کتاب بهرام

موجودات مختلف بسته به ساختار چشمی و ویژگی‌های سیستم بینایی‌شان قادر به دیدن رنگ‌های مختلف هستند. برخی از موجودات نمی‌توانند رنگ‌های خاصی را ببینند، به این دلیل که سلول‌های مخروطی چشم آن‌ها به طور متفاوتی عمل می‌کنند. در زیر به برخی از این موجودات و رنگ‌هایی که نمی‌توانند ببینند اشاره می‌کنم:

1. سگ‌ها:

   حیواناتی مانند سگ‌ها که دید رنگی‌شان محدود است، نمی‌توانند رنگ‌های قرمز و نارنجی را ببینند، اما قادرند به وضوح رنگ‌های بنفش و آبی را تشخیص دهند. علاوه بر این، آنها توانایی تشخیص 40 طیف مختلف از رنگ طوسی را دارند، که این ویژگی به آنها کمک می‌کند در شرایط مختلف نوری و زمانی که رنگ‌ها کم‌اثر یا مبهم می‌شوند، تفاوت‌های ظریف میان اشیاء را بهتر شناسایی کنند. 

2. گربه‌ها:
   مانند سگ‌ها، گربه‌ها نیز دید رنگی محدودی دارند و بیشتر به رنگ‌های آبی و سبز و قهوه ای حساس هستند. رنگ‌های سبز و قرمز و صورتی برای آن‌ها به صورت خاکی یا بی‌رنگ به نظر می‌رسند. 

3. کرم‌ها (و برخی حشرات):
   حشرات به طور کلی قادر به دیدن طیف وسیعی از رنگ‌ها هستند، از جمله نور فرابنفش که برای انسان‌ها قابل دیدن نیست. برخی از حشرات ممکن است از دیدن رنگ‌های قرمز عاجز باشند، اما دید رنگی آن‌ها نسبت به انسان‌ها پیچیده‌تر است و در بسیاری از موارد، بیشتر حساس به طیف‌های آبی و فرابنفش هستند. 

4. دلفین‌ها و نهنگ‌ها:
   دلفین‌ها و نهنگ‌ها رنگ‌ها را به طور کامل نمی‌بینند و ممکن است قادر به تشخیص برخی از رنگ‌ها نباشند. به طور کلی، این موجودات بیشتر به شدت نور و کنتراست توجه دارند و دید رنگی آن‌ها محدود است. 

5. پرندگان nocturnal (شب‌زی):
   برخی از پرندگان شب‌زی که برای شکار در شب تطابق یافته‌اند، نمی‌توانند رنگ‌ها را به وضوح ببینند، زیرا چشمان آن‌ها عمدتاً برای دید در شرایط نور کم طراحی شده است. این پرندگان ممکن است دید رنگی کمتری نسبت به پرندگان روززی داشته باشند. 

6. مارها:
   برخی از مارها نیز به دلیل ساختار چشمی خاص خود، دید رنگی محدودی دارند. بیشتر مارها برای شکار و شناسایی محیط پیرامون از حس بویایی و حرارتی استفاده می‌کنند، بنابراین چشم‌های آن‌ها بیشتر به نور و شدت آن حساس است تا رنگ‌ها. بسیاری از مارها توانایی تشخیص رنگ‌ها را به‌ویژه در طیف قرمز یا سبز ندارند و بیشتر بر اساس تفاوت‌های حرارتی (حرارت بدن شکار یا محیط) به شکار خود نزدیک می‌شوند. 

7. خرچنگ‌ها و برخی آبزیان:
   خرچنگ‌ها و برخی دیگر از موجودات آبزی مانند میگوها، دید رنگی پیچیده‌ای دارند. به ویژه خرچنگ‌ها قادر به دیدن طیف وسیعی از رنگ‌ها هستند که انسان‌ها قادر به تشخیص آن‌ها نیستند. آن‌ها معمولاً به طیف‌های مختلف نور فرابنفش (UV) حساس هستند و قادر به تشخیص رنگ‌های خاصی در زیر آب هستند که از دید انسان‌ها پنهان است. این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا شکار کنند و همچنین از شکارچیان پنهان شوند.   

8. پشه‌ها:
   پشه‌ها و سایر حشرات خونخوار، به طور ویژه به رنگ‌های تیره‌تر و همچنین به نور UV جذب می‌شوند. این ویژگی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا از انسان‌ها و سایر حیوانات خون‌دار شناسایی کنند. آن‌ها بیشتر به نورهای غیر مرئی مانند نور فرابنفش حساس هستند و دید رنگی معمولی مشابه انسان‌ها ندارند. 

9. چشم‌زنبورها:
   زنبورها و بسیاری از دیگر حشرات گرده‌افشان می‌توانند رنگ‌های بسیار زیادی را ببینند که انسان‌ها قادر به تشخیص آن‌ها نیستند. زنبورها توانایی دیدن نور UV، آبی، سبز و همچنین رنگ‌های دیگر را دارند، که به آن‌ها کمک می‌کند تا گل‌ها را از روی رنگ و الگوهای رنگی خاصشان شناسایی کنند. در واقع، زنبورها از دید رنگی بسیار دقیق و وسیعی برخوردار هستند که به آن‌ها در تشخیص و انتخاب گل‌های مناسب برای گرده‌افشانی کمک می‌کند. 

10. برخی از پستانداران گیاه‌خوار:
    پستانداران گیاه‌خوار مانند اسب‌ها نیز دارای دید رنگی متفاوتی هستند. اسب‌ها توانایی تشخیص رنگ‌ها را دارند، اما رنگ‌های مختلف را به شدت کمتری نسبت به انسان‌ها تشخیص می‌دهند. در حقیقت، اسب‌ها بیشتر به رنگ‌های آبی و سبز حساس هستند و رنگ‌های قرمز و زرد برای آن‌ها به صورت خاکی یا قهوه‌ای به نظر می‌رسند.         

11. پنگوئن‌ها:
    پنگوئن‌ها که بیشتر در مناطق قطبی زندگی می‌کنند، دید رنگی کمتری دارند. آن‌ها به طور عمده قادر به تشخیص تفاوت‌های شدت نور هستند و به همین دلیل بیشتر به کنتراست‌های نوری توجه دارند تا به رنگ‌ها. این ویژگی برای آن‌ها در شرایط نوری خاص مناطق قطبی که غالباً نور کم و سایه‌های شدید وجود دارد، مفید است.                        

12. خفاش‌ها:
    خفاش‌ها به طور عمده از سیستم اِکو لوکیشن (بازتاب صوتی) برای شناسایی محیط پیرامون و شکار استفاده می‌کنند، اما توانایی دیدن نیز دارند. دید خفاش‌ها عمدتاً در شرایط نور کم بسیار خوب است، اما بیشتر به تفاوت‌های شدت نور حساس هستند تا رنگ‌ها. در واقع، بیشتر خفاش‌ها نمی‌توانند رنگ‌ها را به وضوح تشخیص دهند، بلکه بیشتر به سایه‌ها و الگوهای نوری حساس هستند. این ویژگی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در شب شکار کنند و از موانع پرهیز نمایند.          

13. شترمرغ‌ها و دیگر پرندگان بزرگ:
    شترمرغ‌ها و برخی از پرندگان بزرگ دیگر مانند شتر مرغ‌ها، دید رنگی بسیار پیشرفته‌ای دارند. آنها می‌توانند رنگ‌های مختلف را ببینند و علاوه بر آن، به طور خاص در تشخیص رنگ‌های زرد و قرمز حساسیت زیادی دارند. این ویژگی برای آن‌ها مهم است چون به آن‌ها کمک می‌کند تا غذاهایی که نیاز دارند را پیدا کنند و همچنین در تعاملات اجتماعی خود با دیگر شترمرغ‌ها، از رنگ‌های خاص برای شناسایی جفت یا رقبا استفاده کنند.                                                             

14.  

    عقاب ها: عقاب‌ها به طور کلی دید بسیار تیزی دارند و می‌توانند رنگ‌های زیادی را تشخیص دهند، اما دید رنگی آنها مشابه انسان‌ها نیست. برخلاف انسان‌ها که قادر به دیدن طیف وسیعی از رنگ‌ها هستند، عقاب‌ها نمی‌توانند رنگ‌های قرمز و برخی از طیف‌های سبز را به وضوح تشخیص دهند. آنها بیشتر به رنگ‌های آبی و زرد حساس هستند و توانایی دیدن این رنگ‌ها به‌طور برجسته‌ای قوی است. این نوع دید رنگی، به عقاب‌ها کمک می‌کند تا در شکار و شناسایی طعمه‌هایشان در طبیعت بهتر عمل کنند، چرا که شکارهای آنها معمولاً با رنگ‌های زرد و آبی تطابق بیشتری دارند.                                         

15. خزندگان دریایی (مثل لاک‌پشت‌ها):
    لاک‌پشت‌های دریایی، به ویژه لاک‌پشت‌های دریایی سبز، قادر به دیدن رنگ‌ها در زیر آب هستند، و برخی شواهد نشان می‌دهند که این لاک‌پشت‌ها می‌توانند طیف وسیعی از رنگ‌ها را شبیه به انسان‌ها ببینند. دید رنگی آن‌ها برای شناسایی محیط، شکار و همچنین پیدا کردن شریک جفت در زیر آب بسیار مهم است. در آب‌های کم‌عمق، این قابلیت به آن‌ها کمک می‌کند تا مواد غذایی خاص و مناطق امن را شناسایی کنند.                                                     

16. مگس‌ها و حشرات کوچک:
    مگس‌ها و بسیاری از حشرات کوچک قادر به دیدن رنگ‌های مختلف در طول طیف گسترده‌ای هستند، ولی ویژگی خاص آن‌ها این است که قادر به مشاهده نور UV هستند که برای بسیاری از موجودات دیگر قابل مشاهده نیست. این ویژگی در شناسایی گل‌ها و منابع غذایی خاص به آن‌ها کمک می‌کند. مگس‌ها قادر به دیدن تصاویر با سرعت بسیار بالا هستند و این به آن‌ها امکان می‌دهد تا به سرعت از شکارچیان فرار کنند.  

17. گاوها و دیگر حیوانات مزرعه:
    حیوانات مزرعه مانند گاوها، گوسفندان و اسب‌ها به طور عمومی دید رنگی کمتری دارند. مطالعات نشان داده است که گاوها نمی‌توانند رنگ‌های قرمز را تشخیص دهند و در واقع رنگ قرمز برای آن‌ها مشابه به رنگ‌های سبز یا زرد به نظر می‌آید. این امر به ویژه در مواجهه با سیگنال‌های قرمز که در برخی فعالیت‌های کشاورزی و دامداری استفاده می‌شود، تاثیرگذار است. برای این حیوانات، تفاوت‌های روشنایی و کنتراست بین رنگ‌ها بیشتر از خود رنگ‌ها اهمیت دارند.     

18. انسان‌های بومی قطب شمال (اینوئیت‌ها):
    برخی انسان‌ها که در مناطق قطبی زندگی می‌کنند، مانند اینوئیت‌ها، با توجه به محیط نوری خاص خود، قادر به دیدن طیف‌های خاصی از رنگ‌ها هستند. در شرایط نور کم و تغییرات شدیدی که در این مناطق وجود دارد، به نظر می‌رسد که آنها در مقایسه با انسان‌های دیگر حساسیت بیشتری نسبت به تفاوت‌های نوری و رنگی دارند. این تفاوت‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در محیط‌های یخ‌زده و برفی بهتر محیط اطراف خود را شناسایی کنند.                                              

19. پستانداران دریایی (مانند دلفین‌ها):
    دلفین‌ها و برخی دیگر از پستانداران دریایی می‌توانند رنگ‌ها را تشخیص دهند، اما دید رنگی آن‌ها محدودتر از انسان‌هاست. دلفین‌ها بیشتر به تفاوت‌های شدت نور توجه دارند و برای حرکت در زیر آب و شناسایی غذا به این ویژگی‌ها تکیه می‌کنند. به علاوه، دلفین‌ها دارای حس‌های ویژه‌ای مانند اِکو لوکیشن هستند که به آن‌ها کمک می‌کند تا حتی در تاریکی مطلق نیز قادر به شناسایی اشیاء اطراف خود باشند.

20. حلزون‌ها و نرم‌تنان:
    بسیاری از نرم‌تنان مانند حلزون‌ها قادر به تشخیص نور و تاریکی هستند، ولی توانایی دید رنگی آن‌ها به شدت محدود است. بیشتر حلزون‌ها تنها می‌توانند تفاوت‌های روشنایی و شدت نور را تشخیص دهند و برای شناسایی محیط خود بیشتر به حس‌های دیگر مانند شیمیایی (حس بویایی) و مکانیکی (حس لمس) وابسته‌اند.

21. شپش‌ها و دیگر انگل‌ها:
    شپش‌ها و دیگر انگل‌ها مانند کنه‌ها یا کرم‌های روده‌ای معمولاً به رنگ‌ها حساس نیستند. این موجودات بیشتر به حس‌های شیمیایی برای پیدا کردن میزبان خود وابسته‌اند. آنها بیشتر از بو و ترشحات موجودات دیگر برای شناسایی میزبان‌ها استفاده می‌کنند و دید رنگی برای آن‌ها چندان اهمیتی ندارد.

این تفاوت‌های دید رنگی و بینایی بین گونه‌های مختلف موجودات نتیجهٔ تفاوت‌های تکاملی و نیازهای خاص هر گونه است. برای مثال، موجوداتی که در شب شکار می‌کنند بیشتر به توانایی دیدن در نور کم و تشخیص تفاوت‌های نوری توجه دارند تا رنگ‌ها، در حالی که موجوداتی که نیاز به شناسایی غذا یا شریک‌های جفت خود دارند، معمولاً دید رنگی پیچیده‌تری دارند.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که رنگ‌ها برای هر موجود به شکلی متفاوت تجربه می‌شوند و این تفاوت‌ها در واقع بخشی از سازگاری هر موجود با محیط زیست و سبک زندگی خاص خود هستند.