کتاب بهرام

زجاجیه (Vitreous Body) یا جسم زجاجی، بخش شفاف و ژله‌ای در چشم انسان است که در ناحیه پشت عدسی و جلوی شبکیه قرار دارد. این ماده از نظر ساختاری ویژگی‌های خاصی دارد و نقش مهمی در حفظ شکل چشم و انتقال نور به شبکیه ایفا می‌کند. در ادامه، به بررسی ویژگی‌ها، ساختار و عملکرد زجاجیه پرداخته می‌شود:

۱. ساختار و ترکیب زجاجیه

زجاجیه حدود ۸۰ درصد حجم چشم را تشکیل می‌دهد و ۹۹ درصد آن از آب است. این ماده به صورت ژله‌ای و شفاف است و معمولاً هیچ رنگ یا ساختار مشخصی ندارد. به طور عمده از نوعی پروتئین به نام کولاژن، اسید هیالورونیک و برخی دیگر از مولکول‌های گلیکوپروتئین تشکیل شده است.

زجاجیه بافتی نرم، ژله‌ای و بی‌حرکت است که در اطراف خود با لایه‌های نازک و غشایی پوشیده شده است. این بافت بی‌حرکت به کمک بافت‌های اطرافش مانند شبکیه، عدسی و عضلات چشم، در موقعیت‌های مختلف چشم ثابت می‌ماند.

۲. وظایف و عملکرد زجاجیه

عصب بینایی (Optic Nerve) یکی از اجزای حیاتی دستگاه بینایی انسان است که وظیفه انتقال اطلاعات بصری از چشم به مغز را بر عهده دارد. در ادامه، اطلاعات کاملی در مورد این عصب و عملکرد آن آورده شده است:

1. تعریف و ساختار عصب بینایی

عصب بینایی، که به آن Nervus Opticus نیز گفته می‌شود، یک عصب جمجمه‌ای است که اطلاعات بصری را از شبکیه چشم به مغز منتقل می‌کند. این عصب از 1.2 میلیون فیبر عصبی تشکیل شده است و طول آن در انسان‌ها معمولاً حدود ۴۰ میلی‌متر است.

عصب بینایی از شبکیه چشم شروع می‌شود، جایی که نور تبدیل به سیگنال‌های الکتریکی می‌شود و به سمت مغز هدایت می‌شود. سپس این سیگنال‌ها از طریق عصب بینایی به بخش‌هایی از مغز، از جمله تالاموس و قشر بینایی در ناحیه پس‌سری مغز ارسال می‌شود.

2. ساختار آناتومیک عصب بینایی

شبکیه (Retina) یکی از اجزای مهم چشم است که نقش اساسی در فرایند بینایی دارد. شبکیه لایه‌ای نازک از بافت عصبی است که در قسمت داخلی چشم قرار دارد و مسئول دریافت نور و تبدیل آن به سیگنال‌های عصبی است که به مغز ارسال می‌شود. این سیگنال‌ها در مغز پردازش می‌شوند و در نهایت به تصویر تبدیل می‌گردند. در ادامه، به شرح ویژگی‌ها و عملکرد شبکیه می‌پردازیم.

1. موقعیت و ساختار شبکیه

شبکیه در قسمت داخلی چشم، پشت عدسی و در برابر زجاجیه قرار دارد. این لایه شامل سلول‌های حساس به نور به نام سلول‌های فوتورسپتور (Photoreceptor) است. شبکیه در حقیقت به نوعی حسگر نوری عمل می‌کند که نور ورودی از محیط را دریافت کرده و آن را به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌کند. شبکیه به شکل یک لایه نازک است و از چندین لایه سلولی تشکیل شده است.

2. عملکرد شبکیه

قرنیه بخش شفاف و مخروطی شکل در جلوی چشم است که نور را به داخل چشم هدایت می‌کند. این ساختار یکی از قسمت‌های حیاتی برای دید واضح و شفاف است و در فرآیند بینایی نقشی اساسی دارد. در اینجا به جزئیات بیشتر در مورد ساختار، عملکرد و مشکلات مربوط به قرنیه پرداخته می‌شود:

1. ساختار قرنیه

قرنیه به شکل یک لایه شفاف و بی‌رنگ است که حدود 11 میلی‌متر در قطر و 0.5 میلی‌متر در ضخامت دارد. این لایه، نوری را که از محیط بیرون می‌آید به داخل چشم هدایت می‌کند و به ایجاد وضوح در دید کمک می‌کند. قرنیه به چهار لایه اصلی تقسیم می‌شود:

عنبیه یکی از بخش‌های مهم چشم است که نقش اساسی در تنظیم میزان نوری که به داخل چشم وارد می‌شود ایفا می‌کند. این بخش رنگی چشم است که به صورت یک دایره حلقوی در اطراف مردمک قرار دارد و عملکرد آن در کنترل ورود نور و کمک به دید واضح بسیار اهمیت دارد. در ادامه به ویژگی‌ها، عملکردها و مشکلات مربوط به عنبیه پرداخته می‌شود.

1. ساختار عنبیه

عنبیه به‌طور کلی از چند لایه مختلف تشکیل شده که شامل بافت‌های عضلانی و فیبری است. این ساختار به‌طور دقیق به شفافیت و دقت در کنترل مقدار نوری که وارد چشم می‌شود، کمک می‌کند. به طور کلی، ساختار عنبیه شامل دو قسمت اصلی است:

• پوشش خارجی (Stroma): این لایه بیرونی عنبیه است که به‌طور عمده از بافت همبند و فیبرهای کلاژنی تشکیل شده است. در این لایه، رنگدانه‌ها (ملانین) قرار دارند که رنگ چشم را تعیین می‌کنند.

مردمک (Pupil) به دریچه‌ای در مرکز چشم گفته می‌شود که نور را وارد چشم می‌کند و به تنظیم مقدار نور دریافتی توسط شبکیه کمک می‌کند. این بخش از چشم در واقع یک ساختار بیضی یا گرد است که اندازه آن بر اساس نور محیط تغییر می‌کند. در اینجا توضیحات بیشتری در مورد مردمک آورده شده است:

1. تعریف مردمک

مردمک یک شکاف دایره‌ای یا بیضوی در وسط عنبیه است که وظیفه‌اش کنترل میزان نور ورودی به چشم است. اندازه مردمک به وسیله عضلات موجود در اطراف آن تنظیم می‌شود و این تغییرات اندازه به نور محیط بستگی دارد.

2. نحوه عملکرد مردمک

عدسی چشم یکی از اجزای مهم و حیاتی سیستم بینایی انسان است که به متمرکز کردن نور بر روی شبکیه و تشکیل تصویری واضح از دنیای اطراف کمک می‌کند. این ساختار شفاف و بی‌رنگ به شکل بیضی بوده و موقعیت آن در پشت قرنیه و جلوی زجاجیه قرار دارد. عملکرد اصلی عدسی چشم، انکسار نور و متمرکز کردن آن بر روی شبکیه است تا تصویری واضح از محیط برای مغز ارسال شود.

ساختار و ویژگی‌های عدسی چشم

1. شکل و ساختار:

   • عدسی چشم به طور طبیعی به شکل یک بیضی یا بیضی است که در مرکز ضخیم‌تر از لبه‌ها می‌باشد.
   • این عدسی به طور طبیعی منعطف است، یعنی قابلیت تغییر شکل را دارد.

اومامی (به انگلیسی: Umami) یا خوش‌طعمی، طعمی است که در برخی دسته‌بندی‌ها و فرهنگ‌ها به عنوان یک مزه اصلی به‌شمار می‌رود. این طعم، در کنار چهار مزه اصلی دیگر یعنی شیرین، ترش، شور و تلخ، به‌عنوان یک حس چشایی مجزا شناخته می‌شود. اومامی به‌طور خاص با طعم گوشت پخته یا عصاره گوشت و سوپ گوشت شباهت دارد. واژه "اومامی" از زبان ژاپنی گرفته شده است (うま味) و به معنی "طعم خوش" یا "طعمی خوشمزه" ترجمه می‌شود.

ویژگی‌های شیمیایی و چشایی اومامی

طعم اومامی به‌وسیله دو ماده شیمیایی اصلی ایجاد می‌شود: گلوتامات و نوکلئوتیدها. این مواد به‌ویژه در غذاهایی مانند عصاره گوشت، محصولات تخمیری و برخی مواد غذایی دریایی یافت می‌شوند. گلوتامات، که یکی از اسیدهای آمینه است، در بسیاری از مواد غذایی طبیعی مانند گوشت‌های پخته‌شده و گوجه‌فرنگی به‌طور طبیعی موجود است. همچنین نوکلئوتیدهایی مانند اینوسینیک اسید (IMP) و گوانوزین مونوفسفات (GMP) نیز به ایجاد این طعم کمک می‌کنند. در صنعت غذا، از این مواد به‌طور مصنوعی در برخی محصولات با استفاده از افزودنی‌هایی مانند مونوسدیم گلوتامات (MSG) و پودر اینوسینیک اسید استفاده می‌شود تا طعم اومامی را به غذاها اضافه کنند.

مزه (Taste) یکی از پنج حس اصلی انسان است که به وسیله آن قادر به شناسایی و تشخیص طعم‌های مختلف مواد غذایی و مایعات می‌شویم. این حس به ما کمک می‌کند تا انواع مختلف طعم‌ها را از یکدیگر تمییز داده و درک کنیم که یک ماده خوراکی شیرین، شور، ترش، تلخ یا حتی umami (طعمی که به تازگی در مطالعات شیمیایی کشف شده) است.

1. فرایند شیمیایی مزه

حس چشایی از طریق گیرنده‌های خاصی به نام "تست بادی‌ها" یا سلول‌های چشایی در زبان و سقف دهان عمل می‌کند. این گیرنده‌ها مواد شیمیایی موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را شناسایی کرده و سیگنال‌هایی به مغز ارسال می‌کنند. این فرآیند در چند مرحله انجام می‌شود:

استخوان‌ها (به انگلیسی: bone) یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم اسکلتی بدن انسان هستند که ساختار بدن را حمایت کرده، حرکات بدن را امکان‌پذیر می‌سازند و در فرآیندهای حیاتی مختلفی همچون تولید سلول‌های خون و ذخیره مواد معدنی نقش دارند. استخوان‌ها به‌طور کلی از بافت سخت و محکمی ساخته شده‌اند که به بدن انسان استحکام و انعطاف‌پذیری می‌دهد. در این مطلب، به بررسی ساختار، انواع، عملکردها و بیماری‌های مرتبط با استخوان می‌پردازیم.

۱. ساختار استخوان

استخوان‌ها از انواع بافت‌های مختلف تشکیل شده‌اند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در مجموع، ساختار استخوان به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

الف) بافت استخوانی سخت (Compact Bone)

بافت استخوانی سخت، که به آن بافت استخوانی تراکم‌دار نیز گفته می‌شود، قسمت بیرونی استخوان را پوشانده و آن را مقاوم و مستحکم می‌کند. این بخش از استخوان دارای ساختار لایه‌لایه است و حاوی تعداد زیادی کانال‌های کوچک به نام هارورسین کانال‌ها است که عروق خونی و اعصاب در آن عبور می‌کنند.