کتاب بهرام

آیا یک دانه برف از زمان جدایی از ابر تا رسیدن به زمین تغییر شکل می‌دهد؟

سفر طولانی یک کریستال کوچک

هر دانهٔ برف سفری منحصر‌به‌فرد از آسمان تا زمین دارد. وقتی نگاه می‌کنیم، انگار برف‌ها بی‌حرکت و آرام فرود می‌آیند، اما در واقع هر دانه در طول مسیر خود دستخوش تغییرات ظریفی می‌شود. پرسش این است: آیا شکل دانه برف در این مسیر عوض می‌شود یا همان شکلی را که در ابر داشته حفظ می‌کند؟

پاسخ کوتاه: بله، شکل دانه برف می‌تواند تغییر کند — اما میزان تغییر به شرایط جو بستگی دارد. بیایید دقیق‌تر بررسی کنیم.

تولد دانه برف در ابر

دانه برف در ابرهای سرد با هسته‌ای کوچک از گردوغبار یا بلور یخ آغاز می‌شود. بخار آب به این هسته می‌چسبد و ساختار شش‌ضلعی معروف بلور یخ را می‌سازد. این مرحله بخش اصلی شکل‌گیری هندسهٔ دانه برف است.

وقتی بلور به‌اندازه‌ای رشد کرد که دیگر نیروی گرانش بتواند آن را به پایین بکشد، سفرش آغاز می‌شود.

عوامل تغییر شکل در مسیر سقوط

دانه برف تا زمانی که به زمین برسد ممکن است کیلومترها مسیر طی کند. در این مسیر چند عامل مهم روی شکل آن تأثیر می‌گذارند:

1. تغییر دما

   • اگر دما در لایه‌های پایین‌تر گرم‌تر باشد، بخش‌های ظریف دانه شروع به ذوب شدن می‌کنند و لبه‌ها گردتر می‌شوند.

   • اگر دوباره وارد لایه سردتر شود، ممکن است دوباره یخ بزند و شکل ترکیبی پیدا کند.

2. تغییر رطوبت هوا

   • در هوای مرطوب‌تر، بلور به رشد خود ادامه می‌دهد و شاخه‌های جدیدی ایجاد می‌کند.

   • در هوای خشک‌تر، ممکن است بخشی از بلور تصعید شود (مستقیماً به بخار تبدیل شود) و اندازه‌اش کوچک‌تر گردد.

3. برخورد با سایر دانه‌ها

   • گاهی دانه‌های برف با هم برخورد می‌کنند و به هم می‌چسبند. این حالت را «برف انبوه» یا snow aggregate می‌نامند که به‌صورت گلوله‌های پف‌دار دیده می‌شود.

4. باد و جریان هوا

   • باد باعث چرخش، برخورد و حتی شکستن شاخه‌های ظریف دانه می‌شود.

چرا بعضی برف‌ها پودری و بعضی خیس هستند؟

این تفاوت هم به دلیل همین تغییرات در طول سقوط است. اگر دما سرد و خشک بماند، دانه‌های برف سبک و پودری می‌مانند. ولی اگر هوا نزدیک صفر باشد، دانه‌ها ذوب شده و دوباره منجمد می‌شوند و برف سنگین و خیس ایجاد می‌کنند.

نتیجه‌گیری: یک دانه، یک داستان

هیچ دو دانه برفی دقیقاً شبیه هم نیستند، نه فقط به خاطر شکل‌گیری در ابر، بلکه چون مسیر و سرنوشت هر دانه تا رسیدن به زمین متفاوت است.

• برخی تقریباً دست‌نخورده و با شکل کامل شش‌پر به زمین می‌رسند.

• برخی دیگر در مسیر بخشی از ظرافت خود را از دست می‌دهند یا با دانه‌های دیگر ترکیب می‌شوند.

به همین دلیل است که وقتی از نزدیک به برف نگاه می‌کنیم، دانه‌ها مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از اشکال ساده و پیچیده‌اند.

نگاه شاعرانه

اگر کمی شاعرانه نگاه کنیم، هر دانهٔ برف مانند مسافری است که در طول سفرش تغییر می‌کند، زخم می‌خورد، رشد می‌کند و در نهایت با شکلی تازه به زمین می‌رسد.

مطالب دیگر:

  همه چیز در مورد فضا 

  مطالب جالب در مورد کشورها

    آنچه در مورد سیر تکامل باید بدانید!