چرخه نیتروژن (Nitrogen Cycle) یک فرآیند بیولوژیکی و شیمیایی است که نیتروژن را در محیط زیست به صورت متناوب و در قالب ترکیبات مختلف بین خاک، هوا و موجودات زنده جابهجا میکند. نیتروژن یکی از اجزای اساسی برای ساخت پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک (DNA و RNA) است، بنابراین این چرخه برای حیات روی کره زمین اهمیت بسیاری دارد. این چرخه شامل چندین مرحله است که در ادامه به توضیح آنها پرداخته میشود:
1. جذب نیتروژن توسط گیاهان (Fixation)
- نیتروژن موجود در جو (N₂) به شکل گازی است و بیشتر موجودات زنده نمیتوانند به طور مستقیم از آن استفاده کنند.
- نیتروژنزدایی بیولوژیکی (Biological Nitrogen Fixation): برخی از باکتریها، مانند باکتریهای ریزوبیوم (Rhizobium) که در ریشه گیاهان لگوم مانند نخود و لوبیا زندگی میکنند، قادرند نیتروژن را از جو جذب کرده و آن را به ترکیبات قابل استفاده برای گیاهان، مانند آمونیاک (NH₃)، تبدیل کنند.