کتاب بهرام

منظومه شمسی (Solar System) به مجموعه‌ای از اجسام آسمانی اطلاق می‌شود که به دور یک ستاره، یعنی خورشید (Sun)، می‌چرخند. این مجموعه شامل سیاره‌ها (Planets)، قمرها (Moons)، سیارک‌ها (Asteroids)، دنباله‌دارها (Comets) و سایر اجسام کوچک (Small Bodies) است. در زیر توضیحات بیشتری درباره ویژگی‌ها و اجزای منظومه شمسی آورده شده است:

اجزای منظومه شمسی:

خورشید (Sun):

خورشید یک ستاره (Star) از نوع زرد (Yellow Dwarf) است که حدود 99.86 درصد از جرم کل منظومه شمسی را تشکیل می‌دهد و منبع اصلی نور و گرما (Light and Heat) برای سیاره‌ها است.

سیاره‌ها (Planets):

سیاره‌ها یکی از جالب‌ترین و مهم‌ترین اجزای منظومه‌های ستاره‌ای هستند و به عنوان اجرام آسمانی بزرگ، نقش کلیدی در درک ما از کیهان ایفا می‌کنند. در ادامه، مفاهیم مختلف مرتبط با سیاره‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تعریف سیاره

سیاره به جسمی آسمانی اطلاق می‌شود که:

• به دور یک ستاره (مانند خورشید) می‌چرخد.
• به اندازه کافی بزرگ است تا تحت تأثیر نیروی گرانش خود، شکل کروی به خود بگیرد.
• به اندازه کافی بزرگ است که مدار خود را تقریباً به طور کامل از اجرام دیگر پاک کرده باشد (این ویژگی اخیراً به عنوان یکی از معیارهای تعریف سیاره‌ها مطرح شده است).

انواع سیاره‌ها

غروب آفتاب قرمز رنگ به دلیل پدیده‌ای به نام پراکنش رنگی است. زمانی که آفتاب در حال غروب است، نور آفتاب از طریق جریانی طولانیتر از هوا می‌گذرد تا به ما برسد. در این مسیر، نور آفتاب به ذرات موجود در جوی زمین می‌خورد. ذرات موجود در جو، به خصوص ذرات گرد و غبار و ذرات آبی، نور آفتاب را پراکنده کرده و اجزای مختلف طیف رنگی را به ما نشان می‌دهند.

اما طول موج‌های قرمز رنگ بیشترین قدرت پراکنش را دارند و

قوانین سه‌گانه کپلر که به نام یوهانس کپلر (Johannes Kepler) نامگذاری شده‌اند، نحوه حرکت سیارات در اطراف خورشید را توضیح می‌دهند. این قوانین در اوایل قرن هفدهم میلادی توسعه یافتند و نقش مهمی در شکل‌گیری علم ستاره‌شناسی مدرن ایفا کردند. به طور خلاصه، این قوانین به شرح زیر هستند:

1. قانون اول کپلر (قانون بیضی):
   هر سیاره در مدار خود به دور خورشید به شکل یک بیضی حرکت می‌کند، به طوری که خورشید در یکی از کانون‌های آن قرار دارد. این قانون نشان می‌دهد که مدارهای سیارات دایره‌ای نیستند، بلکه بیضی‌شکل هستند و فاصله سیاره از خورشید در طول مسیر حرکتش تغییر می‌کند.

جزر و مد (به انگلیسی : Tides) هنگامی رخ می‌دهد که توده‌های آب در دریاها و اقیانوس‌ها که به سمت ماه نزدیک‌ترند، تحت تأثیر نیروی گرانش ماه، به سمت بالا حرکت می‌کنند، در حالی که توده‌های آب در سمت دیگر کره زمین بالا نمی‌آیند. بالا رفتن سطح آب به نام مد و پایین آمدن آن به نام جزر شناخته می‌شود. این پدیده در کتاب‌های علوم پایه هفتم و نهم معرفی شده است.

"جزر" به انگلیسی "low tide" و "مد" به انگلیسی "high tide" گفته می‌شود.

در برابر نیروی جاذبه ماه، دریاها نسبت به خشکی‌ها واکنش بیشتری نشان می‌دهند و به راحتی تغییر می‌کنند.

کوتوله‌های سفید، که تعدادشان در کهکشان ما نسبتاً زیاد است، آخرین مرحلهٔ تکامل بسیاری از ستاره‌ها هستند. این ستاره‌ها که جرمشان تقریباً معادل یا کمتر از جرم خورشید است، به احتمال زیاد به کوتولهٔ سفید تبدیل می‌شوند. اصطلاح "کوتولهٔ سفید" برای توصیف مرحله‌ای از تکامل ستاره‌ای است که پس از اتمام فعالیت هسته‌ای، ستاره در آن مرحله از انقباض باز می‌ایستد.

در این مرحله، مادهٔ ستاره‌ای فشرده می‌شود و به یک جسم کوچک و کم نور، به اندازهٔ زمین، تبدیل می‌شود.

سیاراتی که به دور ستارگان اولیه در گردش بوده‌اند، می‌توانستند قابل سکونت باشند و این، دلایل وجود چندجهانی را به چالش می‌کشد. 

موجودات فضایی ممکن است در مراحل اولیهٔ جهان وجود داشته‌باشند. بر اساس محاسباتی، آب مایع به عنوان شرط ضروری برای وجود حیات، ممکن است فقط 15 میلیون سال پس از انفجار بزرگ، بر روی سیارات سنگی شکل گرفته باشد.

آبراهام لوئب، ستاره‌شناس از دانشگاه هاروارد، فرضیاتی را مطرح کرده که در جهان اولیه،

انرژی آزاد شدن شراره های خورشیدی معادل انفجار یکباره میلیون ها بمب اتمی 100 مگاتنی است. این چیزی است که جو زمین از ما در برابر تشعشعات آنها محافظت می کند.

مطلب بالا را می‌توان به صورت زیر تفسیر کرد:

1. انرژی آزاد شدن شراره‌های خورشیدی: شراره‌های خورشیدی یا پرتوهای خورشیدی، ناشی از فعالیت‌های هسته ای در هسته خورشید هستند. وقتی این پرتوها از خورشید خارج می‌شوند، انرژی فراوانی با قدرت بسیار زیاد دارند.

2. مقایسه با انفجارهای اتمی:

اتمسفر نپتون، اورانوس و زحل فشارهای بسیار بالایی دارند که می‌توانند به گونه‌ای شدید، اتم‌های کربن را فشرده کرده و آن‌ها را به شکل الماس متبلور کنند. این پدیده به عنوان تبدیل کربن به الماس توسط فشارهای بسیار بالا شناخته می‌شود و در دنیای زمین شاهد آن نمی‌باشیم به دلیل فشارهای ناچیزتر.

محققان این حقیقت علمی را با آزمایش‌های خود در آزمایشگاه تأیید کرده‌اند که شرایط لازم برای تبدیل کربن به الماس در این سیارات گازی وجود دارد. این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که فشارها و دماهای اتمسفری این سیارات می‌تواند باعث تولید الماس شود، مانند شرایطی که در عمق‌های اقیانوس‌های زمین ممکن است باشد.

جدا از این، برخی محققان نیز پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است در بخش‌هایی از اتمسفر زحل، سالانه مقادیر قابل توجهی از الماس تولید شود، اگرچه این ادعاها هنوز به تأیید نهایی نرسیده‌اند و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند.

مطلب بالا در برخی جوانب صحیح است، اما برخی جوانب آن بیشتر یک فرضیه است و نیازمند توضیحات بیشتری است:

رنگین کمان (rainbow) پدیده‌ای نوری است که به دلیل شکست و پراش نور در قطرات آب ایجاد می‌شود. این پدیده معمولاً در جو زمین مشاهده می‌شود، اما رنگین کمان‌ها می‌توانند در شرایط مشابه در سایر سیارات و ماه‌ها نیز شکل بگیرند، به شرطی که شرایط لازم برای ایجاد آن وجود داشته باشد.

شرایط مورد نیاز برای بروز رنگین کمان در هر سیاره به وجود آب و همچنین وجود نور خورشید و ابرها بستگی دارد. اطلاعات بیشتر در مورد رنگین کمان در سیارات دیگر، نیازمند بررسی دقیق‌تر و مطالعات بیشتری در زمینهٔ شرایط جوی و جوی سیارات مذکور است.