ابونصر علی بن احمد اسدی توسی شاعر و نویسندهٔ بزرگ ایرانی قرن پنجم هجری است که در تاریخ ادبیات فارسی نقش بسیار مهمی دارد. وی سرایندهٔ اثر حماسی معروف گرشاسپنامه است که در آن به روایت داستانها و حماسههای ایرانی پرداخته است. در این اثر، اسدی توسی به توصیف جنگها، دلاوریها و ویژگیهای قهرمانان ایرانی میپردازد و به نوعی در این اثر، ادب فارسی را به اوج خود رسانده است. اسدی همچنین به عنوان نخستین نویسندهای که واژهنامهای فارسی به نام لغت فرس تدوین کرده، شناخته میشود که این کار اهمیت زیادی در حفظ و گسترش زبان فارسی در آن دوره داشته است.
اسدی توسی در سال ۴۶۵ هجری درگذشت و آرامگاه وی در مقبرةالشعرا در تبریز واقع شده است. وی از نژاد و تبار ایرانی بوده و بهویژه در شهر توس در خراسان متولد شده است. نام کامل او علی بن احمد اسدی توسی است و کنیهاش در منابع مختلف به صورتهای ابونصر و ابومنصور ذکر شده است. اسدی توسی در جوانی به نوشتن آثار مختلف پرداخت و برخی از مهمترین آثارش شامل گرشاسپنامه و لغت فرس هستند.
از جمله ویژگیهای جالب زندگی و آثار اسدی توسی، وجود نظریهای است که توسط هرمان اته مطرح شد و بر اساس آن، احتمال میرود که دو شاعر با تخلص "اسدی" در زمانهای مختلف زندگی کردهاند. یکی پدر اسدی که از استادان فردوسی بود و دیگری خود اسدی توسی که در دوران سلطان محمود غزنوی میزیسته است. اته بر اساس آثار مختلف اسدیها، این دو شخصیت را متفاوت از یکدیگر میداند و حتی ارتباطهایی با دربار غزنویان و حکام آل بویه را برای آنها متصور است.
در نهایت، اسدی توسی به عنوان یکی از بزرگترین شاعران و نویسندگان قرن پنجم هجری، نه تنها با آثارش در عرصهٔ شعر و ادب فارسی تأثیرگذار بود بلکه با نگارش واژهنامهها و دستنویسهای مختلف، نقشی مؤثر در توسعه زبان و فرهنگ ایرانی ایفا کرده است.