بر خلاف زمین، سیاره‌های دیگر مانند زحل (Saturn) یا کیوان فصولی مشابه به آنچه که ما روی زمین تجربه می‌کنیم، ندارند، اما با توجه به ویژگی‌های خاص این سیاره و نحوه چرخش آن، می‌توان گفت که زحل هم می‌تواند "فصل‌های طبیعی" خود را داشته باشد که به نحوی متفاوت از زمین عمل می‌کنند. در ادامه، به بررسی این فصل‌ها در سیاره زحل خواهیم پرداخت:
فصل‌ها در زحل: مفهومی متفاوت از زمین
1. چرخش محوری و تأثیر آن بر فصل‌ها
زحل مانند زمین دارای یک محور چرخشی است که از آن طریق فصول تغییر می‌کنند. اما تفاوت‌هایی هم وجود دارد که آن را از زمین متمایز می‌کند.
زاویه مایل شدن محور: زاویه محور زحل نسبت به مدارش (که همانند زمین حدود ۲۷ درجه است) باعث می‌شود که این سیاره هم فصل‌های متفاوتی داشته باشد. به عبارت دیگر، همان‌طور که زمین به سمت خورشید متمایل می‌شود و باعث تغییر فصل‌ها می‌شود، زحل نیز همین روند را دارد، اما به دلیل تفاوت‌های فاصله و چرخش آن، فصول زحل از لحاظ زمانی و شدت با زمین متفاوت هستند.
مدت زمان فصل‌ها: در زحل، یک سال معادل ۲۹.۵ سال زمینی است، بنابراین هر فصل در این سیاره حدود ۷ سال زمینی طول می‌کشد. این بدان معناست که تغییرات فصلی در زحل بسیار کند و تدریجی‌تر از زمین است.
2. مدت زمان هر فصل در زحل
از آنجا که زحل به‌طور کامل یک مدار خود را در مدت زمان بسیار طولانی به پایان می‌رساند (۲۹.۵ سال زمینی)، هر فصل در این سیاره تقریباً ۷ سال طول می‌کشد. برای مقایسه، یک سال در زمین حدود ۳۶۵ روز است و یک فصل زمینی حدود سه ماه به طول می‌انجامد. به این ترتیب، فصول در زحل بسیار طولانی‌تر هستند.
3. تغییرات فصلی در جو زحل
در سطح جو زحل، تغییرات فصلی به اندازه‌ای که در زمین قابل مشاهده است، محسوس نیستند. جو زحل از گازهایی مانند هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است و بیشتر تغییرات فصلی به صورت تغییرات جوی و دماهای نسبی در نواحی مختلف سیاره بروز پیدا می‌کنند.
دما و طوفان‌ها: در فصول مختلف زحل، دما و شدت طوفان‌ها می‌توانند تغییر کنند، اما این تغییرات عمدتاً مربوط به مقیاس زمانی بسیار طولانی هستند و نه به تغییرات آنی و واضحی که در زمین رخ می‌دهد.
طوفان‌های عظیم: زحل به‌طور معروف با طوفان‌های بزرگی مانند طوفان‌های قطبی یا طوفان‌های طویل‌مدت معروف است. این طوفان‌ها می‌توانند در طول فصول مختلف تغییر کنند، اما آن‌طور که در زمین مشاهده می‌شود، فصول زحل تأثیر مستقیمی بر نوع طوفان‌ها ندارند.
4. تأثیر ماه‌ها بر فصل‌ها در زحل
ماه‌های زحل مانند تیتان و انسلادوس می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر شرایط محیطی سیاره تأثیر بگذارند، به ویژه در مواردی مانند ماه‌های بزرگ و خصوصاً تیتان که جو غنی از متان دارد. این ماه‌ها در نواحی مختلف زحل می‌توانند به‌طور خاص با حرکت خود باعث تغییراتی در میدان‌های گرانشی و جوی سیاره شوند که ممکن است به صورت غیرمستقیم تأثیراتی در تغییر فصل‌های زحل بگذارند.
5. تفاوت‌های فصول در زحل نسبت به زمین
پدیده‌های فصلی در زحل: در حالی که فصل‌ها در زمین با تغییرات واضح مانند سرد شدن یا گرم شدن هوا، تغییر در الگوهای بارش و دمای فصول مختلف همراه هستند، در زحل این تغییرات به شکل‌های متفاوتی نمایان می‌شوند. جو بسیار رقیق‌تر و میدان‌های جوی بسیار پیچیده‌تری در این سیاره وجود دارند که باعث می‌شود تغییرات فصلی کمتر محسوس باشند.
تأثیر فاصله از خورشید: فاصله بسیار زیاد زحل از خورشید باعث می‌شود که تغییرات دمایی فصلی در این سیاره بسیار کمتر از آنچه که در زمین دیده می‌شود، باشد. زحل در هر فصلی نور کمتری از خورشید دریافت می‌کند و بنابراین تغییرات دمایی آن به اندازه زمین شدید نیست.
6. "فصل‌های زمستانی" و "تابستانی" در زحل
به دلیل زاویه خاص محور چرخش و مدت زمان بسیار طولانی هر فصل، گویی زحل فصولی از نوع "زمستانی" و "تابستانی" بسیار طولانی دارد که مدت‌ها طول می‌کشد. به‌طور خاص، اگر ناحیه‌ای از زحل به سمت خورشید متمایل شود، دمای آن ناحیه نسبت به زمانی که آن ناحیه از خورشید دورتر است، ممکن است به‌طور اندکی تغییر کند، اما این تغییرات به تدریج و به مدت چند سال اتفاق می‌افتند.
نتیجه‌گیری
فصل‌ها در زحل به‌طور کلی بر اساس چرخش محوری و موقعیت آن نسبت به خورشید تعریف می‌شوند، اما تفاوت‌های زیادی با فصول در زمین دارند. فصول در زحل بسیار طولانی‌تر و تغییرات آن‌ها کندتر از زمین هستند. علاوه بر این، تغییرات جوی و طوفان‌ها ممکن است با گذر زمان و در اثر تأثیرات میدان گرانشی ماه‌ها و ویژگی‌های خاص جو زحل تغییر کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که فصول در این سیاره نه تنها متفاوت از زمین باشند، بلکه تغییرات آن‌ها به‌طور غیرمستقیم و در مدت زمانی بسیار طولانی احساس شوند.