بَندپایان (Arthropoda) یکی از بزرگترین و متنوعترین شاخههای جانوران بیمهره و پریاخته هستند که در محیطهای زیستی مختلف پراکندهاند. این شاخه شامل جانورانی چون حشرات، عنکبوتیان، هزارپایان و سختپوستان است. بندپایان به دلیل ویژگیهای خاص ساختاری و عملکردی خود، به عنوان یکی از موفقترین گروههای جانوری شناخته میشوند. فرهنگستان زبان فارسی به منظور استانداردسازی نامگذاریها، بندپایان را به «بندپاتباران» تغییر داده است که در واقع همان مفهوم قبلی را دارد.
یکی از ویژگیهای برجسته بندپایان، کالبد بیرونی سخت و بندبند آنها است. در این جانوران، حفره عمومی بدن بسیار کوچک است و فاقد گُردهچه (نفریدیوم) و مژه هستند. پوستکهای سختشده و اسکلت بیرونی بندبایان به صورت بندبند در بدن آنها قرار دارد. این اسکلت بیرونی که عمدتاً از کیتین آلفا ساخته شده است، به عنوان پوشش حفاظتی عمل میکند و نقش مهمی در محافظت از جانور دارد. در سختپوستان، پوستک علاوه بر کیتین آلفا، حاوی کلسیم کربنات نیز میباشد.
بندپایان دارای ضمایم مفصلی در هر قطعه بدن خود هستند که به آنها این امکان را میدهد که به راحتی حرکت کنند. این ضمایم شامل یک جفت شاخک و حداقل یک جفت چشم مرکب جانبی است که واحدهای گیرنده نوری آنها به طور مستقل عمل میکنند. این ویژگیها به بندپایان کمک میکند تا به عنوان شکارچیان ماهر یا جانداران با ویژگیهای خاص زیستی در اکوسیستمها عمل کنند.
یکی دیگر از ویژگیهای قابل توجه بندپایان، فرآیند پوستاندازی است. این جانوران به دلیل داشتن پوستک سخت که مانع از رشدشان میشود، مجبور هستند تا به طور منظم پوست خود را بریزند و پوست جدیدی جایگزین آن کنند. این فرآیند به آنها اجازه میدهد که با گذشت زمان رشد کنند و به اندازههای بزرگتر دست یابند.
طرح بدن بندپایان به صورت قطعات تکرار شونده است که در برخی از قطعهها، اندامهای ثانویهای ضمیمه شدهاند. این ساختار به بندپایان اجازه میدهد تا در شرایط مختلف زیستی با کارایی بالا عمل کنند و در محیطهای مختلف زندگی کنند. به طور کلی، این جانوران از نظر تنوع گونهای بسیار موفق بودهاند و بیش از یک میلیون گونه مختلف از بندپایان تاکنون توصیف شدهاند. به همین دلیل، بیش از 80 درصد از تمامی گونههای جانداران زنده مربوط به بندپایان است.
از نظر اندازه، بندپایان بسیار متنوع هستند و شامل جاندارانی از پلانکتونهای ریز گرفته تا جانورانی چندمتری میشوند. این گستردگی اندازهای و زیستگاهی باعث شده تا بندپایان به یکی از مهمترین گروههای جانوری در اکوسیستمها تبدیل شوند.
در مقایسه با جانداران چهاراندام، که بدن آنها نیز بندبند و مفصلدار است، بندپایان تفاوت عمدهای دارند. چهاراندامان مهرهدار هستند و استخوانبندی درونی دارند، در حالی که بندپایان استخوانبندی بیرونی دارند و معمولاً دارای صدف یا پوسته هستند. این تفاوتهای ساختاری باعث تمایز این دو گروه از یکدیگر میشود و هر کدام را به شکلهای مختلفی در طبیعت متمایز میسازد.
بندپایان (Arthropods) گروهی بزرگ از جانوران هستند که ویژگیهای مشترک از جمله بدنه تقسیمشده به بخشهای مختلف و اندامهای مفصلدار دارند. در اینجا فهرستی از جانورانی که جزو گروه بندپایان هستند آورده شده است، به همراه اسم انگلیسی آنها:
-
حشرات (Insects):
- مورچه (Ant)
- پروانه (Butterfly)
- زنبور (Bee)
- مگس (Fly)
- ملخ (Grasshopper)
- سوسک (Beetle)
- پشه (Mosquito)
- سوسک شب تاب (Firefly)
-
عنکبوتیان (Arachnids):
- عنکبوت (Spider)
- کنه (Tick)
- عقرب (Scorpion)
- رتیل (Tarantula)
- عنکبوت شتری(Camel Spider)
-
کرمهای نقرهای (Silverfish):
- کرم نقرهای (Silverfish)
-
کرمهای پوستی (Millipedes and Centipedes):
- هزارپا (Millipede)
- هزارپا (Centipede)
-
گوشماهیها و خرچنگها (Crustaceans):
- خرچنگ (Crab)
- میگو (Shrimp)
- خرچنگ دریا (Lobster)
- خرچنگ آب شیرین (Freshwater Crab)
- خرخاکی گلوله ای (Pill Bug)
این گروه شامل انواع مختلف جانوران است که ویژگیهای فیزیکی مشابه دارند، از جمله پوشش سخت و اندامهای مفصلدار.