اکسیژن، این گاز بی‌رنگ و بی‌بو، امروز مایه‌ی حیات است؛ چیزی که با هر نفس به درون می‌کشیم، درون سلول‌هایمان می‌سوزد و انرژی تولید می‌کند. اما در گذشته‌ای دور، این گاز چیزی نبود جز یک سم مهلک برای بیشتر موجودات زنده. تاریخ اکسیژن در زمین، داستانی است از تحول کیهانی، فجایع زیستی، و نجات‌های شگفت‌انگیز—داستانی که جهان را برای همیشه تغییر داد.
🌍 ۱. زمین بی‌اکسیژن: آغاز خاموش
حدود ۴ میلیارد سال پیش، زمین جوان بود، داغ، پر از آتشفشان و آسمانی پوشیده از ابرهای تیره. جوّ آن زمان ترکیبی بود از متان، آمونیاک، بخار آب، دی‌اکسیدکربن، نیتروژن و سایر گازهای خشن.
اما اکسیژن آزاد (O₂) تقریباً هیچ‌گاه در جوّ وجود نداشت.
در این سیاره‌ی بی‌اکسیژن، حیات اولیه متولد شد—میکروب‌های ساده‌ای که بدون نیاز به اکسیژن، در اعماق دریاها یا در چاه‌های گرمایی می‌زیستند. این‌ها موجودات بی‌هوازی بودند و اگر امروزه در کنارشان قرار بگیریم، احتمالاً در اکسیژنی که ما تنفس می‌کنیم خفه می‌شوند!