نشخوارکنندگان بیشاخ (Gelocidae) یک گروه منقرضشده از نشخوارکنندگان بدون شاخ هستند که در دوران ائوسن و الیگوسن، بین ۳۶ تا ۶ میلیون سال پیش در زمین زندگی میکردند. این خانواده بهطور کلی شامل گونههایی است که از نظر ساختاری شبیه به سایر خانوادههای نشخوارکننده مانند گوزن مشک (Moschidae) یا آهوان کوچک (Tragulidae) نبودند، بلکه ویژگیهای منحصر به فردی داشتند که آنها را از این گروهها متمایز میکرد. فسیلهای مربوط به این خانواده در مناطق مختلفی از جهان از جمله اروپا، آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی کشف شدهاست.
ویژگیهای فیزیکی و سازگاریها
نشخوارکنندگان بیشاخ جفتسمان پابلند بودند، به این معنی که پاهای بلند و استقامتی داشتند که به آنها امکان میداد بهطور مؤثر و سریع در محیطهای مختلف حرکت کنند. این ویژگی به آنها اجازه میداد در دشتها و مناطق باز به راحتی دویده و چرا کنند. این گروه از نشخوارکنندگان بدون شاخ بودند و برخلاف بسیاری از دیگر نشخوارکنندگان، فاقد ویژگی شاخی بودند که برای بسیاری از حیوانات این گروه معمول است.
از نظر اندازه و شکل بدن، اعضای خانواده نشخوارکنندگان بیشاخ بهآسانی با آهوان ختن مقایسه میشوند. احتمالاً این گروه نیای مشترک نزدیکی با آهوان ختن داشتند و ویژگیهای ظاهری و فیزیولوژیکی آنها شباهت زیادی به این حیوانات داشت. بهطور خاص، دندانهای این موجودات شبیه به دندانهای آهوان ختن بودند و تناسب بدنشان نیز مشابه با این گروه بود، با این تفاوت که برخلاف آهوی مشک مدرن، عاجهای شمشیر مانند نداشتند.
اهمیت فسیلها
فسیلهای نشخوارکنندگان بیشاخ اطلاعات ارزشمندی را در مورد زندگی و تکامل نشخوارکنندگان اولیه در اختیار ما قرار میدهند. این فسیلها نشان میدهند که نشخوارکنندگان اولیه نه تنها تنوع زیادی در ساختار بدنی و زیستمحیطی داشتند، بلکه توانستهاند در دورههای مختلف زمینشناسی تطبیق پیدا کرده و در مناطق مختلف پراکنده شوند. این اطلاعات به محققان کمک میکند تا درک بهتری از روندهای تکاملی حیوانات و تغییرات اکولوژیک در دورانهای گذشته داشته باشند.
در نهایت، نشخوارکنندگان بیشاخ نمونهای از گونههای منقرضشده هستند که بهطور کامل در دل تاریخ ناپدید شدهاند، اما فسیلهای آنها همچنان بهعنوان یک منبع علمی برای مطالعه تکامل و تنوع زیستی در دورانهای گذشته باقی میمانند.