کتاب بهرام

ضرب‌المثل «روزگار آئینه را محتاج خاکستر کند!» یکی از اصطلاحات پرمعنی و تأمل‌برانگیز در زبان فارسی است که برای اشاره به ناپایداری و نامردی روزگار به کار می‌رود. این ضرب‌المثل بیانگر این مفهوم است که همان‌طور که آئینه (نماد پاکی، روشنایی و شفافیت) ممکن است به دلیل دود و خاکستر تیره و کدر شود، روزگار نیز می‌تواند افراد پاک، با شأن و رتبه‌ی بالا را به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار کند. به عبارت دیگر، این ضرب‌المثل به ناپایداری شرایط زندگی و بی‌وفایی روزگار اشاره می‌کند که حتی افراد بزرگ و شریف را ممکن است به پایین‌ترین سطح بکشاند.

ریشه و مفهوم ضرب‌المثل:

این ضرب‌المثل از یک تصویر قدرتمند استفاده می‌کند: آئینه که نماد پاکی، روشنایی و شفافیت است، ممکن است به دلیل دود و خاکستر تیره و کدر شود. این تصویر نشان‌دهنده‌ی این است که روزگار نیز می‌تواند افراد پاک و با شأن را به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار کند. این ضرب‌المثل به ناپایداری و نامردی روزگار اشاره دارد و به ما یادآوری می‌کند که حتی افراد بزرگ و شریف نیز ممکن است در شرایط سخت، به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار شوند.

کاربردهای ضرب‌المثل:

1. ناپایداری روزگار:
   این ضرب‌المثل معمولاً در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که فردی با شأن و رتبه‌ی بالا، به دلیل تغییرات ناگهانی روزگار، به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار می‌شود.
   مثال: «او که همیشه مورد احترام همه بود، ناگهان به دلیل مشکلات مالی به وضعیتی پست دچار شد؛ روزگار آئینه را محتاج خاکستر کند!»

2. بی‌وفایی روزگار:
   این ضرب‌المثل می‌تواند به موقعیت‌هایی اشاره کند که روزگار، افراد پاک و با شأن را به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار می‌کند.
   مثال: «او که همیشه در اوج بود، ناگهان به دلیل بی‌وفایی روزگار، به وضعیتی پست دچار شد؛ روزگار آئینه را محتاج خاکستر کند!»

3. تأکید بر ناپایداری:
   این ضرب‌المثل گاهی برای تأکید بر ناپایداری شرایط زندگی و بی‌وفایی روزگار به کار می‌رود.
   مثال: «او که همیشه مورد احترام بود، ناگهان به دلیل تغییرات ناگهانی روزگار، به وضعیتی پست دچار شد؛ روزگار آئینه را محتاج خاکستر کند!»

نکته‌ی اخلاقی:

این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که روزگار ناپایدار و نامرد است و حتی افراد پاک و با شأن نیز ممکن است به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار شوند. این عبارت بر اهمیت تواضع و آمادگی برای تغییرات ناگهانی تأکید می‌کند و به ما می‌آموزد که به جای غرور و تکیه بر جایگاه خود، همیشه متواضع و آماده‌ی تغییرات باشیم.

جمع‌بندی:

ضرب‌المثل «روزگار آئینه را محتاج خاکستر کند!» بیانگر این مفهوم است که روزگار ناپایدار و نامرد است و حتی افراد پاک و با شأن نیز ممکن است به وضعیتی پست و دون‌مایه دچار شوند. این عبارت به ما یادآوری می‌کند که به جای غرور و تکیه بر جایگاه خود، همیشه متواضع و آماده‌ی تغییرات باشیم. این ضرب‌المثل نه تنها در زندگی شخصی، بلکه در کار و روابط اجتماعی نیز کاربرد دارد و نشان‌دهنده‌ی نگاهی حکیمانه و تأمل‌برانگیز به رفتارهای انسانی است.