کتاب بهرام

نهنگ سفید (Beluga Whale)، با نام علمی Delphinapterus leucas، یکی از گونه‌های جالب و منحصربه‌فرد نهنگ‌ها است که در مناطق سردسیر و آبی شمالی مانند اقیانوس منجمد شمالی، دریای بارنتس، دریای چوکچی، دریای برینگ و برخی مناطق دیگر زندگی می‌کند. نهنگ‌های سفید به دلیل ویژگی‌های ظاهری و رفتار اجتماعی خاص خود، از جذاب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین پستانداران دریایی هستند. در ادامه به بررسی ویژگی‌ها، زیستگاه، رفتار و وضعیت حفاظتی این گونه خواهیم پرداخت.

1. ویژگی‌های ظاهری نهنگ سفید

• رنگ بدن: همان‌طور که از نام "نهنگ سفید" پیداست، این نهنگ‌ها دارای رنگ بدن سفید یا کرم متمایل به سفید هستند. این رنگ در مراحل مختلف زندگی تغییراتی داشته و بچه‌ها (نهنگ‌های سفید کوچک) ابتدا خاکی یا خاکستری رنگ هستند و با گذشت زمان رنگ آن‌ها به سفید تبدیل می‌شود.

• اندازه و وزن: نهنگ‌های سفید نسبت به دیگر نهنگ‌ها جثه کوچک‌تری دارند. طول بدن آن‌ها بین 3.5 تا 5 متر است و وزن آن‌ها معمولاً بین 800 کیلوگرم تا 1.5 تن متغیر است. این اندازه‌ها برای نهنگ‌ها نسبتاً کوچک محسوب می‌شود.

• ویژگی‌های خاص سر: یکی از ویژگی‌های بارز نهنگ سفید، سر گرد و بی‌بال آن است. برخلاف بسیاری از نهنگ‌ها که دمی بزرگ و فک‌هایی قوی دارند، نهنگ‌های سفید سر منحنی دارند که این به آن‌ها کمک می‌کند تا در آب‌های کم‌عمق و یخ‌زده شنا کنند.

• دماغ خاص: نهنگ‌های سفید دارای یک دماغ منحصر به فرد به نام "مخرج تنفسی" هستند که در بالای سرشان قرار دارد و می‌توانند آن را به سمت بالا بیاورند تا به راحتی نفس بکشند.

2. زیستگاه و پراکندگی

نهنگ‌های سفید معمولاً در آب‌های سرد شمالی، به ویژه در مناطق نزدیک به قطب شمال زندگی می‌کنند. این نهنگ‌ها در طول سال در سواحل سرد مناطق قطبی، دریاهای شمالی و همچنین در نزدیکی رودخانه‌ها و دریاچه‌های شیرین مهاجرت می‌کنند.

• نهنگ‌های سفید به ویژه در اقیانوس‌های قطبی شمالی مانند دریای چوکچی، دریای برینگ و دریای بارنتس دیده می‌شوند. همچنین در فصل‌های مختلف سال، این نهنگ‌ها به مناطق گرم‌تر از جمله دریاچه‌ها و رودخانه‌های قطبی نیز مهاجرت می‌کنند.

3. رژیم غذایی

نهنگ‌های سفید رژیم غذایی متنوعی دارند که بیشتر شامل موجودات دریایی کوچک مانند ماهی‌ها، خرچنگ‌ها، نرم‌تنان، و موجودات دریاچه‌ای است. این نهنگ‌ها با استفاده از اکو (صداهای انعکاس‌یافته) به جستجوی غذا در اعماق دریا می‌پردازند. به دلیل ویژگی‌های خاص بینی، این نهنگ‌ها قادر به شکار در آب‌های کم‌عمق و یخ‌زده هستند و به راحتی می‌توانند به ته دریا برای جستجو و شکار بروند.

4. رفتار و زندگی اجتماعی

• گروه‌های اجتماعی: نهنگ‌های سفید به‌طور معمول در گروه‌های اجتماعی زندگی می‌کنند که به آن‌ها "گله" گفته می‌شود. این گروه‌ها می‌توانند شامل چندین فرد باشند و گاهی به‌طور موقت از یکدیگر جدا می‌شوند. گله‌های نهنگ‌های سفید برای جستجوی غذا، محافظت از یکدیگر و ارتباط برقرار کردن با هم به‌طور منظم با یکدیگر تعامل دارند.

• ارتباطات صوتی: این نهنگ‌ها به دلیل ساختار خاص حنجره خود، قادر به تولید طیف گسترده‌ای از صداها هستند. این صداها شامل آوازها، کوبیدن‌ها، زمزمه‌ها و اصوات دیگر است که به آن‌ها در برقراری ارتباط با دیگر اعضای گروه و در جستجوی غذا کمک می‌کند. از این‌رو، نهنگ‌های سفید به‌طور خاص به نام "نهنگ‌های آوازخوان" نیز شناخته می‌شوند.

• شنا در یخ: نهنگ‌های سفید به‌خوبی با زندگی در آب‌های یخ‌زده سازگار هستند. آن‌ها می‌توانند به‌راحتی از بین شکاف‌های یخی عبور کنند و حتی در آب‌های یخ‌زده شنا کنند.

5. وضعیت حفاظتی

در حال حاضر، نهنگ‌های سفید وضعیت حفاظتی نگران‌کننده‌ای ندارند و بر اساس اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، آن‌ها در دسته گونه‌های "کمترین نگرانی" قرار دارند. با این حال، همچنان تهدیداتی از سوی فعالیت‌های انسانی مانند تغییرات اقلیمی، آلودگی‌های دریایی و کشاورزی، افزایش تردد کشتی‌ها و فعالیت‌های نفتی وجود دارد که می‌تواند تهدیدهایی برای این گونه ایجاد کند. در برخی از مناطق زیستگاه آن‌ها، نظارت و اقدامات حفاظتی انجام می‌شود تا از جمعیت نهنگ‌های سفید محافظت گردد.

6. ویژگی‌های منحصر به فرد

• سازگاری با آب‌های سرد: نهنگ‌های سفید به‌طور خاص به آب‌های سرد شمالی سازگار شده‌اند. این گونه از نهنگ‌ها قادرند به دماهای بسیار پایین دریاها و دریاچه‌های یخ‌زده تاب بیاورند.

• آواز خوانی: همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، نهنگ‌های سفید به دلیل توانایی در تولید صداهای متعدد، یکی از مشهورترین نهنگ‌ها در زمینه "آوازخوانی" در میان نهنگ‌ها هستند.

نتیجه‌گیری

نهنگ سفید یکی از زیباترین و جالب‌ترین موجودات دریایی است که به‌خوبی با محیط زیست سرد و یخ‌زده شمال سازگار شده است. این گونه با ویژگی‌های خاص خود مانند رنگ بدن سفید، سر گرد، و توانایی‌های صوتی متنوع، جایگاه ویژه‌ای در دنیای حیوانات دارد. حفظ زیستگاه‌های نهنگ سفید و توجه به تهدیدات محیطی در راستای حفاظت از این گونه ضروری است.