حس بویایی (Smell) یکی از حواس پنجگانه انسان است که به فرد این امکان را می‌دهد که بوها را شناسایی کرده و به آن‌ها واکنش نشان دهد. این حس به دلیل وجود سلول‌های خاص در بینی و ارتباط آن‌ها با مغز، قادر به شناسایی انواع مختلف بوها و همچنین تشخیص تفاوت‌های ظریف در آن‌ها است. در ادامه، توضیحی جامع و کامل در مورد حس بویایی ارائه می‌شود.
1. مکانیزم عملکرد حس بویایی
حس بویایی در اصل به عملکرد سیستم عصبی مرتبط است. این سیستم از گیرنده‌های بویایی در بینی و نواحی مختلف مغز تشکیل شده است. مراحل عملکرد آن به شرح زیر است:
الف) ورود مولکول‌های بو
وقتی فرد بویی را استشمام می‌کند، مولکول‌های بو وارد حفره بینی می‌شوند. این مولکول‌ها معمولاً از طریق هوای تنفسی وارد بدن می‌شوند و به سلول‌های بویایی که در قسمت بالای حفره بینی قرار دارند، می‌رسند.