کتاب بهرام

تصور عمومی این است که مارهای ساکن در آب کاملاً بی‌خطر و بدون سم هستند، اما واقعیت پیچیده‌تر از این است. در این بررسی علمی به این پرسش پاسخ می‌دهیم که آیا تمام مارهای آبزی واقعاً بدون سم هستند؟

۱. تنوع مارهای آبزی در جهان

الف) مارهای آبزی غیرسمی

• مارهای آبزی آمریکای شمالی (Nerodia spp.)

• مارهای آبزی اروپا (Natrix spp.)

• مارهای آبزی استرالیا (Tropidonophis spp.)

ب) مارهای آبزی سمی

• مار دریایی (Hydrophiinae) - 100% سمی

• مار مرجانی آبزی (Micrurus spp.)

• مار بندری (Hydrophis spp.)

۲. ویژگی‌های مارهای آبزی غیرسمی

الف) خصوصیات فیزیکی

• سر گرد و بدون تفاوت واضح با بدن

• مردمک‌های گرد

• فلس‌های یکدست در ناحیه شکمی

ب) رفتارهای دفاعی

• ترشح ماده بدبو از غدد مقعدی

• تظاهر به مردن (thanatosis)

• گاز گرفتن بدون تزریق سم

۳. مارهای آبزی سمی خطرناک

الف) مارهای دریایی

• سمیت فوق‌العاده بالا (10 برابر کبری)

• پخش‌شده در اقیانوس آرام و هند

• بدنی پهن و پارو مانند برای شنا

ب) مارهای نیمه‌آبزی سمی

• مار تایپان اینلند (Oxyuranus microlepidotus)

• مارهای مرجانی آبزی (Micrurus surinamensis)

۴. تشخیص مارهای آبزی سمی و غیرسمی

الف) نشانه‌های بصری سمیت

• سر مثلثی شکل

• مردمک‌های بیضی شکل

• وجود حفره حسگر بین چشم و بینی

ب) رفتارهای هشداردهنده

• حالت تهاجمی بدون تحریک

• جمع کردن بدن به شکل S

• تولید صدای هشدار

۵. خطرات مارهای آبزی برای انسان

الف) مارهای غیرسمی

• گاز گرفتگی دردناک اما بی‌خطر

• احتمال عفونت باکتریایی

• واکنش‌های آلرژیک نادر

ب) مارهای سمی

• فلج تنفسی (مارهای دریایی)

• نکروز بافتی (مارهای مرجانی)

• اختلالات انعقادی

۶. حقایق شگفت‌انگیز درباره مارهای آبزی

• مارهای دریایی باید آب شیرین بنوشند و آب دریا را دفع کنند

• برخی مارهای آبزی تا 8 ساعت می‌توانند زیر آب بمانند

• مار دریایی زرد (Hydrophis spiralis) می‌تواند تا 3 متر رشد کند

۷. اقدامات احتیاطی هنگام مواجهه

الف) پیشگیری

• از دست زدن به مارهای ناشناخته خودداری کنید

• در آب‌های گرمسیری کفش مناسب بپوشید

• از شنا در مناطق شناخته شده مارهای سمی خودداری کنید

ب) اقدامات اولیه

• در صورت گزش، عضو را بی‌حرکت نگه دارید

• از روش‌های سنتی مانند مکیدن سم خودداری کنید

• سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید

نتیجه‌گیری: نه همه بی‌خطرند!

در حالی که بسیاری از مارهای آبزی شیرین غیرسمی هستند، تمام مارهای دریایی سمی بوده و برخی مارهای نیمه‌آبزی نیز دارای سم خطرناک هستند. هوشمندانه این است که با هر مار آبزی ناشناخته‌ای با احتیاط رفتار کنید و فرض نکنید که همه آنها بی‌ضرر هستند.

نکته ایمنی: در مناطق گرمسیری، حتی مارهای آبزی کوچک ممکن است خطرناک باشند. همیشه احتیاط را رعایت کنید و از متخصصان محلی درباره گونه‌های خطرناک منطقه اطلاعات کسب نمایید.