میرزا محمدعلی صائب تبریزی یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین شاعران سده یازدهم هجری قمری است که در دوران صفویه زندگی می‌کرد. او به عنوان بزرگ‌ترین غزلسرای آن زمان و شاخص‌ترین شاعر سبک هندی شناخته می‌شود. زندگی و آثار او نمایانگر ویژگی‌های خاص شعر فارسی در این دوران است و تأثیرات زیادی بر شعر فارسی و ادبیات هند داشت.
زندگی‌نامه:
صائب تبریزی در سال ۱۰۰۰ هجری قمری در اصفهان یا تبریز به دنیا آمد. او در خانواده‌ای از طبقهٔ برجسته به دنیا آمد؛ پدرش عبدالرحیم تبریزی تاجر شناخته‌شده‌ای بود و عمویش، شمس‌الدین تبریزی، خوشنویس معروف زمان خود بود. احتمالاً صائب خط خوشی داشت و نزد عمویش خوشنویسی آموخت. به گفته منابع تاریخی، صائب از خانواده‌ای بوده است که به دستور شاه عباس اول از تبریز به اصفهان کوچ کرده‌اند.
در دوران جوانی، صائب به سفرهایی به مکه، هند و هرات رفت. سفر به هند تأثیر زیادی بر سبک شعری او گذاشت. در هندوستان، او با شعر و ادب هند آشنا شد و در دربار خواجه احسن‌الله (ظفرخان) در کابل مورد توجه قرار گرفت. پس از چند سال در هندوستان، صائب به ایران بازگشت و در اصفهان به مقام ملک‌الشعرایی رسید.
سبک و آثار:
صائب تبریزی به خاطر سبک خاص خود در شعر شناخته می‌شود. او شاعری بود که به شدت تحت تأثیر سبک هندی قرار داشت و اشعارش معمولا دربردارندهٔ تصورات و مضامین پیچیده و ظریف بودند. یکی از ویژگی‌های برجستهٔ اشعار صائب، استفادهٔ فراوان او از معادله یا مدعا مثل است، به طوری که هر بیت شعر او ممکن است به طور مستقل معنای خاص خود را داشته باشد و در یک غزل از چندین موضوع مختلف سخن گفته شود.
شعرهای صائب از لحاظ مضمون و ساختار بسیار پیچیده و عمیق هستند. او توانست به زیبایی، احساسات و مفاهیم ظریف انسانی را با ظرافت و دقت در شعرهای خود بیاورد. این ویژگی‌ها باعث شد که او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران سبک هندی شناخته شود.
از آثار صائب بیش از شصت هزار بیت شعر ثبت شده که بیشتر آن‌ها غزل هستند. همچنین او چندین قصیده، مثنوی (قندهارنامه) و قطعاتی به زبان ترکی آذربایجانی نیز دارد.
درگذشت:
صائب در سال ۱۰۸۶ یا ۱۰۸۷ هجری قمری در اصفهان درگذشت. آرامگاه او در محلهٔ عباس‌آباد اصفهان، جایی که به تکیه میرزا صائب معروف بود، قرار دارد. خیابانی به نام او (خیابان صائب) در اصفهان وجود دارد که در کنار این آرامگاه قرار دارد و یادبود بزرگی از اوست.
تأثیر در ادبیات فارسی:
صائب تبریزی با تأسیس و توسعهٔ سبک هندی در شعر فارسی، تأثیرات قابل توجهی بر شاعران بعد از خود گذاشت. آثار او همچنان در ادبیات فارسی و به ویژه در شعر غزل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و شاعرانی چون حافظ و سعدی از او تأثیر پذیرفته‌اند.
زندگی و آثار صائب تبریزی همواره الهام‌بخش و نقطه عطفی در شعر فارسی باقی مانده‌اند و یاد او در ادبیات ایران و هند به قوت خود باقی است.