کتاب بهرام

دریا و اقیانوس هر دو بخش‌های بزرگی از آب‌های شور هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند که در زیر به آن‌ها پرداخته می‌شود:

۱. اندازه (Size)

• اقیانوس (Ocean): اقیانوس‌ها بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین نواحی آبی روی زمین هستند. زمین دارای پنج اقیانوس اصلی است: اقیانوس آرام (Pacific Ocean)، اقیانوس اطلس (Atlantic Ocean)، اقیانوس هند (Indian Ocean)، اقیانوس منجمد شمالی (Arctic Ocean) و اقیانوس منجمد جنوبی (Southern Ocean).

• دریا (Sea): دریاها کوچک‌تر از اقیانوس‌ها هستند و معمولاً بخشی از اقیانوس‌ها محسوب می‌شوند. آن‌ها معمولاً به سواحل نزدیک‌ترند و به دلیل اندازه کوچکتر، آب‌های کم‌عمق‌تری دارند.

۲. عمق (Depth)

• اقیانوس: اقیانوس‌ها عمیق‌ترین نقاط زمین را دارند، با عمق میانگین حدود ۳۸۰۰ متر.
• دریا: عمق دریاها معمولاً کمتر از اقیانوس‌هاست و ممکن است به چند صد متر محدود شود.

جدول مساحت دریاها

مساحت همه اقیانوس‌ها را با هم جمع می‌زنیم: مساحت اقیانوس آرام: 63,800,000 کیلومتر مربع مساحت اقیانوس اطلس: 41,100,000 کیلومتر مربع مساحت اقیانوس هند: 73,556,000 کیلومتر مربع مساحت اقیانوس جنوبی: 20,327,000 کیلومتر مربع مساحت اقیانوس شمالی: 14,056,000 کیلومتر مربع جمع کردن این مقادیر: 63,800,000 + 41,100,000 + 73,556,000 + 20,327,000 + 14,056,000 = 212,839,000 کیلومتر مربع بنابراین، مساحت همه اقیانوس‌ها با هم حدوداً 212,839,000 کیلومتر مربع است.

عمیق‌ترین و وسیع‌ترین اقیانوس‌ها به ترتیب زیر هستند:

1. اقیانوس آرام: اقیانوس آرام با عمق تقریبی 11,034 متر، عمیق‌ترین اقیانوس جهان است. این اقیانوس به عنوان وسیع‌ترین اقیانوس نیز شناخته می‌شود و حدود 63,800,000 کیلومتر مربع وسعت دارد.

2. اقیانوس اطلس: اقیانوس اطلس با عمق تا 8,605 متر، دومین اقیانوس عمیق‌تر جهان است. وسعت این اقیانوس حدود 41,100,000 کیلومتر مربع است.

آیا اقیانوس یک کلمهٔ یونانی است؟

مقدمه واژه “اقیانوس” (Ocean) به‌طور گسترده‌ای در زبان‌های مختلف برای اشاره به آب‌های وسیع و عمیق زمین استفاده می‌شود. اما آیا این واژه ریشه‌ای یونانی دارد؟ در این مقاله به بررسی ریشهٔ کلمهٔ اقیانوس و ارتباط آن با زبان یونانی می‌پردازیم.

ریشهٔ کلمه “اقیانوس”

کلمه “اقیانوس” از واژهٔ یونانی “Ὠκεανός” (Okeanos) گرفته شده است. در اساطیر یونانی، اقیانوس به‌عنوان یک خدای بزرگ و نماد آب‌های وسیع و غیرقابل دسترس شناخته می‌شد. او به‌عنوان یکی از تیتان‌ها (Titans) و همچنین پدر نهرها و رودها به حساب می‌آمد. این واژه در زبان یونانی با مفهوم آب‌های بزرگ و وسیع مرتبط بود و به‌تدریج به زبان‌های دیگر نیز منتقل شد.

تاریخچهٔ استفاده از کلمه

بله، کانال سوئز در زمان سلسله هخامنشی به دستور داریوش کبیر حفر شد. در زمان حکومت داریوش کبیر، او برنامه‌ای برای ایجاد یک آب‌راه بین دریای مدیترانه و دریای قرمز در نظر گرفت. بنابراین، او دستور داد تا این کانال به طول حدود 125 مایل (حدود ۲۰۰ کیلومتر) از خلیج بوسفور دریای مدیترانه تا خلیج سوئز دریای قرمز حفر شود. متأسفانه، پروژه حفر کانال در زمان داریوش کامل نشد و پس از مرگ او، پروژه متوقف شد. اما در قرن نوزدهم، پروژه حفر کانال سوئز توسط شرکت فرانسوی سوئز دوباره آغاز شد و در سال ۱۸۶۹ تکمیل و افتتاح شد.

شاید کمی باور این امر مشکل به نظر برسد ولی واقعاً در کامبوج رود (Tonle Sap) در طول شش ماه از ماه ژوئن تا ماه دسامبر جهت سر به بالا (جهت سربالایی) دارد.

رودخانه «تونله ساپ» (Tonle Sap) در کشور کامبوج واقع شده است. این رود به عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه‌های داخلی کامبوج شناخته می‌شود و به دریاچه تونله ساپ (Tonle Sap Lake) می‌ریزد.

ویژگی‌های کلیدی تونله ساپ:
دریاچه تونله ساپ: این دریاچه بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین در جنوب شرقی آسیا است و در فصل بارانی، سطح آب آن به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
رودخانه مکونگ: تونله ساپ به رودخانه مکونگ متصل می‌شود. در فصل مرطوب، آب از دریاچه به سمت مکونگ جریان می‌یابد و در فصل خشک، جریان آب به سمت دریاچه و به داخل تونله ساپ تغییر می‌کند.
اکوسیستم غنی: این منطقه به دلیل تنوع زیستی و اکوسیستم‌های آبی‌اش، اهمیت زیادی از نظر محیط زیست و معیشت محلی دارد.

کوه یخ (به انگلیسی iceberg) توده‌های عظیم یخی هستند که از یخچال‌های طبیعی یا صفحات یخی جدا شده و به دریاها و اقیانوس‌ها می‌افتند. این پدیده‌های طبیعی عمدتاً در مناطق قطبی مانند قطب شمال و قطب جنوب یافت می‌شوند. کوه‌های یخ به دلیل اندازه بزرگ و جرم قابل توجه خود، نقش مهمی در اکوسیستم‌های دریایی و همچنین در تغییرات آب‌وهوایی ایفا می‌کنند.

ویژگی‌های کوه‌های یخ

1. اندازه و شکل: کوه‌های یخ می‌توانند از چند متر تا چند کیلومتر طول داشته باشند. برخی از آن‌ها به قدری بزرگ هستند که می‌توانند به اندازه یک شهر کوچک باشند. شکل آن‌ها نیز متنوع است و می‌تواند از مکعب‌های ساده تا اشکال پیچیده و نامنظم متغیر باشد.

2. ترکیب: کوه‌های یخ از آب شیرین تشکیل شده‌اند و به دلیل فشردگی برف‌های قدیمی به وجود می‌آیند. این یخ‌ها بسیار متراکم هستند و تنها حدود ۱۰ درصد از حجم آن‌ها بالای آب قرار می‌گیرد، در حالی که ۹۰ درصد دیگر زیر آب است.

کوه‌های آلپ در حال افزایش ارتفاع هستند، و این افزایش ارتفاع به میزان حدود یک سانتیمتر در سال تخمین زده می‌شود. این پدیده، بخشی از یک فرآیند طبیعی به نام فرآیند تکتونیکی است که به صورت مداوم در سطح زمین در حال وقوع است. برای درک بهتر این موضوع، باید عواملی که باعث این افزایش ارتفاع می‌شوند، بررسی کنیم:

1. فرآیند تکتونیک صفحه‌ای

کوه‌های آلپ بخشی از کمربند کوه‌زایی آلپ-هیمالیا هستند که به دلیل برخورد دو صفحه تکتونیکی عظیم به نام‌های صفحه آفریقا و صفحه اوراسیا ایجاد شده‌اند. این صفحات تکتونیکی به آرامی به هم برخورد می‌کنند و فشار ناشی از این برخورد باعث می‌شود که لایه‌های زمین بالا بیایند و کوه‌ها شکل بگیرند.

این حرکت صفحات تکتونیکی به طور مداوم در حال انجام است و باعث افزایش ارتفاع کوه‌ها می‌شود. این فرآیند به طور متوسط، حدود 1 میلی‌متر تا 1 سانتیمتر در سال اتفاق می‌افتد.

اقیانوس‌ هند، که در جنوب آسیا قرار دارد، سومین بزرگترین اقیانوس جهان است. این اقیانوس‌ در غرب به خلیج عدن و در شمال به دریای عرب و دریای عمان، در شرق به دریای بنگال و در جنوب به اقیانوس جنوبی محدود می‌شود. وسعت دقیق اقیانوس هند ممکن است به دلیل تغییرات مداوم در سواحل و حرکت آبها تغییر کند، اما معمولاً مساحت آن حدود 73.5 میلیون کیلومتر مربع است.