کتاب بهرام

جایزه نوبل یکی از معتبرترین و مشهورترین جوایز جهانی است که به افرادی که در زمینه‌های مختلف علمی، ادبی، اقتصادی و انسانی دستاوردهای قابل توجهی داشته‌اند، اهدا می‌شود. این جایزه از سوی بنیاد نوبل که در وصیت‌نامه آل فرد نوبل، مخترع سوئدی، تعیین شده است، به برندگان اهدا می‌شود. هر ساله در مراسمی خاص در تاریخ ۱۰ دسامبر (سالروز مرگ نوبل)، برندگان جوایز نوبل در رشته‌های مختلف شناخته شده و جوایز خود را دریافت می‌کنند.

چیزی که به برندگان نوبل داده می‌شود:

هر برنده جایزه نوبل به سه بخش مختلف از جمله مدال نوبل، دیپلم نوبل و پاداش نقدی دست پیدا می‌کند. در ادامه، هر یک از این موارد توضیح داده می‌شود:

۱. مدال نوبل

مدال نوبل مهم‌ترین نماد فیزیکی این جایزه است و از طلا ساخته شده است. مدال‌های نوبل در ابتدا توسط هنرمند سوئدی گوستاو روزنستره‌ام طراحی شدند و در حال حاضر طراحی آن‌ها توسط طراحان مختلف به روز می‌شود. این مدال‌ها به طور خاص برای هر رشته طراحی شده‌اند و از ویژگی‌های مختلفی برخوردارند:

مقدمه: جایزه‌ای که از یک وصیتنامه آغاز شد

جایزه نوبل (Nobel Prize) معتبرترین جایزه علمی جهان است که هر سال به دانشمندان، نویسندگان و فعالان صلحی که بیشترین خدمات را به بشریت ارائه کرده‌اند، اهدا می‌شود. این جایزه از وصیتنامه آلفرد نوبل، شیمیدان سوئدی و مخترع دینامیت، سرچشمه گرفته است.

📜 نقل‌قول معروف آلفرد نوبل:
"تمام دارایی من باید به صندوقی اختصاص یابد که سود آن هر سال به کسانی اهدا شود که در سال گذشته بزرگترین خدمت را به بشریت کرده‌اند."

۱- تاریخچه: چرا نوبل این جایزه را تأسیس کرد؟

الف) زندگی آلفرد نوبل (1833–1896)

• او مخترع دینامیت بود و ثروت زیادی از این اختراع به دست آورد.

• وقتی روزنامه‌ها او را "سوداگر مرگ" نامیدند، تحت تأثیر قرار گرفت و تصمیم گرفت میراثی مثبت از خود به جا بگذارد.

ب) وصیتنامه نوبل (1895)

در دنیای کوانتوم، پدیده‌ای وجود دارد که حتی اینشتین را هم شوکه کرد! او آن را "عمل شبح‌وار از راه دور" نامید. این پدیده، "درهم‌تنیدگی کوانتومی" (Quantum Entanglement) است، جایی که دو ذره (مثل دو الکترون یا فوتون) چنان به هم پیوند می‌خورند که تغییر در یکی، بلافاصله روی دیگری تأثیر می‌گذارد، حتی اگر میلیاردها کیلومتر از هم فاصله داشته باشند!

اما چرا این پدیده انقدر عجیب است؟ آیا واقعاً اطلاعات سریع‌تر از نور منتقل می‌شوند؟ این مقاله همه چیز را درباره این اسرارآمیزترین ویژگی مکانیک کوانتومی توضیح می‌دهد.

۱- درهم‌تنیدگی کوانتومی چیست؟

• دو ذره درهم‌تنیده حالت کوانتومی مشترک دارند.

• اندازه‌گیری یکی، بلافاصله حالت دیگری را تعیین می‌کند، حتی اگر خیلی دور باشند.

• این ارتباط آنی است و به نظر می‌رسد نقض نسبیت خاص (که می‌گوید هیچ چیزی سریع‌تر از نور حرکت نمی‌کند) را انجام می‌دهد!

مثال ساده: جفت سکه‌های جادویی

تصور کنید به جای لامپ، یک گلدان نورانی روی میزتان داشته باشید! یا جنگلی که شب‌ها با نور سبز و آبی می‌درخشد. این ایده دیگر فقط در فیلم‌های علمی‌تخیلی مثل "آواتار" نیست! دانشمندان با ترکیب بیولوژی، مهندسی ژنتیک و نانوفناوری، گیاهانی ساخته‌اند که نور تولید می‌کنند. در این مقاله، کشف می‌کنیم که:

• چرا بعضی گیاهان و قارچ‌ها در طبیعت می‌درخشند؟

• چگونه دانشمندان گیاهان مصنوعی نورانی ساختند؟

• آیا روزی این گیاهان جایگزین لامپ‌ها خواهند شد؟

۱. درخشش طبیعی: موجودات زنده‌ای که نور تولید می‌کنند

الف) زیست‌تابی (Bioluminescence) در طبیعت

برخی موجودات زنده مانند کرم‌های شب‌تاب، عروس‌های دریایی و قارچ‌های نورانی به طور طبیعی می‌درخشند. این پدیده به دلیل واکنش شیمیایی لوسیفرین و آنزیم لوسیفراز است.

ب) قارچ‌های نورانی (Foxfire)

جت پک (Jet Pack) یا کوله‌پشتی پرنده، یک وسیله حملونقل شخصی است که به کاربر اجازه می‌دهد مانند سوپرمن در آسمان پرواز کند! این فناوری با استفاده از نیروی پیشرانش جت (معمولاً با سوخت مایع، گاز فشرده یا موتورهای الکتریکی) کار می‌کند و رویای دیرینه بشر برای پرواز انفرادی را محقق می‌سازد.

اما آیا جت پک‌ها واقعاً کاربردی هستند؟ آیا در آینده جایگزین خودروها یا هلیکوپترها خواهند شد؟ در این مقاله، به تاریخچه، انواع، فناوری‌های به‌کاررفته، محدودیت‌ها و آینده جت پک‌ها می‌پردازیم.

تاریخچه جت پک: از داستان‌های علمی تا واقعیت

• ۱۹۲۰–۱۹۴۰: تولد ایده

  • اولین طرح‌های جت پک در داستان‌های علمی مانند "Buck Rogers" ظاهر شد.

  • ناسا و نیروی هوایی آمریکا شروع به تحقیق روی سیستم‌های پیشرانش شخصی کردند.

• ۱۹۶۰: جت پک واقعی ساخته شد!

هر بار که اعداد 0 تا 9 را می‌نویسیم، در واقع از میراثی چندفرهنگی استفاده می‌کنیم که سفر شگفت‌انگیزی از هند باستان تا اروپای قرون وسطی داشته است. این اعداد نه تنها برای محاسبات و علم بلکه برای ارتباطات روزمره در جوامع مختلف تبدیل به نمادهای جهانی شده‌اند. در این مقاله، به بررسی تحول شکل ظاهری اعداد و روند تکاملی آن‌ها در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف پرداخته می‌شود.

فصل اول: خاستگاه هندی (سده‌های 3-5 میلادی)

1. نمادهای اولیه

در سنگ‌نوشته‌های سانسکریت که در غارهای هند یافت شده‌اند، نخستین مدارک مکتوب از اعداد وجود دارد. سیستم عددی هندی در این دوره، عمدتاً از نمادهایی تشکیل شده بود که به تدریج تکامل یافتند. یکی از ویژگی‌های برجسته این سیستم، استفاده از سیستم ارزش مکانی است، بدین معنا که موقعیت یک رقم در عدد تعیین‌کننده ارزش آن بود. به طور مثال، در عدد "۳۲۱"، "۳" به معنای ۳۰۰ است و مکان آن در اعداد دیگر تغییر می‌کند.

2. انقلاب عدد صفر

از آغاز تمدن بشری، انسان‌ها همواره به دنبال روش‌هایی برای اندازه‌گیری و تقسیم زمان بوده‌اند. این نیاز ابتدا برای برنامه‌ریزی فعالیت‌های کشاورزی، مذهبی و اجتماعی شکل گرفت و با گذشت زمان، به سیستم پیچیده و دقیق‌تری تبدیل شد. تقسیم زمان یکی از اولین و اساسی‌ترین ابتکارات بشر بوده است که در روند پیشرفت علمی، فرهنگی و اجتماعی نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. در این مقاله، سیر تکامل تقسیم زمان از روزهای ابتدایی تا ساعت‌های اتمی امروزی را بررسی خواهیم کرد.

بخش اول: تقسیم بندی های طبیعی زمان

1. تقسیم بندی روزانه

• تمدن‌های اولیه: اولین روش‌های تقسیم زمان در تاریخ بشر به طلوع و غروب خورشید وابسته بود. بشر با مشاهده تغییرات نور و تاریکی در طول روز، ابتدا به شکلی طبیعی و ابتدایی به زمان‌بندی پرداخته است.

• مصریان باستان: یکی از اولین تمدن‌هایی که اقدام به تقسیم زمان به صورت دقیق‌تر کردند، مصریان باستان بودند. آنها روز را به 12 ساعت روز و 12 ساعت شب تقسیم کردند که این تقسیم‌بندی تا به امروز در بیشتر سیستم‌های زمانی باقی مانده است.

1. بزرگ‌ترین کهکشان در گروه محلی

کهکشان آندرومدا با قطر 220,000 سال نوری، بزرگ‌ترین کهکشان در "گروه محلی" (شامل راه شیری و حدود ۵۴ کهکشان دیگر) است. جالب اینجاست که این غول کیهانی در حال بلعیدن کهکشان‌های کوچک‌تر اطراف خود است!

2. در حال حرکت به سمت ما با سرعت ۱۱۰ کیلومتر بر ثانیه!

آندرومدا با سرعت ۴۰۰,000 کیلومتر بر ساعت به سمت کهکشان راه شیری در حرکت است و پیش‌بینی می‌شود حدود ۴.۵ میلیارد سال دیگر با ما برخورد کند! نتیجه؟ تشکیل یک کهکشان غول‌پیکر جدید به نام "میلکدروما" (ترکیب Milky Way و Andromeda).

3. می‌توانید آن را با چشم غیرمسلح ببینید!

کهکشان آندرومدا (Andromeda Galaxy) که با نام‌های M31 یا NGC 224 نیز شناخته می‌شود، نزدیک‌ترین کهکشان مارپیچی به کهکشان راه شیری و بزرگ‌ترین عضو گروه محلی کهکشان‌ها است. این کهکشان با فاصله حدود 2.5 میلیون سال نوری از زمین، یکی از معدود کهکشان‌هایی است که با چشم غیرمسلح در آسمان شب قابل مشاهده است.

ویژگی‌های فیزیکی

ساختار و ابعاد

• نوع کهکشان: مارپیچی (Sb در رده‌بندی هابل)

• قطر: حدود 220,000 سال نوری (بزرگتر از راه شیری)

• تعداد ستارگان: حدود 1 تریلیون ستاره

• جرم کلی: 1.5 × 10^12 جرم خورشیدی

• درخشندگی: 2.6 × 10^10 برابر خورشید

اجزای اصلی

برخی از بزرگ‌ترین تحولات تاریخ بشر نه از اختراعات پیچیده، بلکه از ایده‌های به ظاهر ساده نشأت گرفته‌اند. در این مطلب به ۱۰ اختراع ساده اما انقلابی می‌پردازیم که زندگی روزمره ما را متحول کرده‌اند.

۱. گیره کاغذ (Paper Clip)

• سال اختراع: ۱۸۹۹ توسط یوهان والر

• تأثیر: ساده‌ترین راه برای منظم نگه داشتن اسناد

• نکته جالب: سالانه حدود ۲۰ میلیارد گیره کاغذ در جهان تولید می‌شود!

۲. دربازکن قوطی (Can Opener)