کتاب بهرام

مرگ مولف: مفهوم و تأثیرات آن در ادبیات و نقد

تعریف مرگ مولف (Death of the Author)

مرگ مولف (Death of the Author) یک مفهوم نظری در ادبیات و نقد ادبی است که به ویژه در دهه‌های 1960 و 1970 توسط منتقدان و نظریه‌پردازان ادبی مطرح شد. این مفهوم به معنای جدا کردن اثر ادبی (Literary Work) از خالق آن (Author) است و بر این اساس، تأکید بر این است که معنای یک اثر تنها به واسطه نویسنده‌اش تعیین نمی‌شود، بلکه با توجه به تجربیات، زمینه‌ها و تفاسیر خوانندگان (Readers) شکل می‌گیرد. این نظریه به ویژه در آثار رولان بارت (Roland Barthes) و میشل فوکو (Michel Foucault) به وضوح بیان شده است.

1. زمینه تاریخی و فلسفی

مفهوم مرگ مولف به عنوان یک ایده، در زمینه‌های مختلفی از جمله فلسفه، زبان‌شناسی و نظریه‌های ادبی شکل گرفته است. با ظهور نظریه‌های ساختارگرایی (Structuralism) و پساساختارگرایی (Post-structuralism)، توجه به متن (Text) و نحوه تفسیر آن افزایش یافت. رولان بارت در مقاله‌ای با عنوان “مرگ مولف” (1967) بیان می‌کند که با مرگ نویسنده، متن به حیات خود ادامه می‌دهد و خواننده به عنوان یک عامل فعال در ایجاد معنا (Meaning) شناخته می‌شود. او معتقد است که نویسنده تنها یک منبع از معانی نیست، بلکه متن خود دارای زندگی و معانی متعددی است که به واسطه خوانندگان و زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی شکل می‌گیرد.

شبی که می گذرد با تو، بی کران خوش تر!
که پای بند تو وارسته از زمان خوش تر!

♥️♥️♥️
برای مستی و دیوانگی، می و افیون
خوشند هر دو و چشمت ز هر دوان خوش تر!

♥️♥️♥️
ز گونه و لب تو بوسه بر کدام زنم؟
که خوش تر است از آن این و این از آن خوش تر!

♥️♥️♥️
ستاره و گل و آیینه و تو جمله خوشید
ولی تو از همگان در میانشان خوش تر!

♥️♥️♥️
خوشا جوانی ات از چشمه های روشن جان
خوشا که جان جوان از تن جوان خوش تر!

♥️♥️♥️
درآ به چشم من ای شوکت زمینی تو!
به جلوه از همه خوبان آسمان خوش تر!

♥️♥️♥️
مرا صدا بزن آه! ای مرا صدا زدنت
هم از ترنّم بال فرشتگان خوش تر!

♥️♥️♥️
خوش است از همه با هر زبان روایت عشق
ولی روایت آن چشم مهربان خوش تر!

♥️♥️♥️
ز عشق های جوانی عزیزتر دارم
تو را، که گرمی خورشید در خزان خوش تر!
حسین منزوی

غزل حسین منزوی که مطالعه کردید، با استفاده از زبان شاعرانه و استعاره‌های زیبا، به وصف عشق و زیبایی می‌پردازد. در ادامه، نقدی بر این غزل از نظر محتوا، زبان و تکنیک‌های ادبی ارائه می‌دهم:

محتوا و معنا

- بیت اول: شاعر در این بیت به وصف شب‌های گذرانده شده با معشوق می‌پردازد و بیان می‌کند که چنین شب‌هایی از شب‌های بی‌زمان و بی‌کران هم خوش‌تر است.

آسمان ابری است از آفاق چشمانم بپرس!
ابر بارانی است از اشک چو بارانم بپرس!

✔✔
تخته ی دل در کف امواج غم خواهد شکست
نکته را از سینه ی سرشار توفانم بپرس!

✔✔
در همه لوح ضمیرم هیچ نقشی جز تو نیست
آنچه را می گویم از آیینه ی جانم بپرس!

✔✔
آتش عشقت به خاکستر بدل کرد آخرم
گر نداری باور از دنیای ویرانم بپرس!

✔✔
پرده در پرده همه خنیاگر عشق تو ام
شور و شوقم را از آوازی که می خوانم بپرس!

✔✔
در تب عشق تو می سوزد چراغ هستی ام
سوزشم را اینک از اشعار سوزانم بپرس!

✔✔
جز خیالت هیچ شمعی در شبستانم نسوخت
باری از شعر ار نپرسی از شبستانم بپرس!
حسین منزوی

نقد این غزل زیبا:

غزل حسین منزوی از زیبایی و عمق ویژه‌ای برخوردار است و به خوبی به نمایش گذاشته شده که شامل مضامین عاشقانه و تأملات عمیق است. در نقد این غزل، به تحلیل محتوایی، زبانی و تکنیکی آن می‌پردازیم:

محتوا و معنا: 

تو پادشاهی و من مستمند دربارم!
مگر تو رحم کنی بر دو چشم خونبارم!

☆☆
مرا اگر به جهنّم بیفکنی ای دوست
هنوز نعره برآرم که دوستت دارم!

☆☆
ردای عفو برازنده ی بزرگی توست
وگرنه من به عذاب تو هم سزاوارم!

☆☆
امید من به خطاپوشی تو آنقدر است
که در شمار نیاید گناه بسیارم!

☆☆
تو را به فضل تو می خوانم و امیدم هست
اگر به قدر تمام جهان خطاکارم!
سجّاد سامانی

نقد این غزل:

این غزل از سجاد سامانی به زیبایی و عمق عواطف عاشقانه پرداخته است. 

محتوا و معنا:
- بیت اول: شاعر به تفاوت موقعیت خود با محبوب اشاره کرده و از او درخواست رحمت می‌کند.

ماه است و آفتابی ام از مهربانی اش!
صد کهکشان فدای دل آسمانی اش!

☂☂
بی دست می خروشد و دریا کنار اوست
ای عشق آتشین، به کجا می کشانی اش؟

☂☂
ای چه پیاده ای است خدایا؟ سواره ها
ماتند از جلال رخ ارغوانی اش!

☂☂
دست از حیات شست که آب حیات شد
این خاک مرده زنده شد از جانفشانی اش!

☂☂
از خود عبور کرد و نوشتند رودها
با اضطراب، چشمه ای از پهلوانی اش!

☂☂
از خود عبور کرد و درختان قلم شدند
در اشتیاق دم زدن از زندگانی اش!

☂☂
از خود عبور کرد و ملائک رقم زدند
با خون و اشک، اندکی از بی کرانی اش!

☂☂
از خود عبور کرد و شنیدند بادها
از سمت سروهای پریشان، نشانی اش!

☂☂
تیر از کمان جدا شد و بر خاک، خون نوشت:
این چرخ پیر، شرم نکرد از جوانی اش!

☂☂
باران گرفت باز و پس از گریه دیدنی است
در چشم من، تجلّی رنگین کمانی اش!

☂☂
چشم مرا به چهره ی خورشیدی اش گشود
ماه است و آفتابی ام از مهربانی اش
قربان ولیئی

غزل ارائه‌شده، به زیبایی و با زبان شاعرانه، عواطف و احساسات عمیق را به تصویر می‌کشد. نقد این غزل را می‌توان از جنبه‌های مختلفی بررسی کرد:

1. محتوا و معنا:

آن ماهی ام که گوشه ای از حوض، مرده ام!
بیچاره آن دلی که به دریا سپرده ام!

✔✔
بی تاب، مثل شعر به کاغذ نیامده
شرمنده مثل نامه ی برگشت خورده ام!

✔✔
از بس که زخم بود برآن، جا نیافتم
تا بار عشق را بگذارم به گُرده ام!

✔✔
ای باغبان ! مزاحمتم را به دل مگیر
از باغ، غیر حسرت چیدن نبرده ام!

✔✔
می ترسم ای رفیق! تو هم مثل خاک سرد
وقتی مرا به دل بسپاری که مرده ام!
میلاد عرفان پور
 

نقد این غزل: 

غزل میلاد عرفان‌پور با تصاویری عمیق و استفاده از استعاره‌های قوی، احساسات تنهایی و ناکامی را به خوبی منتقل می‌کند.

1. محتوا و معنا:  

مگو خود را کنار دیگران تنها نمی بینی؟
تو تنهایی، فقط تنهایی خود را نمی بینی؟

✔✔
رفیقا! شادمانی های عالم جاودانی نیست
مگر اندوه را در خنده ی گل ها نمی بینی؟

✔✔
اگر نامی ز خسرو ماند از افسون شیرین بود
به غیر از عشق اکسیری در این دنیا نمی بینی!

✔✔
کجا این حسن بی اندازه در تصویر می گنجد
تو از عکس خودت زیباتری امّا نمی بینی!

✔✔
به جای دیدن آیینه ها در چشم ما بنگر
بدی از چشم خود می بینی و از ما نمی بینی!

✔✔
شدی در چشم هایش خیره ای دل! سادگی کردی
از این پس هیچکس را غیر از او زیبا نمی بینی
فاضل نظری

غزل فوق به خوبی احساسات عمیق و تفکرات شاعر را درباره‌ی تنهایی، عشق و زیبایی به تصویر می‌کشد. 

1. محتوا و معنا:  

من آن درخت زمستانی، بر آستان بهارانم
که جز به طعنه نمی‌خندد،‌ شکوفه بر تن عریانم

✔✔
ز نوشخند سحرگاهان، خبر چگونه توانم داشت
منی که در شب بی‌پایان، گواه گریه‌ی بارانم

✔✔
شکوه سبز بهاران را، برین کرانه نخواهم دید
که رنگ زرد خزان دارد، همیشه خاطر ویرانم

✔✔
چنان ز خشم خداوندی، سرای کودکی‌ام لرزید
که خاک خفته مبدّل شد، به گاهواره‌ی جنبانم

✔✔
درین دیار غریب ای دل،‌ نشان ره ز چه کس پرسم؟
که همچو برگ زمین‌خورده، اسیر پنجه‌ی طوفانم

✔✔
میان نیک و بد ایّام، تفاوتی نتوانم یافت
که روز من به شبم مانَد، ‌بهار من به زمستانم

✔✔
نه آرزوی سفر دارد، نه اشتیاق خطر کردن
دلی که می‌تپد از وحشت، در اندرون پریشانم

✔✔
غلام همّت خورشیدم، که چون دریچه فرو بندد
نه از هراس من اندیشد، نه از سیاهی زندانم

✔✔
کجاست باد سحرگاهان، که در صفای پس از باران
کند به یاد تو، ای ایران، به بوی خاک تو مهمانم
شعر از: نادر نادرپور
 

نقد غزل: 

غزل نادر نادرپور، با زبان شاعرانه و تصاویری زیبا، به بیان احساسات عمیق و تأملات شاعر در مورد زندگی و وطن می‌پردازد. در این نقد، به بررسی اجزای مختلف این غزل پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن را تحلیل خواهیم کرد.

1. محتوا و معنا: