تابستان گذرانی یا "Estivation" به فرآیندی اطلاق میشود که در آن برخی از حیوانات برای مقابله با شرایط داغ و خشک تابستان به تغییرات فیزیولوژیکی و رفتاری میپردازند تا قادر به زنده ماندن در این فصل سخت باشند. این پدیده مشابه به زمستان گذرانی یا (خواب زمستانی: Hibernation) است که در آن حیوانات در برابر سرمای شدید واکنش نشان میدهند، اما در تابستان گذرانی، تمرکز بر گرم و خشک بودن محیط است. در ادامه، دو جنبه مهم تابستان گذرانی در حیوانات بررسی میشود:
1. تغییر شکل و عادات برای تابستان گذرانی
حیوانات مختلف برای زنده ماندن در دمای بالای تابستان و شرایط خشکی، دچار تغییراتی در رفتار، فیزیولوژی و ساختار بدن خود میشوند. این تغییرات میتوانند شامل موارد زیر باشند:
کاهش فعالیت: بسیاری از حیوانات در تابستان سعی میکنند فعالیتهای خود را محدود کنند تا مصرف آب و انرژی را کاهش دهند. برخی از آنها شبها فعال میشوند و در طول روز در مکانهای خنک و مرطوب پناه میگیرند.
تغییرات فیزیولوژیکی: برخی از حیوانات قادرند تغییرات فیزیولوژیکی خاصی مانند تغییر در متابولیسم خود ایجاد کنند تا از دست دادن آب را به حداقل برسانند. مثلاً، کاهش تعریق یا تغییر در نحوه دفع ادرار برای حفظ آب بدن از روشهای مرسوم در این زمان است.
تغییرات ساختاری: برخی از حیوانات با استفاده از ویژگیهای خاصی همچون پوست ضخیمتر یا ساختار بدن که به حفظ آب کمک میکند، میتوانند در برابر شرایط داغ تابستان مقاومت بیشتری داشته باشند.
2. حالت خواب تابستانی (Estivation)
برخی از حیوانات در مواجهه با تابستانهای گرم و خشک وارد مرحلهای از خواب به نام "Estivation" میشوند. این حالت مشابه به خواب زمستانی است که در آن متابولیسم حیوان به حداقل میرسد و حیوان به مدت طولانی در حالت خفته به سر میبرد. این فرآیند به حیوانات این امکان را میدهد که تا زمانی که شرایط محیطی به شرایط مناسب بازگردد، بدون فعالیت زندگی کنند و از منابع بدن خود برای زنده ماندن استفاده کنند. برخی از ویژگیهای مهم حالت خواب تابستانی شامل موارد زیر است:
کاهش شدید مصرف انرژی: حیوانات در این حالت فعالیتهای فیزیکی خود را به حداقل میرسانند، که باعث کاهش مصرف انرژی و حفظ منابع بدن میشود.
حفظ آب بدن: بسیاری از حیوانات در این حالت از دست دادن آب بدن را به شدت کاهش میدهند و قادر به زنده ماندن بدون نوشیدن آب برای مدت طولانی هستند.
چرخههای خواب طولانی: حیواناتی که وارد این حالت میشوند ممکن است ماهها بدون مصرف غذا یا آب در حالت خواب بمانند، بهخصوص در مناطقی که تابستانهای بسیار گرم و خشک دارند.
در نهایت، تابستان گذرانی یک استراتژی حیاتی برای بسیاری از گونهها است که به آنها کمک میکند در برابر تابستانهای سخت و بیابانی مقاومت کنند و بقا خود را تضمین نمایند.