کتاب بهرام

اندام (Limb)

اندام (limb) به بخش‌های متحرک و عضلانی موجودات چهارپای مهره‌دار (tetrapod vertebrate) اطلاق می‌شود که برای تحمل وزن (weight-bearing)، حرکت زمینی (terrestrial locomotion) و تعامل فیزیکی با سایر اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. دورترین بخش یک اندام به عنوان انتهای آن (extremity) شناخته می‌شود. اسکلت داخلی استخوانی اندام، که به آن اسکلت اضافی (appendicular skeleton) گفته می‌شود، در تمام چهارپایان هم‌ساز (homologous) است و این موجودات از اندام‌های خود برای راه رفتن (walking)، دویدن (running)، پرش (jumping)، شنا کردن (swimming)، بالا رفتن (climbing)، گرفتن (grasping)، لمس کردن (touching) و ضربه زدن (striking) استفاده می‌کنند.

تمام چهارپایان دارای چهار اندام هستند که به دو جفت متقارن (bilaterally symmetrical pairs) تقسیم شده‌اند، که هر جفت در یک انتهای تنه (torso) قرار دارد و از نظر تکامل‌شناسی (phylogenetically) به چهار باله جفتی (paired fins) (باله‌های سینه‌ای و لگنی) اجداد ماهی‌شان (sarcopterygian) مربوط می‌شود. جفت اندام نزدیک‌تر به سر (cranial pair) به نام اندام‌های پیشین (forelimbs) یا پاهای جلو (front legs) شناخته می‌شوند، و جفت اندام نزدیک‌تر به دم (caudal pair) به عنوان اندام‌های عقبی (hindlimbs) یا پاهای پشت (back legs) شناخته می‌شوند. در حیواناتی که وضعیت دوپای بلندتر (erect bipedal posture) دارند (به‌ویژه انسان‌ها و برخی از پستانداران خانواده هومینید)، اندام‌های پیشین و عقبی اغلب به ترتیب به عنوان اندام‌های بالایی (upper limbs) و پایینی (lower limbs) نامیده می‌شوند. 

اندام‌های پیشین (fore-/upper limbs) به قفسه سینه (thoracic cage) از طریق کمربندهای شانه‌ای (pectoral/shoulder girdles) متصل می‌شوند، و اندام‌های عقبی (hind-/lower limbs) به لگن (pelvis) از طریق مفاصل لگنی (hip joints) متصل هستند. بسیاری از حیوانات، به ویژه گونه‌های درختی (arboreal species)، دارای اندام‌های پیشین چنگال‌دار (prehensile forelimbs) هستند که برای گرفتن و بالا رفتن (climbing) سازگار شده‌اند، در حالی که برخی (اکثراً پستانداران) می‌توانند از اندام‌های عقبی نیز برای گرفتن استفاده کنند. برخی از حیوانات (پرندگان و خفاش‌ها) دارای اندام‌های پیشین گسترش‌یافته (expanded forelimbs) (و گاهی اوقات اندام‌های عقبی نیز) با پرها یا غشاهای تخصصی برای ایجاد بلند شدن (lift) و پرواز (fly) هستند. چهارپایان آبی و نیمه‌آبی معمولاً دارای ویژگی‌های اندامی (limb features) (مانند پرده‌ها) هستند که برای فراهم آوردن بهتر نیروی محرکه (propulsion) در آب سازگار شده‌اند، در حالی که پستانداران دریایی (marine mammals) و لاک‌پشت‌های دریایی (sea turtles) به‌صورت هم‌سویی (convergently) اندام‌های صاف و پارویی‌شکل (flattened, paddle-like limbs) به نام باله‌ها (flippers) تکامل یافته‌اند.