بوم‌زادی یا Endemism به وضعیت گونه‌ای گفته می‌شود که تنها در یک مکان جغرافیایی خاص یافت می‌شود. این مکان می‌تواند شامل جزیره‌ها، ایالت‌ها، ملت‌ها، کشورهای خاص یا هر منطقه جغرافیایی تعریف‌شده دیگری باشد. جاندارانی که بومی یک مکان خاص هستند، اگر در مناطق دیگری نیز یافت شوند، نمی‌توان آنها را بومی آن مناطق به شمار آورد. به عبارت دیگر، بوم‌زادها در یک اکوسیستم خاص زندگی کرده و در هیچ جای دیگر جهان یافت نمی‌شوند.
برای مثال، پرنده شکری دماغه که تنها در جنوب غربی آفریقای جنوبی زندگی می‌کند، بومی این بخش از جهان محسوب می‌شود. در دنیای علم، گونه‌هایی که به‌طور ویژه در یک منطقه جغرافیایی محدود زندگی می‌کنند، به عنوان گونه‌های بومی شناخته می‌شوند. به عنوان نمونه، سیتیسوس که یک گونه گیاهی است، بومی فلور ایتالیا است.
در برخی موارد، گونه‌ای که ابتدا به عنوان بومی یک منطقه شناخته می‌شود، بعداً مشخص می‌شود که در واقع از منطقه دیگری آمده است. به عنوان مثال، گونه‌ای که ابتدا به نام Adzharia renschi بومی قفقاز شناخته می‌شد، بعدها کشف شد که یک گونه غیربومی از آمریکای جنوبی است که به یک سرده متفاوت تعلق دارد.
در مقابل بوم‌زادها، گونه‌هایی قرار دارند که پراکندگی جهانی دارند و در مناطق مختلف جهان یافت می‌شوند. این گونه‌ها دارای گستره جغرافیایی وسیع‌تری هستند و در مناطق متعددی زندگی می‌کنند.
اهمیت بوم‌زادی در حفاظت از محیط زیست
گونه‌های بوم‌زاد به دلیل محدودیت در پراکندگی جغرافیایی‌شان، ممکن است بیشتر در معرض خطر انقراض قرار گیرند. به‌ویژه اگر محیط زیست آنها به‌طور ناگهانی تغییر کند یا تهدیداتی مانند تخریب زیستگاه‌ها بر آنها وارد شود، به راحتی می‌توانند از بین بروند. به همین دلیل، برخی از دانشمندان بر این باورند که وجود گونه‌های بومی در یک منطقه، می‌تواند به‌عنوان معیاری برای شناسایی مناطقی باشد که اولویت‌های حفاظتی در آنها باید مورد توجه قرار گیرد.
بنابراین، بوم‌زادی نه تنها نمایانگر ویژگی‌های خاص زیستی یک منطقه است، بلکه می‌تواند به‌عنوان ابزار مناسبی برای اندازه‌گیری و ارزیابی تنوع زیستی یک منطقه نیز استفاده شود. حفاظت از گونه‌های بومی به حفظ اکوسیستم‌های خاص و متنوع کمک کرده و به جلوگیری از انقراض گونه‌ها کمک می‌کند.
در نتیجه، بوم‌زادی نقش بسیار مهمی در حفظ تنوع زیستی ایفا می‌کند و نیاز به توجه ویژه در سیاست‌گذاری‌های حفاظتی و زیست‌محیطی دارد.
- ۰۳/۱۱/۰۶
