کتاب بهرام

کلمه "ویکی‌پدیا" ترکیبی است از دو بخش: "ویکی" (Wiki) و "پدیا" (pedia). این ترکیب به‌طور خاص به پروژه آنلاین معروفی اشاره دارد که به عنوان یکی از بزرگترین منابع اطلاعاتی آزاد و مشارکتی در دنیا شناخته می‌شود.

1. ویکی (Wiki):

   • واژه "ویکی" از زبان هاوایی گرفته شده است که به معنی "سریع" یا "زود" است. در دنیای اینترنت، "ویکی" به سیستمی از صفحات وب اشاره دارد که به کاربران این امکان را می‌دهد تا به‌راحتی مطالب را ویرایش، اضافه یا حذف کنند. این سیستم بر اساس مشارکت جمعی و همکاری کاربران طراحی شده است و هدف آن این است که اطلاعات به‌طور سریع و مؤثر به‌روزرسانی شود.
   • این مدل ابتدا در سال 1995 توسط "وارد کانن" (Ward Cunningham) برای ساخت یک دایرکتوری ویکی به نام "WikiWikiWeb" معرفی شد.

2. پدیا (Pedia):

   • "پدیا" از کلمه یونانی "پیدیا" (pedia) گرفته شده است که به معنی "دانش" یا "آموزش" است. این واژه در بسیاری از زبان‌ها به معنی "مجموعه‌ای از اطلاعات" یا "درباره آموزش و علم" به کار می‌رود.
   • "پدیا" در ترکیب با "ویکی" به‌طور خاص به معنای یک دانشنامه آنلاین و مشارکتی است که هدف آن گردآوری و اشتراک اطلاعات علمی و عمومی در قالب یک مجموعه بزرگ و آزاد است.

تاریخچه ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا در سال 2001 توسط "جیمی ولز" (Jimmy Wales) و "لری سنگر" (Larry Sanger) تأسیس شد. این پروژه ابتدا به عنوان یک پروژه تکمیلی برای "Nupedia" (یک دانشنامه آنلاین تخصصی و تخصصی‌تر) راه‌اندازی شد، که برخلاف ویکی‌پدیا از فرآیند ویرایش سختگیرانه‌تری پیروی می‌کرد. در حالی که Nupedia از فرایندهای ویرایشی پیچیده استفاده می‌کرد، ویکی‌پدیا به کاربران این امکان را داد که به‌راحتی مطالب را ویرایش کنند و این باعث شد که رشد آن بسیار سریع‌تر از Nupedia باشد.

ویژگی‌های ویکی‌پدیا

1. مشارکت آزاد:

   • ویکی‌پدیا به میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا مطالب مختلف را ویرایش و به‌روزرسانی کنند. این مدل به آن معنا است که هر شخصی با دسترسی به اینترنت می‌تواند اطلاعات جدید یا تصحیحاتی را وارد کند.

2. دسترسی آزاد:

   • تمامی محتویات ویکی‌پدیا تحت مجوز Creative Commons قرار دارند که به معنی این است که اطلاعات موجود به‌طور رایگان قابل دسترس، استفاده و به اشتراک‌گذاری هستند.

3. پوشش گسترده موضوعات:

   • ویکی‌پدیا تقریباً در تمامی زمینه‌ها از جمله تاریخ، علوم، هنر، فرهنگ، جغرافیا، فناوری و بسیاری دیگر مطالب دارد. ویکی‌پدیا به عنوان یک منبع اطلاعاتی عمومی برای تحقیق و یادگیری استفاده می‌شود.

4. چندزبانه بودن:

   • ویکی‌پدیا در بیش از 300 زبان مختلف در دسترس است و هر زبان دارای نسخه خاص خود از ویکی‌پدیا است که محتوای آن می‌تواند با نسخه‌های دیگر متفاوت باشد.

5. محتوای دقیق و معتبر:

   • ویکی‌پدیا از مکانیزم‌های مختلفی برای تضمین دقت و اعتبار اطلاعات خود استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال، بسیاری از مقالات دارای منابع و ارجاعات به منابع معتبر هستند.

نکات منفی و چالش‌ها

• دقت و صحت مطالب:

  • یکی از انتقادات اصلی به ویکی‌پدیا، دقت و صحت اطلاعات منتشر شده در آن است. از آنجا که ویرایش مقالات توسط هر کسی امکان‌پذیر است، ممکن است برخی اطلاعات نادرست یا جانبدارانه در آن منتشر شود.
  • برای حل این مشکل، ویکی‌پدیا تلاش می‌کند تا از روش‌هایی مثل ارجاع به منابع معتبر، نظارت از سوی کاربران باتجربه و مدیران، و استفاده از ابزارهای ویژه برای شناسایی و اصلاح اشتباهات بهره ببرد.

• ویرایش‌های بی‌دقت و ویرایش‌های تبلیغاتی:

  • یکی دیگر از چالش‌ها، ویرایش‌هایی است که به‌صورت عمدی به منظور تبلیغات یا ایجاد تبلیغات مثبت/منفی برای افراد، شرکت‌ها یا گروه‌ها صورت می‌گیرد. برای مقابله با این مشکل، ویکی‌پدیا تیم‌هایی از داوطلبان و مدیران را برای نظارت بر ویرایش‌ها و مقابله با ویرایش‌های نادرست تشکیل داده است.

نتیجه‌گیری

ویکی‌پدیا یک منبع اطلاعاتی عظیم و آزاد است که توسط جامعه‌ای از کاربران در سراسر جهان ایجاد و ویرایش می‌شود. این پروژه به دلیل قابلیت ویرایش آزاد و رشد سریع خود به یکی از مهم‌ترین و معتبرترین منابع آنلاین تبدیل شده است. باوجود چالش‌هایی که در زمینه دقت و اعتبار اطلاعات وجود دارد، ویکی‌پدیا به‌طور کلی به عنوان یک ابزار مهم برای یادگیری، تحقیق و گسترش دانش عمومی شناخته می‌شود.