کتاب بهرام

ماوراء الطبیعه یا "فراطبیعی" (Supernatural) به پدیده‌ها، نیروها و موجودات اشاره دارد که از نظر علمی و طبیعی قابل توضیح نیستند و به طور کلی فراتر از قوانین معمول طبیعت قرار دارند. این مفهوم در بسیاری از فرهنگ‌ها و سنت‌های مذهبی به‌ویژه در زمینه‌های فلسفی، دینی و فرهنگی، حضور دارد و می‌تواند به مقولات مختلفی از جمله موجودات افسانه‌ای، قدرت‌های غیرطبیعی، و پدیده‌های نادر و غیرقابل توضیح اشاره کند.

ریشه‌شناسی و مفهوم کلی

کلمه "ماوراء الطبیعه" از دو بخش تشکیل شده است:

1. ماورا: به معنای "فراتر از" یا "بالاتر از".
2. طبیعه: به معنای "طبیعت" یا "دنیای مادی" که به پدیده‌های طبیعی و قابل اندازه‌گیری اشاره دارد.

بنابراین، ماوراء الطبیعه به معنای پدیده‌هایی است که از دایره قوانین شناخته‌شده طبیعت فراتر رفته و نمی‌توانند با اصول علمی و تجربی توضیح داده شوند. این پدیده‌ها معمولاً به امور ماورایی یا غیرمادی، مانند ارواح، شیاطین، موجودات فرازمینی، معجزات دینی و پدیده‌های غیرقابل پیش‌بینی اشاره دارند.

انواع پدیده‌های ماوراء الطبیعه

1. روح‌ها و ارواح: یکی از رایج‌ترین مفاهیم در زمینه ماوراء الطبیعه، باور به ارواح مردگان است که به نوعی در دنیای پس از مرگ زندگی می‌کنند و می‌توانند با دنیای مادی ارتباط برقرار کنند.

2. موجودات فراطبیعی: موجوداتی مانند فرشتگان، دیوها، شیاطین، جن، و موجودات افسانه‌ای مانند اژدهاها یا پری‌ها در بسیاری از فرهنگ‌ها به‌عنوان موجودات ماورای طبیعی شناخته می‌شوند.

3. معجزات: در بسیاری از ادیان، معجزات به‌عنوان اعمال یا پدیده‌هایی معرفی می‌شوند که توسط یک قدرت بالاتر (خداوند، فرشتگان یا موجودات فراطبیعی) رخ می‌دهند و برخلاف قوانین طبیعی عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، معجزات در دین مسیحیت یا اسلام شامل شفای بیماران، بازگشت مردگان به زندگی، یا تغییرات غیرقابل توضیح در طبیعت است.

4. پدیده‌های فراطبیعی در علم: برخی از پدیده‌ها، مانند حرکت اجسام بدون تماس، پرواز بی‌وزن، یا تجارب نزدیک به مرگ، به‌عنوان پدیده‌های ماوراء الطبیعه توصیف می‌شوند. این‌ها ممکن است در علم مورد بررسی قرار گیرند، اما هنوز هم توضیح دقیق علمی برای آن‌ها وجود ندارد.

5. قدرت‌های روانی و ذهنی: توانایی‌هایی مانند پیش‌بینی آینده (پیشگویی)، خواندن ذهن دیگران (تله پاتی)، یا حرکت اجسام با نیروی ذهن (تله کینزی) از جمله ویژگی‌هایی هستند که در زمینه ماوراء الطبیعه قرار می‌گیرند و در بسیاری از فرهنگ‌ها و داستان‌ها مورد اشاره قرار دارند.

تاریخچه و باورها

ماوراء الطبیعه از دوران باستان در فرهنگ‌های مختلف وجود داشته و در اساطیر، افسانه‌ها و متون مذهبی متنوعی ذکر شده است. برای مثال:

• در اساطیر یونان، خدایان و موجودات افسانه‌ای مانند هراکلس و مدوسا نمونه‌های بارزی از پدیده‌های ماوراء الطبیعه هستند.
• در ادیان بزرگ مانند مسیحیت، اسلام و یهودیت، مفاهیم مشابهی از موجودات فراطبیعی و پدیده‌های ماورایی یافت می‌شود. در این ادیان، باور به فرشتگان، شیطان، معجزات و زندگی پس از مرگ از مفاهیم رایج است.

علم و ماوراء الطبیعه

اگرچه بسیاری از پدیده‌های ماوراء الطبیعه بر اساس تجربیات فردی یا فرهنگی مطرح می‌شوند، اما علم به‌طور کلی آن‌ها را به‌عنوان پدیده‌هایی غیرقابل اثبات یا غیرقابل اندازه‌گیری در نظر می‌گیرد. بسیاری از این پدیده‌ها نمی‌توانند با روش‌های علمی مانند آزمایش، مشاهده و بررسی تجربی مورد تحلیل قرار گیرند. از همین‌رو، بسیاری از دانشمندان معتقدند که این پدیده‌ها در دایره علم نمی‌گنجند و باید به‌عنوان مسائل فلسفی یا دینی مورد بررسی قرار گیرند.

با این حال، برخی از پدیده‌های ماوراء الطبیعه در گذر زمان و با پیشرفت علم توضیح داده شده‌اند. به‌عنوان مثال، برخی از مواردی که در گذشته به‌عنوان ارواح یا اشباح شناخته می‌شدند، امروزه به‌عنوان پدیده‌های روانی یا فیزیکی (مانند پارازیت‌های الکتریکی، بیماری‌های روانی، یا توهمات حسی) توصیف می‌شوند.

فلسفه و ماوراء الطبیعه

در فلسفه، ماوراء الطبیعه به شاخه‌ای از فلسفه اطلاق می‌شود که به بررسی اصول بنیادی و بنیادین واقعیت، وجود، زمان، مکان، علت و نتیجه می‌پردازد. این شاخه که به‌نام "متافیزیک" شناخته می‌شود، به بررسی مسائلی می‌پردازد که فراتر از طبیعت و تجربه حسی انسان قرار دارند.

آرای فیلسوفان:

• فیلسوفانی مانند ارسطو و دکارت در مورد اصول و مبانی ماوراء الطبیعه بحث کرده‌اند. ارسطو بر این باور بود که حقیقت و واقعیت نه تنها در دنیای مادی بلکه در دنیای غیرمادی نیز وجود دارد.
• کانت نیز اعتقاد داشت که بسیاری از پدیده‌های ماوراء الطبیعه، از جمله امور مذهبی و اخلاقی، تنها در حوزه تجربه انسانی و ذهنی قابل درک هستند.

ماوراء الطبیعه و فرهنگ‌های مختلف

ماوراء الطبیعه و اعتقادات مرتبط با آن در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره در ادبیات، هنر و آیین‌ها حضور داشته است.

• در فرهنگ‌های شرقی مانند چین و هند، مفاهیم روحانیت و انرژی‌های غیرمادی (مانند چی یا پرانا) نقش مهمی دارند.
• در فرهنگ‌های غربی، باورهای مسیحی و مذهبی به مفاهیم ماورایی و زندگی پس از مرگ دامن زده است.
• در فرهنگ‌های بومی و افریقایی نیز ارتباط با ارواح و اجداد، و همچنین جادو و قدرت‌های فراطبیعی در زندگی روزمره مردم نقش عمده‌ای دارند.

نتیجه‌گیری

ماوراء الطبیعه به پدیده‌ها و باورهایی اطلاق می‌شود که خارج از حدود علم و طبیعت قرار دارند و به طور معمول در حوزه‌های دینی، فلسفی یا فرهنگی بررسی می‌شوند. این پدیده‌ها شامل موجودات و نیروهایی می‌شوند که به‌نظر می‌رسد فراتر از توان و ظرفیت انسان‌ها و قوانین طبیعی عمل می‌کنند. در حالی که علم مدرن بسیاری از این پدیده‌ها را به‌عنوان مسائل روان‌شناختی، اجتماعی یا حتی توهمات توصیف می‌کند، اما همچنان این مفاهیم در فرهنگ‌ها و باورهای مختلف انسانی حضور دارند و به‌طور مداوم مورد توجه و تحقیق قرار می‌گیرند.