پرندگان غیر پرنده (Flightless Birds) به گروهی از پرندگان اطلاق می‌شود که توانایی پرواز (flying ability) را از دست داده‌اند و به طور کامل یا جزئی نمی‌توانند پرواز کنند. این پرندگان به دلیل ویژگی‌های خاص زیستی و محیطی خود، در اکوسیستم‌های مختلفی زندگی می‌کنند. در ادامه، به بررسی ویژگی‌ها، انواع، دلایل عدم توانایی پرواز، و وضعیت حفاظتی این پرندگان می‌پردازیم.
ویژگی‌ها (Characteristics)
پرندگان غیر پرنده معمولاً دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آن‌ها را از سایر پرندگان متمایز می‌کند:
ساختار بدنی (Body Structure): این پرندگان به طور کلی دارای استخوان‌های سنگین‌تر (heavier bones) و عضلات پروازی ضعیف‌تر (weaker flight muscles) هستند. این ویژگی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در زمین بهتر حرکت کنند.
اندازه و شکل بدن (Size and Shape): بسیاری از پرندگان غیر پرنده دارای بدن‌های بزرگ (large bodies) و پاهای قوی (strong legs) هستند که به آن‌ها امکان دویدن سریع (fast running) و جستجو برای غذا را می‌دهد.
انواع پرندگان غیر پرنده (Types of Flightless Birds)
پرندگان غیر پرنده شامل چندین گروه مختلف هستند که معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:
پنگوئن‌ها (Penguins): این پرندگان عمدتاً در نیمکره جنوبی (Southern Hemisphere) زندگی می‌کنند و به خوبی برای زندگی در آب سازگار شده‌اند. آن‌ها شناگران ماهری هستند و به جای پرواز از پاهای خود برای حرکت در آب استفاده می‌کنند.
شترمرغ شاخدار (کاسواری‌ها Cassowaries): این پرندگان بزرگ و سنگین در جنگل‌های استوایی (tropical forests) زندگی می‌کنند و به خاطر رنگ‌های زنده و ویژگی‌های منحصر به فردشان شناخته می‌شوند. آن‌ها می‌توانند به سرعت بدوند و از پاهای قوی خود برای دفاع استفاده کنند.
شتر مرغ استرالیایی (ایمو Emus): این پرندگان بزرگ بومی استرالیا هستند و می‌توانند به سرعت‌های بالا دویده و در زیستگاه‌های مختلف زندگی کنند.
شتر مرغ آمریکای جنوبی (راوی‌ها Rheas): این پرندگان بزرگ بومی آمریکای جنوبی هستند و به خاطر توانایی دویدن سریع و زندگی در دشت‌ها (grasslands) شناخته می‌شوند.
پرندگان کیوی (Kiwis): این پرندگان کوچک و شب‌زی (nocturnal) بومی نیوزیلند هستند و به خاطر منقار بلند و بدن گردشان شناخته می‌شوند. آن‌ها به خوبی در خاک جستجو می‌کنند.
ماکیان : بسیاری از پرندگان اهلی مانند مرغ خانگی، اردک و غاز به طور قابل توجهی توانایی پرواز خود را از دست داده‌اند، در حالی که گونه‌های وحشی این پرندگان هنوز قادر به پرواز هستند و از نظر ساختار بدنی نیز همچنان ویژگی‌های لازم برای پرواز را دارا می‌باشند.
دلایل عدم توانایی پرواز (Reasons for Flightlessness)
عدم توانایی پرواز در این پرندگان به دلایل مختلفی بستگی دارد:
تکامل (Evolution): در طول زمان، پرندگان غیر پرنده به دلیل شرایط خاص زیستگاهی (habitat conditions) و عدم نیاز به پرواز برای فرار از شکارچیان (predators) یا جستجوی غذا، توانایی پرواز را از دست داده‌اند.
محیط زیست (Environment): بسیاری از این پرندگان در جزایر دورافتاده (remote islands) یا مناطق خاصی زندگی می‌کنند که در آن‌ها شکارچیان طبیعی کمی وجود دارد، بنابراین نیازی به پرواز برای محافظت از خود ندارند.
وضعیت حفاظتی (Conservation Status)
بسیاری از پرندگان غیر پرنده در حال حاضر در معرض خطر انقراض (endangered) قرار دارند. تهدیدات اصلی شامل از دست دادن زیستگاه (habitat loss)، شکار (hunting) و ورود گونه‌های غیر بومی (invasive species) به زیستگاه‌های آن‌ها است. سازمان‌های حفاظت از محیط زیست (conservation organizations) در تلاش‌اند تا اقداماتی برای حفاظت از این گونه‌ها انجام دهند.