پُشتلاک (Carapace) به بخش پشتی پوست بیرونی در چندین گروه از جانوران گفته میشود. این ساختار بهطور خاص در بندپایانی مانند سختپوستان و عنکبوتیان و همچنین در مهرهدارانی مانند لاکپشتها وجود دارد. پشتلاک در این جانوران نقشهای محافظتی مختلفی را ایفا میکند و بهطور معمول از ساختارهای خارجی بدن تشکیل میشود که برای دفاع در برابر شکارچیان و عوامل محیطی مختلف طراحی شدهاند.
در بدن سختپوستان، بهویژه در بخش سر و سینهگاه (Thorax)، پشتلاک بهصورت یک زره به هم پیوسته دیده میشود. این زره، که بهطور معمول از مادهای سخت و کلسیمدار تشکیل میشود، بهعنوان یک سپر حفاظتی برای بخشهای حساس بدن عمل میکند. در این جانوران، پشتلاک بهویژه در قسمتهایی که از بالای چشمها عبور میکند، بهطور ویژهای توسعه یافته و بهعنوان "تاج سپر" شناخته میشود. این بخشهای پشتلاک ممکن است با درجات مختلفی از کلسیم یا آهک کلسیفیه شده باشند.
در بدن عنکبوتها، پشتلاک به بخش پشتی سرسینهگاه (Cephalothorax) اطلاق میشود. این بخش از بدن بهصورت یک کلاهک محافظ، برای پوششدهی به اندامهای حیاتی از جمله مغز و چشمها عمل میکند. در اینجا، بخش شکمی بدن تحت عنوان "جناغ" (Sternum) شناخته میشود.
لاکپشتها نیز پشتلاک دارند که نتیجهی ادامهی رشد دندهها و تبدیل آنها به لاک است. این لاک پشتی از دو بخش تشکیل میشود: پشتلاک و لاک زیرین که بهعنوان زیرلاک (Plastron) شناخته میشود. پشتلاک در لاکپشتها از استخوانبندی دندهها و دیگر ساختارهای استخوانی بدن تشکیل شده است و بهعنوان یک سپر حفاظتی در برابر تهدیدات محیطی عمل میکند.
همچنین، برخی از زئوپلانکتونها در گروه سختپوستان نیز دارای پشتلاک هستند. این گروهها شامل شاخهسرونیان، صدفیان و جورپایان میشوند. اما بهطور خاص، جورپایان توانستهاند یک "سپر جمجمه" از پشتلاک خود برای پوشش دادن سرشان ایجاد کنند، که نشاندهندهٔ تحولی خاص در این گونهها است.
در نهایت، پشتلاک در این جانوران بهطور کلی نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر خطرات مختلف دارد و ساختار آن میتواند بسته به نیازهای دفاعی و زیستمحیطی گونههای مختلف، متفاوت باشد.