کتاب بهرام

دوران دیرینه‌زیستی (Paleozoic) یا پالئوزوئیک، یکی از سه دوران اصلی در ابردوران پیدازیستی است که به عنوان دوران اول زمین‌شناسی شناخته می‌شود. این دوران از حدود ۵۴۰ میلیون سال پیش آغاز و تا حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش ادامه یافت و در طی آن تحولات زیادی در سطح زمین و انواع موجودات زنده به وقوع پیوست. در ابتدا، اقیانوس‌ها بخش عمده‌ای از سطح زمین را پوشانده بودند، اما در پایان این دوران، زمین دچار تغییرات عمده‌ای شد، به طوری که قاره‌ها شکل گرفتند و یک قاره بزرگ به نام پانگه‌آ به وجود آمد.

ویژگی‌های مهم دوران دیرینه‌زیستی:

این دوران با تحولات زیادی در جهان حیات و زمین‌شناسی همراه بود و به عنوان دوران بی‌مهرگان شناخته می‌شود، زیرا در آن زمان موجودات بی‌مهره به وفور وجود داشتند. در این دوران، موجودات مختلفی از جمله بی‌مهرگان دریایی مانند تریلوبیت‌ها، اولین مهره‌داران، گیاهان ابتدایی و دوزیستان به تکامل رسیدند. همچنین، در پایان این دوران، اولین خزندگان نیز ظاهر شدند.

۱. دوره کامبرین:

در این دوره، دریای کم‌عمق و گرم که بیشتر سطح زمین را پوشانده بود، شرایط مناسبی را برای تکامل جانوران بی‌مهره فراهم کرد. تریلوبیت‌ها که از گروه بندپایان بودند، در این دوره به طور گسترده‌ای در اقیانوس‌ها زندگی می‌کردند. این موجودات بدنی سخت و segmented داشتند و در مناطق کم عمق اقیانوس‌ها پراکنده بودند. تریلوبیت‌ها یکی از سنگواره‌های راهنما برای این دوران محسوب می‌شوند.

۲. دوره اردوویسین:

در این دوره، اولین مهره‌داران، یعنی ماهی‌ها، به وجود آمدند. این ماهی‌ها پوشش استخوانی داشتند و به دلیل داشتن صفحات استخوانی، به آنها "ماهی‌های زره‌دار" گفته می‌شود.

۳. دوره سیلورین:

اولین گیاهان در این دوره ظاهر شدند. این گیاهان به دلیل نداشتن ریشه، ساقه و برگ به ساختارهایی انعطاف‌پذیر مجهز بودند و از هاگ برای تولید مثل استفاده می‌کردند.

۴. دوره دوونین:

در این دوره، اولین دوزیستان ظاهر شدند. دوزیستان ابتدا به صورت آبزی بودند، اما بعدها توانستند به زندگی خشکی‌زی هم تطبیق پیدا کنند. همچنین، درختان آوندی که با دانه تولید مثل می‌کردند، در این دوره به وجود آمدند.

۵. دوره کربونیفر:

این دوره با گسترش جنگل‌های انبوه در مناطق مختلف زمین همراه بود. گرم شدن هوا باعث رشد و گسترش گیاهان خشکی‌زی شد و بخش بزرگی از نیمکره شمالی را پوشاند. مدفون شدن این گیاهان باعث تشکیل ذخایر عظیم زغال‌سنگ در بخش‌هایی از آمریکا و اروپا شد. در این دوره، گروهی از بی‌مهرگان به نام بازوپایان در دریاها زندگی می‌کردند. این موجودات دارای دو صدف بودند و از جمله آنها می‌توان به بازوپایان اسپی‌ریفر اشاره کرد.

۶. دوره پرمین:

در این دوره، خزندگان اولین بار ظاهر شدند. این خزندگان بر خلاف دوزیستان، قادر به تخم‌گذاری در خشکی بودند. در پایان این دوره، بسیاری از موجودات بی‌مهره مانند تریلوبیت‌ها منقرض شدند و انواع جدیدی از جانداران بر روی زمین حاکم شدند.

پایان دوران دیرینه‌زیستی:

دوران دیرینه‌زیستی در حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش با انقراض‌های گسترده‌ای پایان یافت. این انقراض‌ها یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های زیستی تاریخ زمین بوده است که به دلیل تغییرات شدید اقلیمی و زمین‌شناسی رخ داد.

نتیجه‌گیری:

دوران دیرینه‌زیستی، دوران تکامل و تغییرات اساسی در حیات بر روی زمین بود. در این دوران، ابتدا بی‌مهرگان و سپس مهره‌داران به وجود آمدند و زندگی روی زمین دگرگونی‌های زیادی را تجربه کرد. از ظهور تریلوبیت‌ها و گیاهان ابتدایی تا اولین دوزیستان و خزندگان، این دوران شاهد تحولات مهمی بود که پایه‌گذار دنیای زیستی امروز شد.