کتاب بهرام

چرا به روباه می‌گویند مکار؟

روباه، این جانور کوچک و زیرک، از دیرباز در فرهنگ‌ عامه‌ی بسیاری از ملل نماد «مکر»، «حیله‌گری» و «زرنگی» بوده است. در زبان فارسی نیز، صفت «مکار» یا «حیله‌گر» تقریباً همیشه با روباه همراه است. اما چرا؟ آیا روباه واقعاً حیله‌گر است؟ یا این تنها یک برداشت فرهنگی است؟ در این مطلب به بررسی علمی، تاریخی و فرهنگی این باور می‌پردازیم تا بفهمیم چرا روباه را مکار می‌دانند.

۱. روباه در طبیعت: واقعاً حیله‌گر است؟

روباه‌ها، به‌ویژه روباه سرخ (Red Fox) که در ایران نیز یافت می‌شود، جانورانی بسیار باهوش و سازگارند. آن‌ها با بهره‌گیری از شنوایی، بویایی قوی و حرکت نرم و بی‌صدا، شکار را غافلگیر می‌کنند. برخی از رفتارهای جالب روباه‌ها که به نظر «مکارانه» می‌رسد عبارت‌اند از:

• وانمود به مردگی: گاهی روباه برای فریب شکارچی یا طعمه، خود را به مردن می‌زند تا از خطر بگریزد یا شکار را جذب کند.

روباه‌ها در طبیعت با چندین شکارچی و دشمن طبیعی روبرو هستند. از جمله مهم‌ترین دشمنان روباه‌ها می‌توان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. گرگ‌ها: گرگ‌ها از دشمنان اصلی روباه‌ها به شمار می‌روند. آنها معمولاً در گروه‌های بزرگ شکار می‌کنند و قادرند روباه‌ها را تعقیب و شکار کنند، به ویژه اگر روباه زخمی یا ضعیف باشد.

2. شغال‌ها: شغال‌ها، که خود نیز شکارچیان ماهری هستند، ممکن است به روباه‌ها حمله کنند و حتی در مواقعی که منابع غذایی محدود است، روباه‌ها را از قلمروهایشان بیرون کنند.

3. گربه‌های وحشی: گربه‌های وحشی و گربه‌های بزرگ‌تر مانند شیرها و یوزها می‌توانند روباه‌ها را شکار کنند، به خصوص اگر روباه‌ها از سایه یا پناهگاه‌های امن خود خارج شوند.

روباه‌ها یکی از معروف‌ترین و جذاب‌ترین حیوانات در طبیعت هستند که در بسیاری از فرهنگ‌ها به‌عنوان نماد زیرکی و هوشیاری شناخته می‌شوند. با این حال، وضعیت حفاظتی روباه‌ها بستگی به گونه‌ی خاص، زیستگاه، و تهدیدات مختلفی دارد که این حیوانات با آن‌ها روبرو هستند. در این مطلب، بررسی خواهیم کرد که آیا روباه‌ها در خطر انقراض قرار دارند یا خیر.

وضعیت حفاظتی روباه‌ها

روباه‌ها از خانوادهٔ Canidae (خانواده سگ‌ها) هستند و بیش از ۳۰ گونه مختلف از این خانواده وجود دارد. این گونه‌ها در مناطق مختلف جهان پراکنده‌اند و انواع مختلفی از روباه‌ها در اقلیم‌ها و زیستگاه‌های متنوع زندگی می‌کنند. برخی از گونه‌های روباه‌ها در وضعیت پایدار قرار دارند، در حالی که برخی دیگر در معرض تهدیدات جدی قرار دارند.

روباه‌ها جزء خانوادهٔ کلبیان (Canidae) هستند و به دلیل تنوع زیاد در گونه‌ها و محیط‌های زیستی مختلف، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در اینجا انواع روباه‌ها بر اساس طبقه‌بندی علمی در زیرسرده‌های مختلف آورده شده‌اند:

1. سردهٔ روباه‌های حقیقی (Vulpes)

روباه‌های حقیقی، که به نام "روباه‌های معمولی" هم شناخته می‌شوند، شامل گونه‌های مختلفی هستند که در مناطق مختلف جهان زندگی می‌کنند. این سرده به دلیل ویژگی‌های خاصی مانند دم بلند و پرپشت و توانایی تطبیق با محیط‌های مختلف مشهور است. گونه‌های اصلی این سرده عبارتند از:

• روباه بنگال (Vulpes bengalensis): این روباه در مناطق جنوب آسیا زندگی می‌کند و به دلیل توانایی بالای خود در انطباق با محیط‌های مختلف، در مکان‌های شهری و روستایی نیز دیده می‌شود.

• شاه‌روباه (Vulpes vulpes): این گونه شناخته‌شده‌ترین نوع روباه است و در بسیاری از مناطق جهان از جمله اروپا، آسیا و آمریکای شمالی پراکندگی دارد. شاه‌روباه‌ها به دلیل ظاهر زیبا و دم بزرگ خود شهرت دارند.

روباه‌ها در جهان شامل انواع مختلفی از سرده‌ها و گونه‌ها هستند که در مناطق مختلف کره زمین یافت می‌شوند. این جانوران به طور کلی به چندین سرده تقسیم می‌شوند: سردهٔ روباه‌های حقیقی، سردهٔ روباه‌های آمریکای جنوبی، سردهٔ دم‌دارسگ و سردهٔ روباه خرچنگ‌خوار. هر یک از این سرده‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و در محیط‌های متفاوت زندگی می‌کنند.

انواع روباه‌ها:
1. روباه بنگال
2. شاه‌روباه
3. روباه دماغه
4. روباه ترکمنی
5. روباه تبتی
6. روباه قطبی
7. روباه توله