ضرب‌المثل «شیری یا روباه» به معنای پرسش از وضعیت فرد پس از انجام یک مأموریت یا وظیفه است. این عبارت از فرد می‌پرسد که آیا با موفقیت و افتخار بازگشته است (مانند شیر)، یا با شکست و سرشکستگی (مانند روباه). این ضرب‌المثل برای سنجش نتیجه و کیفیت عملکرد فرد استفاده می‌شود.
شیری یا روباه در زبان فارسی به معنی این است که سرفراز هستی یا سر افکنده. این ضرب المثل زمانی استفاده می شود که کسی را دنبال انجام کاری فرستاده باشند یا مامور انجام کاری کرده باشند و بعد از این که شخص مامور برگردد این ضرب المثل را به عنوان سوال می پرسیم. یعنی آیا مانند شیر سرافراز برگشته ای یعنی با دست پر یا مثل روباه ترسو و خجالت زده برگشته ای و با دست خالی!
نقد و بررسی ضرب‌المثل «شیری یا روباه»: سنجش نتایج مأموریت‌ها
ضرب‌المثل «شیری یا روباه» در زبان فارسی، یکی از ابزارهای فرهنگی جالبی است که برای سنجش موفقیت یا ناکامی فردی پس از انجام یک مأموریت یا وظیفه استفاده می‌شود. این عبارت به شکل کنایه‌آمیز به کار می‌رود و به طور خاص زمانی به کار می‌رود که فردی پس از انجام یک کار خاص، به موقعیت اصلی خود بازمی‌گردد. هدف این ضرب‌المثل، ارزیابی وضعیت فرد و نتیجه‌ای است که او به همراه دارد.
وقتی از کسی می‌پرسیم «شیری یا روباه؟»، در واقع می‌خواهیم بفهمیم که آیا او با موفقیت و افتخار بازگشته است، مانند شیر که به نشانه قدرت و پیروزی شناخته می‌شود، یا با شکست و سرشکستگی، مانند روباه که ممکن است به خاطر ترس و ناکامی به نظر بیافتد. این سوال به صورت غیرمستقیم به فرد انگیزه می‌دهد که نتیجه عملکرد خود را مورد ارزیابی قرار دهد و نشان دهد که آیا توانسته است به هدف‌های خود دست یابد یا خیر.
این ضرب‌المثل نه تنها به ارزیابی عملکرد افراد کمک می‌کند، بلکه به نوعی درسی از مسئولیت‌پذیری و تلاش برای رسیدن به موفقیت نیز محسوب می‌شود. در فرهنگ ایرانی، استفاده از این عبارت به طور غیرمستقیم بر اهمیت دقت در انجام وظایف و افتخار به دستاوردها تأکید دارد و نشان می‌دهد که نتیجه کارها و مأموریت‌ها همیشه قابل سنجش و ارزیابی است.