارد متفاوت است.

1. ظهر (12:00 ظهر):
   در بیشتر کشورها، "ظهر" به زمانی اطلاق می‌شود که خورشید در بالاترین نقطه آسمان قرار دارد. این زمان معمولاً حدود ساعت 12:00 ظهر در ساعت محلی است، اما ممکن است بسته به موقعیت جغرافیایی کمی تغییر کند. در واقع، "12 ظهر" نمایانگر وسط روز است و در تمامی نقاط دنیا با همین مفهوم شناخته می‌شود.

2. صبح (از ساعت 5 یا 6 صبح):