کتاب بهرام

قو (Swan) پرنده‌ای از تیرهٔ مرغابیان (Anatidae) است که شامل غازها و اردک‌ها نیز می‌شود. قوها به عنوان بزرگ‌ترین و زیباترین پرندگان آبزی جهان شناخته می‌شوند و دارای جثه‌ای بزرگتر از دیگر اعضای این خانواده هستند. این پرندگان به خاطر زیبایی و وفاداری به همسرانشان در فرهنگ‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای دارند.

ویژگی‌های فیزیکی

قوها از لحاظ جثه بزرگ‌ترین پرندگان آبزی به شمار می‌آیند. طول بدن آن‌ها معمولاً بین ۱٫۴۵ تا ۱٫۶ متر و طول بال‌های بازشده آن‌ها می‌تواند به ۳ متر برسد. قوها معمولاً دارای پرهایی به رنگ سفید هستند، هرچند که برخی گونه‌ها مانند قوی سیاه دارای پرهای کاملاً سیاه و قوی گردن‌سیاه دارای گردن سیاه و بدنی سفید هستند.

پوشش پرهای قوها معمولاً یکنواخت است و نرها از لحاظ جثه و وزن بزرگ‌تر از ماده‌ها هستند. منقار قوها معمولاً به رنگ نارنجی، سیاه یا قرمز است و پاهای آن‌ها به رنگ خاکستری یا سیاه می‌باشد. قوها به دلیل داشتن منقارهای خاص خود، توانایی گرفتن و خوردن جانوران آبزی ریز را دارند.

پراکندگی و زیستگاه

قوها در بیشتر مناطق نیم‌کره شمالی یافت می‌شوند و در قاره‌های استرالیا و آمریکای جنوبی نیز گونه‌هایی از آن‌ها زندگی می‌کنند. آن‌ها در مناطق آبگیری و مرداب‌گونه زندگی و تخم‌گذاری می‌کنند و با تغییر فصل‌ها به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند. در ایران، قوهای مهاجر زمستان‌ها را در مناطق شمالی کشور می‌گذرانند و سه گونه از آن‌ها به این مناطق مهاجرت می‌کنند.

رفتار و عادات

قوها به‌طور معمول گیاه‌خوار هستند و از گیاهان آبزی، ریشه‌ها و جوانه‌های گیاهان تغذیه می‌کنند. آن‌ها گاه موجودات ریز زیرآبی و به ندرت ماهی‌ها را نیز می‌خورند. قوها معمولاً به‌طور دائمی یک همسر انتخاب می‌کنند و میزان جدایی در آن‌ها بسیار کم است. آن‌ها تنها در صورتی جفت جدید انتخاب می‌کنند که همسرشان بمیرد یا نتوانند تخم‌گذاری و جوجه‌آوری کنند.

این پرندگان آرام و ملایم هستند، اما در صورت نزدیک شدن به قلمرو آن‌ها، به ویژه در زمان نگهداری از جوجه‌ها، می‌توانند به شدت خشن شوند. قوها جانورانی قلمروخواه هستند و با تمام توان از قلمروی خود در برابر مهاجمان دفاع می‌کنند.

فرگشت و رده‌بندی

زیرخانوادهٔ غازیان (Anserinae) شامل قوها، غازها و اردک‌ها است. نخستین رده‌بندی مربوط به قوها توسط کارل لینه در سال ۱۷۵۸ صورت گرفت. بررسی‌های جدیدتر با استفاده از داده‌های سنگواره‌شناسی و دی‌ان‌ای به تعیین دقیق‌تر رده‌بندی این پرندگان کمک کرده است.

قوها به دو سرده اصلی Cygnus و Coscoroba تقسیم می‌شوند. کهن‌ترین سنگواره‌های منسوب به قوها به دوره الیگوسن برمی‌گردد و نشان‌دهنده تکامل این پرندگان در نواحی آبخیز است.

گونه‌های قو

سرده قو شامل گونه‌های مختلفی است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قوی گنگ (Cygnus olor)
• قوی ترومپت‌زن (Cygnus buccinator)
• قوی فریادکش (Cygnus cygnus)
• قوی توندرا (Cygnus columbianus)
• قوی سیاه (Cygnus atratus)
• قوی گردن‌سیاه (Cygnus melanocorypha)

رفتارهای جفت‌گیری و تولید مثل

قوها به عنوان پرندگانی تک‌همسر شناخته می‌شوند و در دو سالگی جفت انتخاب می‌کنند. وفاداری به همسر در میان قوها بسیار بالا است و نرخ جدایی معمولاً پایین است. این پرندگان در هر بار جفت‌گیری معمولاً ۴ تا ۶ تخم می‌گذارند و والدین به‌طور مشترک از تخم‌ها و جوجه‌ها مراقبت می‌کنند.

وضعیت بقا

قوها به دلایل مختلفی از جمله تخریب زیستگاه‌ها و شکار غیرمجاز تحت تهدید قرار دارند. با این حال، برخی گونه‌ها مانند قوی گنگ در حال افزایش جمعیت هستند. قوها همچنین به عنوان پرندگان آبزی در باغ‌ها و باغ‌وحش‌های سراسر جهان نگهداری می‌شوند.

نتیجه‌گیری

قوها به عنوان پرندگانی بزرگ و زیبا، نقش مهمی در اکوسیستم‌های آبی ایفا می‌کنند. وفاداری آن‌ها به همسران و رفتارهای اجتماعی‌شان، این پرندگان را به نمادهایی از عشق و وفاداری در فرهنگ‌های مختلف تبدیل کرده است. حفاظت از این پرندگان و زیستگاه‌های آن‌ها برای حفظ تنوع زیستی و تعادل اکوسیستم‌ها ضروری است.