کتاب بهرام

یخچال‌های طبیعی (Glaciers) توده‌های عظیم یخ هستند که در اثر انباشت و فشرده‌شدن برف در طول سال‌ها یا حتی قرن‌ها تشکیل می‌شوند. این یخ‌ها به آرامی تحت تأثیر نیروی گرانش حرکت می‌کنند و نقش مهمی در شکل‌دهی به زمین، تنظیم آب‌وهوا و تأمین آب شیرین دارند. یخچال‌های طبیعی در مناطق سردسیر و مرتفع مانند قطب‌ها و کوهستان‌های بلند یافت می‌شوند. در این مطلب، به بررسی کامل یخچال‌های طبیعی، تشکیل، حرکت، انواع، اهمیت و چالش‌های مرتبط با آن‌ها می‌پردازیم.

۱. تشکیل یخچال‌های طبیعی

یخچال‌های طبیعی در مناطقی تشکیل می‌شوند که میزان برف‌های زمستانی بیش از میزان ذوب برف در تابستان باشد. فرآیند تشکیل یخچال‌ها شامل مراحل زیر است:

الف) انباشت برف:

• برف در مناطق سردسیر و مرتفع انباشته می‌شود.

• لایه‌های برف به مرور زمان فشرده می‌شوند و به یخ تبدیل می‌شوند.

ب) تبدیل برف به یخ:

• تحت فشار لایه‌های بالایی، برف به یخ دانه‌بندی شده به نام فیرن (Firn) تبدیل می‌شود.

• با ادامه فشرده‌شدن، فیرن به یخ جامد تبدیل می‌شود.

ج) حرکت یخ:

کوه یخ (به انگلیسی iceberg) توده‌های عظیم یخی هستند که از یخچال‌های طبیعی یا صفحات یخی جدا شده و به دریاها و اقیانوس‌ها می‌افتند. این پدیده‌های طبیعی عمدتاً در مناطق قطبی مانند قطب شمال و قطب جنوب یافت می‌شوند. کوه‌های یخ به دلیل اندازه بزرگ و جرم قابل توجه خود، نقش مهمی در اکوسیستم‌های دریایی و همچنین در تغییرات آب‌وهوایی ایفا می‌کنند.

ویژگی‌های کوه‌های یخ

1. اندازه و شکل: کوه‌های یخ می‌توانند از چند متر تا چند کیلومتر طول داشته باشند. برخی از آن‌ها به قدری بزرگ هستند که می‌توانند به اندازه یک شهر کوچک باشند. شکل آن‌ها نیز متنوع است و می‌تواند از مکعب‌های ساده تا اشکال پیچیده و نامنظم متغیر باشد.

2. ترکیب: کوه‌های یخ از آب شیرین تشکیل شده‌اند و به دلیل فشردگی برف‌های قدیمی به وجود می‌آیند. این یخ‌ها بسیار متراکم هستند و تنها حدود ۱۰ درصد از حجم آن‌ها بالای آب قرار می‌گیرد، در حالی که ۹۰ درصد دیگر زیر آب است.