کارل ویلهلم شیله (۹ دسامبر ۱۷۴۲ – ۲۱ مه ۱۷۸۶) شیمیدان و داروساز برجسته سوئدی-آلمانی بود که در شهر اشترالزوند، در استان استراسوند سوئد، به دنیا آمد. او در دوران خود به دلیل کشفهای شیمیایی مهم و نقش بسزایی که در پیشرفت علم شیمی داشت، شناخته میشود. پدر وی، یواخیم (یا یوهان) کریستین شیله، یک فروشنده غلات و آبجو بود که از خانوادهای برجسته در پومرانیا میآمد. مادر او مارگارتا النور وارنکروس بود.
در دوران کودکی، شیله به همراه دوستان والدینش، مفاهیم ابتدایی شیمی و داروسازی را آموخت. در سن ۱۴ سالگی، به گوتنبرگ فرستاده شد تا به عنوان شاگرد داروساز در کنار مارتین آندریاس باخ، یکی از دوستان خانوادگی، فعالیت کند. او این دوره را برای هشت سال به پایان رساند و در این مدت بهطور مستقل آزمایشها و تحقیقات علمی انجام میداد. علاقه شدید شیله به شیمی و پژوهشهای آزمایشگاهی باعث شد که او شبها نیز به انجام آزمایشها و مطالعه آثار شیمیدانان برجستهای چون نیکلاس لمری، کاسپار نویمان، یوهان فون لوونسترن-کونکل و گئورگ ارنست استال بپردازد.
کارهای علمی و کشفیات برجسته
شیله در طول زندگی حرفهای خود به کشفیات مهمی در زمینه شیمی دست یافت که برخی از آنها پیشرفتهای شگرفی در علم شیمی به شمار میروند. او اولین بار اکسیژن را کشف کرد، هرچند که این کشف به نام جوزف پریستلی منتشر شد. علاوه بر کشف اکسیژن، شیله به عنوان نخستین فرد مولیبدنوم، تنگستن و باریوم را شناسایی کرد. همچنین، او کلرین را پیش از همفری دیوی کشف کرد که این نیز یکی از دستاوردهای مهم علمی وی بود.
یکی از دستاوردهای دیگر شیله کشف اسید تارتاریک بود که از اهمیت بالایی در زمینه شیمی آلی برخوردار است. او همچنین، در زمان حضور خود در استکهلم بین سالهای ۱۷۶۷ و ۱۷۶۹، به تحقیق و مطالعه درباره رابطه آهک زنده و کربنات کلسیم پرداخت و در کنار دوست خود، آندرس جاهان رتزیوس، این مسئله را بررسی کرد.
شیله در این دوران با بسیاری از شیمیدانان و دانشمندان برجسته همدوره خود ارتباط برقرار کرد. از جمله این افراد میتوان به آبراهام بک، پیتر یوناس برگیوس، بنگت برگیوس و کارل فریدریش فون شولتزنهایم اشاره کرد. این ارتباطات علمی و فکری تاثیر زیادی بر رشد حرفهای و پیشرفتهای علمی شیله داشت.
نظریه فلوژیستون و تاثیر آن بر شیله
شیله در تحقیقات علمی خود تحت تأثیر نظریه فلوژیستون که توسط گئورگ ارنست استال مطرح شده بود، قرار گرفت. نظریه فلوژیستون بر این اساس بود که مواد سوختنی حاوی مادهای به نام فلوژیستون هستند که در هنگام سوختن آزاد میشود. هرچند که این نظریه بعداً با کشف مفهوم اکسیژن توسط دیگر شیمیدانان به چالش کشیده شد، ولی در دورهای که شیله در حال تحقیق و آزمایش بود، این نظریه یکی از ارکان اصلی شیمی آن زمان به شمار میرفت.
دستاوردهای علمی و میراث شیله
در کنار کشفهای شیمیایی، شیله در زمینه داروسازی نیز فعالیتهای چشمگیری داشت. او تأثیر زیادی بر تکامل علم شیمی و داروسازی داشت و بسیاری از کشفیات وی زمینهساز پیشرفتهای بیشتر در این رشتهها شد. کارهای او در شیمی تجزیه و ترکیب مواد، و بهویژه در زمینه کشف عناصر جدید، همچنان اهمیت دارند.
شیله همچنین با روشهای آزمایشگاهی نوآورانه خود، پایهگذار بسیاری از تکنیکهای شیمیایی مدرن بود. اگرچه بیشتر کشفهای او بعداً توسط دیگران تأیید و توسعه یافت، اما تأثیر او در شکلدهی به علم شیمی غیرقابل انکار است.
مرگ و تأثیرات بعدی
کارل ویلهلم شیله در ۲۱ مه ۱۷۸۶ در سن ۴۳ سالگی درگذشت. او در طول زندگی کوتاه خود به دستاوردهای علمی بزرگی رسید که بعدها باعث تحول در علم شیمی شد. تحقیقات و کشفیات او نه تنها در سوئد، بلکه در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفت و او را به یکی از چهرههای برجسته تاریخ علم تبدیل کرد.
میراث علمی شیله بهویژه در کشف گازها و عناصر شیمیایی، در تاریخ علم شیمی باقی مانده است. او بهعنوان یکی از پیشگامان علم شیمی، جایگاهی ویژه در تاریخنگاری علمی دارد و کشفیات او تاثیرات عمیقی بر پیشرفتهای آینده این رشته داشتند.