کتاب بهرام

شبه‌نهنگ تک‌شاخ (ناروال)

تعریف:

شبه‌نهنگ تک‌شاخ، که به انگلیسی به نام Narwhale و در زبان عربی به نام ذوالقرن شناخته می‌شود، یک پستاندار آبزی از راسته آب‌بازسانان و خانواده تک‌دندانان (Monodontidae) است. این خانواده همچنین شامل نهنگ سفید نیز می‌شود. شبه‌نهنگ تک‌شاخ جزء نهنگ‌های دندان‌دار به شمار می‌رود و در آب‌های سرد قطبی زندگی می‌کند.

ویژگی‌های ظاهری

شکل و ساختار بدن:

شبه‌نهنگ تک‌شاخ دارای سر کوچک و پیشانی مدور است و فاقد پوزه و باله پشتی می‌باشد. طول بدن این جانور به طور متوسط بین ۳۶۰ تا ۶۲۰ سانتی‌متر است و وزن نرها حدود ۱۶۰۰ کیلوگرم و وزن ماده‌ها حدود ۹۰۰ کیلوگرم است. نزدیک به یک سوم وزن بدن این جانوران را چربی تشکیل می‌دهد.

عاج (دندان) خاص:

عجیب‌ترین ویژگی شبه‌نهنگ تک‌شاخ، وجود عاج پیچ‌خورده و نیزه‌مانند آن است که تنها در جنس نر مشاهده می‌شود. این عاج می‌تواند بین یک سوم تا نیمی از طول بدن را شامل شود و وزن آن ممکن است به ۱۰ کیلوگرم برسد. در ماده‌ها، دندان‌ها معمولاً کارایی ندارند و درون استخوان باقی می‌مانند.

رنگ و الگو:

رنگ بدن شبه‌نهنگ تک‌شاخ با بالا رفتن سن کم‌رنگ می‌شود. رنگ بخش‌های بالایی بدن بالغ‌ها معمولاً قهوه‌ای یا خاکستری تیره است، در حالی که بخش زیرین بدن سفید رنگ است. همچنین، خال‌های متعددی بر روی پوست این جانوران وجود دارد.
زیستگاه و گستره جغرافیایی

شبه‌نهنگ تک‌شاخ در مناطق گسترده‌ای از قطب شمال یافت می‌شود، به ویژه در شمال شرقی کانادا، گرینلند و دریای بارنتز در عرض‌های جغرافیایی ۶۵ تا ۸۵ درجه شمالی. این جانوران به ندرت در آب‌های روسیه، سیبری و بخش غربی کانادا در قطب شمال دیده می‌شوند. جمعیت آن‌ها احتمالاً بیش از ۵۰٬۰۰۰ عدد است که ۳۵٬۰۰۰ تای آن‌ها در خلیج بافین زندگی می‌کنند.

نام و رده‌بندی

نام:

نام «ناروال» از دو بخش تشکیل شده است: «نار» به معنای جسد در زبان نروژی کهن و «وال» به معنای صفحه شاخی در همان زبان. نام دوجمله‌ای این جانور، Monodon monoceros، به معنای «دندان تک، شاخ تک» است که از زبان یونانی گرفته شده است.

رده‌بندی:

شبه‌نهنگ تک‌شاخ توسط کارل لینه در کتاب خود با نام «سیستما ناتوره» رده‌بندی و شناسایی شد.

خطرات و حفاظت

شبه‌نهنگ‌های تک‌شاخ به دلیل باورهای کهن به وجود موجوداتی مانند تک‌شاخ و تشابه عاج آن‌ها به شاخ این موجودات افسانه‌ای، در معرض صید بی‌رویه قرار داشتند. کمیاب بودن این جانور و دوری محل زندگی آن‌ها بر باورهای مربوط به تک‌شاخ بودنشان تأثیر زیادی گذاشته است. به همین دلیل، حفظ و نگهداری از این گونه در حال حاضر اهمیت ویژه‌ای دارد.

نتیجه‌گیری

شبه‌نهنگ تک‌شاخ یکی از جالب‌ترین و کمیاب‌ترین جانوران دریایی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود و محیط زندگی سرد قطبی‌اش، توجه بسیاری از محققان و دوستداران حیات وحش را به خود جلب کرده است. حفاظت از این گونه و درک بهتر از زیستگاه‌های آن‌ها می‌تواند به حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم‌های دریایی کمک کند.