کتاب بهرام

خون (Blood) چیست؟

مقدمه

خون یکی از مهم‌ترین مایعات بیولوژیکی در بدن انسان و سایر موجودات زنده است که نقش‌های حیاتی در حفظ سلامتی و عملکرد صحیح سیستم‌های مختلف بدن ایفا می‌کند. این مایع قرمز رنگ به‌عنوان یک وسیله حمل و نقل برای مواد مختلف در بدن عمل می‌کند و به‌طور کلی از سلول‌ها و مایعاتی به نام پلاسما تشکیل شده است.

ترکیب خون

خون از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. پلاسما (Plasma):

   • پلاسما حدود ۵۵ درصد از حجم خون را تشکیل می‌دهد و شامل ۹۰ درصد آب و ۱۰ درصد مواد حل‌شده است. این مواد شامل پروتئین‌ها (مانند آلبومین، گلوبولین و فیبرینوژن)، الکترولیت‌ها (مانند سدیم، پتاسیم و کلر)، هورمون‌ها، گلوکز و مواد مغذی دیگر می‌باشند.

مرگ (Death)

مرگ یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین موضوعات در زندگی انسان‌ها است. این پدیده نه تنها از نظر بیولوژیکی (Biologically) بلکه از جنبه‌های فلسفی (Philosophically)، اجتماعی (Socially) و روحانی (Spiritually) نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تعریف مرگ (Definition of Death)

مرگ به معنای پایان زندگی (End of Life) و توقف تمام فعالیت‌های بیولوژیکی (Biological Activities) موجود زنده است. این امر معمولاً با از دست دادن عملکردهای حیاتی (Vital Functions) مانند تنفس (Breathing) و ضربان قلب (Heartbeat) مشخص می‌شود.

جنبه‌های بیولوژیکی (Biological Aspects)

از منظر پزشکی، مرگ به دو نوع تقسیم می‌شود:

هیدرات‌های کربن (Carbohydrates) یکی از سه دسته اصلی مواد مغذی هستند که به‌عنوان منبع اصلی انرژی برای بدن شناخته می‌شوند. این ترکیبات شیمیایی به‌طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مونوساکاریدها (Monosaccharides)، دی‌ساکاریدها (Disaccharides) و پلی‌ساکاریدها (Polysaccharides). در ادامه به تشریح این انواع هیدرات‌های کربن و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.

1. مونوساکاریدها (Monosaccharides)

مونوساکاریدها ساده‌ترین نوع هیدرات‌های کربن هستند و به واحدهای ساده‌ای از قندها اطلاق می‌شوند. این ترکیبات به‌طور مستقیم توسط بدن جذب می‌شوند و به‌عنوان منبع سریع انرژی عمل می‌کنند.

• ویژگی‌ها:

  • ساختار ساده، معمولاً از 3 تا 7 اتم کربن تشکیل شده‌اند.
  • به‌عنوان واحدهای سازنده دی‌ساکاریدها و پلی‌ساکاریدها عمل می‌کنند.

بدن انسان برای عملکرد صحیح و حفظ سلامتی به مجموعه‌ای از مواد غذایی نیاز دارد که شامل ماکرو و میکرو مواد مغذی می‌شود. این مواد به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی، و آب. در ادامه به معرفی هر یک از این مواد و نقش‌های آن‌ها در بدن پرداخته می‌شود:

1. کربوهیدرات‌ها (Carbohydrates)

• نقش: منبع اصلی انرژی بدن. کربوهیدرات‌ها به گلوکز (Glucose) تبدیل می‌شوند که منبع انرژی برای سلول‌ها است.
• منابع: نان، برنج، ماکارونی، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.

2. پروتئین‌ها (Proteins)

• نقش: ساخت و تعمیر بافت‌ها، تولید آنزیم‌ها و هورمون‌ها، و شرکت در فرآیندهای متابولیک.
• منابع: گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، لبنیات، حبوبات و آجیل.

3. چربی‌ها (Fats)

• نقش: منبع انرژی غنی، کمک به جذب ویتامین‌های محلول در چربی (A, D, E, K)، و حفاظت از اعضای داخلی بدن.
• منابع: روغن‌های گیاهی، کره، آجیل، دانه‌ها و ماهی‌های چرب.

مواد معدنی مهم بدن موجودات زنده نقش‌های حیاتی در عملکردهای بیولوژیکی و متابولیک دارند. این مواد معدنی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مواد معدنی ماکرو (Macro minerals) و مواد معدنی میکرو (Trace minerals). در ادامه، به معرفی این مواد معدنی و نقش‌های آن‌ها در بدن موجودات زنده پرداخته می‌شود:

1. مواد معدنی ماکرو (Macro Minerals)

این مواد معدنی در مقادیر نسبتاً زیاد در بدن موجودات زنده وجود دارند و شامل موارد زیر هستند:

• کلسیم (Calcium):

  • نقش: مهم برای تشکیل استخوان‌ها و دندان‌ها، انقباض عضلات و عملکرد اعصاب.

• پتاسیم (Potassium):

  • نقش: تنظیم فشار خون، تعادل مایعات و انتقال سیگنال‌های عصبی.

• سدیم (Sodium):

فواید گریه در دفع سموم بدن

گریه نه تنها به پاک‌سازی ذهن و احساسات افراد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند سموم بدن را نیز دفع کند. اشک‌هایی که در اثر استرس تولید می‌شوند، به بدن کمک می‌کنند تا از مواد شیمیایی افزایش‌دهنده کورتیزول خلاص شود. همچنین، بسیاری از مواد شیمیایی موجود در اشک‌های احساسی شامل پروتئین پرولاکتین و هورمون آدرنوکوتیکو هستند که می‌توانند درد را کاهش دهند. گریه، مشابه ادرار و تعریق، به حذف مواد سمی و محصولات زائد بدن کمک می‌کند. جالب است بدانید که اشک‌های زنان حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند از بروز پرخاشگری در مردان جلوگیری کنند.

فواید گریه برای چشم

اشک‌هایی که توسط غدد اشکی تولید می‌شوند، به بهبود دید کمک می‌کنند. زمانی که غشای چشم دچار کم‌آبی می‌شود، کیفیت بینایی کاهش می‌یابد. اشک‌ها با شستشوی سطح چشم و جلوگیری از تبخیر آب غشای آن، به حفظ بینایی کمک می‌کنند.

فواید گریه در کاهش استرس

اشک (Tears) مایع شفافی است که توسط غدد اشکی (Lacrimal Glands) در چشم تولید می‌شود. اشک‌ها نقش‌های متنوعی در حفظ سلامت چشم و بیان احساسات دارند. در اینجا به بررسی ترکیب، انواع، عملکرد، و تأثیرات اشک می‌پردازیم.

۱. ترکیب اشک

اشک‌ها عمدتاً از آب (Water) تشکیل شده‌اند، اما ترکیب آن‌ها شامل مواد دیگری نیز می‌شود:

• نمک‌ها (Salts): اشک‌ها حاوی نمک‌های مختلفی مانند سدیم کلراید (Sodium Chloride) هستند که به حفظ تعادل اسمزی (Osmotic Balance) کمک می‌کنند.
• پروتئین‌ها (Proteins): اشک‌ها شامل پروتئین‌هایی مانند لیزوزیم (Lysozyme) هستند که خاصیت ضدباکتری (Antibacterial Properties) دارند و به محافظت از چشم در برابر عفونت‌ها کمک می‌کنند.

ژن‌ها واحدهای بنیادی وراثت در موجودات زنده هستند که حاوی دستورالعمل‌های لازم برای ساخت و عملکرد سلول‌ها و موجودات زنده می‌باشند. این مولکول‌های پیچیده، مسئول انتقال صفات وراثتی از والدین به فرزندان بوده و نقشی اساسی در تنوع زیستی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی ساختار، عملکرد و انواع ژن‌ها، جهش‌های ژنتیکی و کاربردهای علم ژنتیک خواهیم پرداخت. این بررسی‌ها به درک بهتر فرآیندهای زیستی و پیشرفت‌های علمی در زمینه‌های مختلف کمک خواهند کرد.

ساختار ژن

1. ترکیب شیمیایی

DNA (دئوکسی ریبونوکلئیک اسید)، ماده اصلی تشکیل‌دهنده ژن‌ها است که در سلول‌ها یافت می‌شود. این مولکول از زنجیره‌ای طولانی از نوکلئوتیدها تشکیل شده است. هر نوکلئوتید شامل سه جزء اصلی است:

• قند دئوکسی‌ریبوز: یک قند پنج کربنه که به عنوان اسکلت ساختاری در مولکول DNA عمل می‌کند.
• گروه فسفات: که به ایجاد پیوندهای فسفات-قند کمک می‌کند.
• بازهای نیتروژنه: این بازها شامل آدنین (A)، تیمین (T)، سیتوزین (C) و گوانین (G) هستند که به صورت جفت‌های خاصی (آدنین با تیمین، گوانین با سیتوزین) به یکدیگر متصل می‌شوند.

2. سازماندهی ژن‌ها

این وضعیت به نام دکستروکاردی(به انگلیسی: Dextrocardia) شناخته می‌شود. در این حالت، قلب به جای سمت چپ، در سمت راست قفسه سینه قرار دارد. این وضعیت معمولاً به دلیل اختلال در روند طبیعی توسعه جنینی است و می‌تواند به صورت منفرد یا همراه با سایر ناهنجاری‌ها باشد. این نوع ناهنجاری در برخی موارد ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند، اما در سایر موارد، نیاز به ارزیابی و پیگیری پزشکی دارد. 

دکستروکاردی حدود 1 در 12,000 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، این وضعیت نسبتاً نادر است و در کمتر از 0.01 درصد جمعیت یافت می‌شود.

اختلاف در راست‌دستی و چپ‌دستی به ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی برمی‌گردد. در مغز، نیمکره‌های راست و چپ مسئول کارکردهای مختلفی هستند و دست غالب معمولاً به نیمکره‌ای مربوط است که برای کنترل حرکات دقیق‌تر و پیچیده‌تر غالب است. ژنتیک نقش مهمی در تعیین دست غالب دارد، اما عوامل محیطی و یادگیری نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.

راست‌دستی و چپ‌دستی نتیجه ترکیب پیچیده‌ای از ژنتیک و عوامل محیطی است.