ضرب‌المثل «موش به هَنبونِه کاری ندارد، هَنبونِه با موش کار دارد» از جمله ضرب‌المثل‌های فارسی است که در مواقع خاصی به کار می‌رود تا رفتار فردی را که مسئولیت اشتباهی را نپذیرفته و سعی در توجیه کار نادرست خود دارد، به نقد بکشد. این ضرب‌المثل به نوعی بیانگر شیوه‌ای از فرار از مسئولیت است که در آن فرد خطاکار تلاش می‌کند تا توجه را از اشتباه خود منحرف کرده و دیگران را مقصر جلوه دهد.
1. تجزیه و تحلیل ضرب‌المثل
در این ضرب‌المثل:
- «هنبونه» یک عبارت عامیانه است که به معنای آن چیزی است که در شرایط خاص درگیر ماجراست اما به طور مستقیم مسئولیت آن بر عهده‌اش نیست. در بسیاری از موارد، این واژه برای اشاره به فرد یا چیزی به کار می‌رود که به نوعی درگیر مسأله است اما در عمل هیچ‌گونه اثر مستقیمی در به وجود آمدن مشکل ندارد.
- «موش» در این ضرب‌المثل به معنای عامل اصلی یا شخصی است که به طور مستقیم درگیر کار نادرست یا اشتباه است. در واقع، این کلمه بیانگر فردی است که مسئولیت اشتباه را به طور مستقیم بر عهده دارد.
