کتاب بهرام

👕 تاریخچه‌ی لباس

از پوست حیوان تا پارچه‌های هوشمند: سفری در تاریخ پوشش انسان

لباس، یکی از آشکارترین نشانه‌های انسان‌بودن است.
هیچ موجود دیگری بر زمین، لباس نمی‌پوشد — نه از سر نیاز فرهنگی، نه برای بیان هویت.
لباس در نگاه نخست، پوششی برای محافظت از بدن در برابر سرما، گرما یا خطرهای طبیعی است، اما در لایه‌ای عمیق‌تر، زبان تمدن و نماد آگاهی اجتماعی انسان است.

در این مقاله، از آغاز پوشش در دوران انسان‌های اولیه تا انقلاب صنعتی و لباس‌های هوشمند امروز، سفری خواهیم داشت در تاریخچه‌ی لباس — داستانی که هم علمی است، هم فرهنگی، و هم فلسفی.

آغاز پوشش: از نیاز تا خلاقیت

پرسش بنیادین این است: انسان از چه زمانی لباس پوشید؟
بر اساس پژوهش‌های ژنتیکی بر گونه‌ای از شپش لباس، دانشمندان برآورد کرده‌اند که نخستین لباس‌ها حدود ۱۰۰ تا ۱۷۰ هزار سال پیش پدید آمدند؛ یعنی در زمانی که انسان‌های هوشمند از آفریقا به مناطق سردتر مهاجرت کردند.

در آن دوران، پوشش انسان از پوست، خز یا برگ‌های خشک ساخته می‌شد و با الیاف طبیعی مانند ریشه یا زردپی حیوانات به‌هم دوخته می‌شد.
لباس، نخست پاسخی به سرما بود، نه نمایش زیبایی.

اما همین گام ساده، نقطه‌ی عطفی در تاریخ فرگشت انسان بود:
انسانی که ابزار می‌ساخت، اکنون از بدن خود نیز محافظت فرهنگی می‌کرد.
لباس، مرز جدیدی میان طبیعت و فرهنگ پدید آورد.

دوران سنگ و پوست