کتاب بهرام

سمور آبی (Otter) گروهی از جانوران آبزی و نیمه‌آبزی هستند که در زیرخانوادهٔ Lutrinae از خانوادهٔ راسویان (Mustelidae) قرار می‌گیرند. این حیوانات به دلیل ویژگی‌های خاص زندگی در آب، شنا و تغذیه از موجودات آبزی شناخته می‌شوند. برخلاف نامشان، سمورهای آبی جزو سمورها محسوب نمی‌شوند، بلکه به زیرخانواده Lutrinae تعلق دارند و از این نظر با سایر راسویان مانند ولورین، گورکن و راسو تفاوت دارند.

ویژگی‌های ظاهری و زیست‌شناسی

سمورهای آبی دارای بدنی کشیده، گوش‌های کوچک، پایی با انگشتان درهم آمیخته برای شنا و پوشش خز مقاوم به آب هستند که به آن‌ها کمک می‌کند تا در محیط‌های آبی زندگی کنند. دم بلند و گوشتی این حیوانات نیز در جهت استقرار و حرکت در آب کمک می‌کند. سمورهای آبی در انواع مختلف آب‌های شیرین و شور زندگی می‌کنند و قادر به زندگی در آب‌های سرد و گرم هستند. از ویژگی‌های رفتاری این جانوران می‌توان به فعالیت‌های گروهی آن‌ها و مهارت‌های بالا در شنا اشاره کرد.

زیستگاه و توزیع جغرافیایی

سمورهای آبی در بسیاری از نقاط جهان پراکنده‌اند، از جمله در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی. در ایران و افغانستان نیز گونه‌ای از سمور آبی به نام Lutra lutra یا شنگ یافت می‌شود که در مناطقی مانند رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کند. همچنین، سمور آبی آمریکای شمالی و شنگ دریایی در سواحل و آب‌های شور زندگی می‌کنند.

رژیم غذایی

رژیم غذایی سمورهای آبی شامل ماهی، صدف، خرچنگ، میگو و حتی در مواقع اضطراری موش است. این جانوران معمولاً با شکار آبزیان به تغذیه می‌پردازند و به دلیل توانایی بالا در شنا، می‌توانند در محیط‌های مختلف به شکار بپردازند.

وضعیت حفاظت و تهدیدات

در نیمه دوم قرن بیستم، جمعیت سمورهای آبی به دلیل چندین عامل کاهش یافت. آلودگی آب‌ها به آفت‌کش‌ها، به ویژه ارگانوکلرین‌ها و بیفنیل‌های پلیکلروینه، تخریب زیستگاه‌ها، شکار غیرقانونی و از بین رفتن منابع غذایی از جمله دلایل اصلی این کاهش جمعیت بودند. به عنوان مثال، در سال‌های اخیر آلودگی‌های شیمیایی مانند آفت‌کش‌های خطرناک تأثیرات منفی بر روی سلامت سمورهای آبی داشته است.

با این حال، در چند دهه گذشته و به ویژه پس از دهه ۱۹۷۰، اقدامات حفاظتی متعددی برای حفاظت از این جانوران انجام شده است. این اقدامات شامل ممنوعیت استفاده از آفت‌کش‌های مضر، بهبود کیفیت آب‌ها، و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی آن‌ها بوده است. در نتیجه این تلاش‌ها، جمعیت سمورهای آبی در برخی مناطق اروپا از جمله بریتانیا افزایش یافته است. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۱ وزارت محیط زیست بریتانیا اعلام کرد که سمورهای آبی به تمام شهرستان‌های این کشور بازگشته‌اند.

گونه‌ها

• شنگ (Lutra lutra): این گونه در اروپا، آسیا و برخی مناطق ایران و افغانستان یافت می‌شود.
• سمور آبی آمریکای شمالی (Lontra canadensis): این گونه عمدتاً در مناطق آبی آمریکای شمالی زندگی می‌کند.
• شنگ دریایی (Enhydra lutris): این گونه در سواحل اقیانوس آرام یافت می‌شود و به‌طور عمده در آب‌های شور زندگی می‌کند.

رخدادهای اخیر

در اسفند ماه ۹۷، یک قلاده سمور آبی در حاشیه پارک ملی کرخه، منطقه شوش، در تصادف جاده‌ای تلف شد. این حادثه توسط محیط‌بانان اداره حفاظت محیط زیست پارک ملی کرخه مشاهده شد و برای بررسی بیشتر به مراکز علمی منتقل گردید.

نتیجه‌گیری

سمورهای آبی به‌عنوان یکی از گونه‌های ارزشمند طبیعی و آبی در اکوسیستم‌های مختلف شناخته می‌شوند. حفاظت از این جانوران نه تنها نیازمند تلاش‌های حفاظتی در زمینه جلوگیری از آلودگی و تخریب زیستگاه‌ها است، بلکه باید به تغذیه و گسترش منابع غذایی آن‌ها نیز توجه ویژه‌ای شود.